P.G. Wodehouse

Wodehouse had een versnipperde jeugd en werd grotendeels opgevoed door mensen die niet zijn ouders waren. Zijn vader was een hoge ambtenaar in de Britse koloniën (o.a. rechter in Hongkong). Van zijn tweede tot zijn vijftiende levensjaar bracht de jonge ‘Plum’ in totaal ongeveer zes maanden door met zijn ouders.

Tussen zijn twaalfde en achttiende ging Wodehouse naar school op Dulwich College, wat de meest vormende ervaring van zijn leven bleek (en wat misschien de rotsvaste trouw van zijn personage Bertie Wooster aan diens oude schoolvrienden verklaart). Daarna werkte hij twee jaar bij een bank. Vervolgens schreef hij stukjes in de London Globe en andere publicaties. In 1910 vestigde hij zich in de Verenigde Staten, waar hij eerder, in 1909, een paar stukjes had verkocht voor een goede prijs.

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog bevond Wodehouse zich in Frankrijk, waar hij werd opgepakt. Hij bracht enige tijd door in krijgsgevangenenkampen in Huy, Luik, Tost en Berlijn en werd in 1941 door de Duitsers vrijgelaten in ruil voor het verzorgen van vijf korte, enigszins komische autobiografische radio-uitzendingen, gericht tot Amerika, dat zich op dat moment nog niet in de oorlog had gemengd. De uitzendingen waren op zich zeer onschuldig, en Wodehouse dacht dat de Britten hem erom zouden bewonderen, omdat hij tijdens zijn gevangenschap zijn stiff upper lip had bewaard. Ze vonden echter plaats in een tijd waarin de oorlog voor het Verenigd Koninkrijk slecht verliep en de Duitse expansiedrift maximaal was. Hij werd door de Britse pers beschuldigd van collaboratie en verraad, en de publieke opinie keerde zich dusdanig tegen hem dat hij zich niet meer welkom voelde in Engeland en zich in Amerika vestigde. Tot zijn voornaamste tegenstanders behoorde de auteur van Winnie de Poeh, A.A. Milne, met wie Wodehouse ooit goed bevriend was. Hij werd verdedigd door andere gerenommeerde Britse schrijvers, zoals Evelyn Waugh en George Orwell. De Britse geheime dienst MI5 kwam tot de conclusie dat Wodehouse naïef was en iets doms had gedaan, maar dat hij geen verrader was.

De Britse reactie op zijn Duitse uitzendingen bevreemdde Wodehouse ten zeerste. Tot aan zijn dood op hoge leeftijd bleef hij zich afvragen of hij nu wel of niet had gecollaboreerd.

In 1955 werd Wodehouse, die woonachtig was in de staat New York, tot Amerikaans staatsburger genaturaliseerd. Hij bezocht zijn vaderland nooit meer.

In 1975, zeer kort voor zijn dood, werd hij in absentia geridderd voor zijn literaire verdiensten door Elizabeth II, en sindsdien mag hij als sir benoemd worden. Men neemt aan dat hij niet eerder was geridderd omdat men hem zijn Duitse radio-uitzendingen nog altijd kwalijk nam.

Wodehouses werk is grotendeels onvertaalbaar, al is het wel vertaald. Om het ten volle te kunnen waarderen moet de lezer vertrouwd zijn met de Engelse taal, de Britse geschiedenis en de Britse literatuur. (Bertie Wooster, een van Wodehouses creaties, citeert voortdurend halve zinnen uit werk van Shakespeare, Tennyson en de bijbel, die hij dan echter meestal abusievelijk aan zijn butler Jeeves toeschrijft.)

Wodehouses werk draait overwegend om de volgende thema’s:

• Blandings Castle, bewoond door Lord Emsworth, diens zuster en diens personeel. Lord Emsworth houdt zich vooral bezig met zijn prijsvarken, genaamd ‘de Keizerin van Blandings’
• de rijke nietsnut Bertie Wooster
• Woosters butler Jeeves, die onder het toeziend oog van de indrukwekkende tantes Dahlia en Agatha romances van schoolvrienden van Bertie probeert te lijmen, te voorkomen of tot stand te brengen
• de Golfclub, waar vele verhalen worden verteld door het ‘oudste lid’

De verhalen van Wodehouse spelen zich in het algemeen af in het Engeland van de jaren net voor de Eerste Wereldoorlog. De meeste hoofdpersonen leven van geërfd geld en hoeven zich niet bezig te houden met saaie dingen als in hun levensonderhoud voorzien.

