Paul Janson

Paul Janson was een zoon van de ambtenaar van financiën Jean Janson en van Pauline Dery. Hij trouwde met Anne Amoré. Hij was een schoonbroer van Louis Huysmans.

Hij promoveerde tot doctor in de wijsbegeerte en letteren (1859) en tot doctor in de rechten (1862). aan de Université Libre de Bruxelles. Hij vestigde zich in 1862 als advocaat aan de balie van Brussel. Na eerst contacten te hebben gehad met vroeg-socialisten sloot hij zich aan bij de Liberale Partij.

Vanaf het begin van zijn politieke loopbaan was Janson een voorstander van de afschaffing van het cijnskiesrecht. Hij was de leider van de progressieve vleugel van de liberalen die door hemzelf en een aantal collega-advocaten was opgericht.

In 1877 werd hij lid van de Kamer van volksvertegenwoordigers als liberaal voor het arrondissement Brussel. In 1884 leed de Liberale Partij een grote nederlaag en werd hij niet herkozen. Dat jaar werd hij lid van de gemeenteraad van Brussel.

In 1887 kwam het tot een breuk tussen de doctrinairen en de progressieven in de Liberale Partij en in 1887 richtte Janson samen met een aantal collega-advocaten de Progressistische Partij op die als doel had het algemeen stemrecht te doen goedkeuren. Paul Janson werd de voorzitter van de partij. In 1889 werd Janson op de lijst van de Liberale Partij herkozen en ging hij verder met zijn strijd om de kieswet te hervormen. Het verzet van de Katholieke Partij, die de absolute meerderheid had, was groot. Na drie jaar van debat werd in 1893 het algemeen meervoudig stemrecht goedgekeurd in het parlement.

In 1894 verloren de liberale partijen opnieuw fors bij de verkiezingen en Janson verloor zijn zetel in de Kamer. Hij werd opgevist als provinciaal senator voor de provincie Luik, een mandaat dat hij vervulde tot in 1900. In 1894 werd hij ook hoogleraar aan de Université Nouvelle, de progressistische afscheuring van de ULB.

In 1900 kwam het door bemiddeling van Paul Hymans terug tot een verzoening tussen de progressieve en de doctrinaire liberalen en de Progressistische Partij werd opgeheven. Janson werd terug verkozen in de Kamer van volksvertegenwoordigers voor de Liberale Partij en hij zou het mandaat behouden tot aan zijn dood. Hij bleef pleiten voor het algemeen enkelvoudig stemrecht, voor de invoering van de sociale zekerheid, voor de vermindering van de arbeidsduur en voor de invoering van collectieve arbeidsovereenkomsten. Zijn banden met de Belgische Werkliedenpartij waren zeer nauw en onder zijn bezieling werd voor de verkiezingen van 1912 een rood-blauw kartel gevormd om de absolute meerderheid van de katholieken te doorbreken. Dit mislukte echter en de katholieken behielden hun absolute meerderheid.

Na de verkiezingen werd Janson benoemd tot Minister van Staat.

Hij was ook actief in de media:

• medestichter van het weekblad La Liberté in 1865;
• medestichter van het dagblad La Réforme (1894-1899);
• medestichter en bestuurder van Le Ralliement (1903-1913).

Na zijn dood werd de strijd voor het algemeen stemrecht verdergezet door Paul Hymans. Uiteindelijk werd in België het algemeen stemrecht voor mannen in 1919 ingevoerd.

Paul Janson was stichter van een politieke dynastie. Hij was de vader van Paul-Emile Janson die eerste minister werd en van Marie Janson de eerste vrouwelijke senator van België. Via zijn dochter was hij de grootvader van Paul-Henri Spaak, die later ook regeringsleider werd. Via hem was hij de overgrootvader van Antoinette Spaak, de eerste vrouwelijke Belgische partijvoorzitter.

Verscheidene steden en gemeenten in het Brusselse en in Wallonië hebben een straat naar hem vernoemd.

• Paul VAN MOLLE, Het Belgisch Parlement, 1894-1972, Antwerpen, 1972.
• Léon JANSON, Paul Janson. Sa vie généreuse, son époque, Brussel, 1962.
• Jean-Luc DE PAEPE & Christiane RAINDORF-GERARD, Le Parlement Belge, 1831-1894, Brussel, 1996.

• Biografie van Paul Janson in het Liberaal Archief