Wodehouse schreef niet alleen humoristische boeken, maar ook succesvolle musicals (o.a. Anything Goes, 1934). Zijn boeken werden lang niet serieus genomen door het literaire establishment, maar tegenwoordig gelden ze als taalkundig onnavolgbare juweeltjes waarvan er vele nog constant in druk zijn en populair blijven.

Wodehouse schreef zo’n honderd boeken, verspreid over tientallen jaren.[2] De eerste jaartallen betreffen de eerste uitgave in Nederland. Herdrukken worden hier niet vermeld. Veel van Wodehouses in het Nederlands vertaalde werk verscheen als Prisma-pocket.

• 1963 – Aan Venus ontvloden (Joy in the Morning; 1946)
• 1974 – Als ik jou was (If I Were You; 1931)
• 1928 – Amor in het kippenhok (Love among the Chickens; 1921)
• 1975 – Archie ontdekt Amerika (Indiscretions of Archie; 1921)
• 2012 – Avonturen van Ukridge - financieel genie met tegenslag (8 Ukridge verhalen) t.g.v. het 30-jarig bestaan van de PGWS
• 1961 – Bedankt, Jeeves! (Thank You, Jeeves; 1934)
• 1971 – Bloot op Blandings Castle (A Pelican at Blandings; 1970)
• 1959 – Borreluurtje (Cocktail Time; 1958)
• 1959 – Bravo, Jeeves! (Right Ho, Jeeves; 1934)
• 1960 – De avonturen van Sally (The Adventures of Sally; 1922)
• 1988 – De beste golfverhalen (Fore! The Best of Wodehouse on Golf; 1983)
• 2012 – De bovenbuurman (The man upstairs; 1914)
• 1957 – De das met de blauwe hoefijzers (Ring for Jeeves; 1953)
• 1964 – De dienstwillige dienaar (Service with a Smile; 1961)
• 1965 – De dolende schurk (Ukridge; 1924)
• 1957 – De hammenkoning (Quick Service; 1940)
• 2011 – De inval of Hoe Clarence Engeland redde (The Swoop; 1909)
• 1972 – De krakende butler (The Old Reliable; 1951)
• 1965 – De linke golfspeler (The Heart of a Goof; 1926)
• 1966 – De lokkende miljoenen (Frozen Assets; 1964)
• 1955 – De onnavolgbare Jeeves (The Inimitable Jeeves; 1923)
• 1956 – De ontvoerde zeug (Summer Lightning; 1929)
• 1941 – De verlegen vrijgezel (The Small Bachelor; 1927)
• 1970 – De verliefde butler (Do Butlers Burgle Banks?; 1968)
• 2005 – De ware kerststemming (Jeeves and the Yule-Tide Spirit; 1930)
• 1973 – Diefje met verlos (Pearls, Girls and Monty Bodkin; 1972)
• 1971 – Dit is het einde, Jeeves (Much Obliged, Jeeves; 1971)
• 1960 – Dokter Sally (Doctor Sally; 1932)
• 1998 – Drie om één (The Girl on the Boat; 1922)
• 1949 – Echt iets voor mei (Spring Fever; 1948)
• 1964 – Een heer op vrijersvoeten (A Gentleman of Leisure; 1910)
• 1928 – Een vroolijke romance (Something Fresh; 1915)
• 1957 – Er zit een luchtje aan (Something Fishy; 1957)
• 1951 – Familie-festival (Mr. Mulliner Speaking; 1929)
• 1973 – Geld op de bank (Money in the Bank; 1942)
• 1960 – Geld zat! (Big Money; 1931)
• 1968 – Getapte verhalen (Meet Mister Mulliner; 1927)
• 1959 – Gevleugelde varkens (Pigs Have Wings; 1952)
• 2012 – Goede gnoes (Good gnus; 1929)
• 1972 – Goudklompje (The Little Nugget; 1913)
• 2004 – Gratis geld (Money for Nothing; 1928)
• 1949 – Gussie en Katvis (The Mating Season; 1949)
• 1969 – Henry’s grote liefde (Company for Henry; 1967)
• 2010 – Heer Agravaine (Sir Agravaine; 1912)
• 1964 – Herberg ‘De Rustende Hengelaar’ (Mulliner Nights; 1933)
• 1954 – Het blazoen van de Woosters (The Code of the Woosters; 1938)
• 1927 – Het meisje in de taxi (A Damsel in Distress; 1919)
• 1972 – Het meisje in het blauw (The Girl in Blue; 1970)
• 2003 – Het mondharmonica mysterie (The Education of Detective Oates; 1914)
• 2013 – Het verhaal van Willem Tell (William Tell told again; 1904)
• 1933 – In de soep (Hot Water; 1932)
• 1967 – Jeeves blijft in de plooi (Stiff Upper Lip, Jeeves; 1963)
• 2006 – Jeeves en het dreigend noodlot (Jeeves and the Impending Doom; 1930)
• 1970 – Jeeves fixt ’t (Carry On, Jeeves; 1925)
• 1962 – Jeeves met vakantie (Jeeves in the Offing; 1960)
• 1937 – Jimmy verliefd (Piccadilly Jim; 1918)
• 1935 – Knap jij ’t maar op, Jeeves (Carry On, Jeeves; 1925)
• 1958 – Lachgas (Laughing Gas; 1936)
• 1958 – Lentekoorts (Spring Fever; 1948)
• 1967 – Liefdesperikelen op Blandings Castle (Galahad at Blandings; 1965)
• 2001 – Lord Emsworth bedoelt het goed (Lord Emsworth Acts for the Best; 1992)
• 1962 – Malle mensen (Uneasy Money; 1916)
• 1960 – Maneschijn in de zomernacht (Summer Moonshine; 1937)
• 1960 – Met Jeeves door dik en dun (Jeeves and the Feudal Spirit; 1954)
• 1959 – Mickey Mouse en het parelsnoer (The Luck of the Bodkins; 1935)
• 1963 – Nieuwe bezems (Something Fresh; 1915)
• 1971 – Oom Fred versiert het (Uncle Fred in the Springtime; 1939)
• 1961 – Oompje dynamiet (Uncle Dynamite; 1948)
• 1953 – Phips is de man! (The Old Reliable; 1951)
• 1961 – Piccadilly Jim (Piccadilly Jim; 1918)
• 1968 – Plumpudding (Plum Pie; 1966)
• 1928 – Psmith, aspirant bankier (Psmith in the City; 1910)
• 1928 – Psmith journalist (Psmith Journalist; 1915)
• 1928 – Psmith knapt het op! (Leave it to Psmith; 1923)
• 1956 – Rumoer op Blandings Castle (Heavy Weather; 1933)
• 1972 – Sam en de schat (Sam the Sudden; 1925)
• 1927 – Sam en zijn schat (Sam the Sudden; 1925)
• 1975 – Tantes zijn geen heren (Aunts Aren't Gentlemen; 1974)
• 1950 – Uit de pekel (The Code of the Woosters; 1938)
• 1976 – Uitstekend, Jeeves (Very Good, Jeeves; 1930)
• 1934 – Ukridge (Ukridge; 1924)
• 1950 – Veulens in galop (Young Men in Spats; 1936)
• 1959 – Volle maan (Full Moon; 1947)
• 1950 – Vooruit maar, Jeeves! (The Inimitable Jeeves; 1923)
• 1974 – Vrijgezellen (Bachelors Anonymous; 1973)
• 1951 – Wat een familie! (Meet Mr. Mulliner; 1927)
• 1963 – Zeepneus en co (Ice in the Bedroom; 1961)
• 1979 – Zonsondergang op Blandings (onvoltooid) (Sunset at Blandings; 1977)

Wodehouse schreef en bewerkte ook verschillende toneelwerken:

• 1947 – Goeie morgen Bill (Good Morning, Bill; 1927)
• 1949 – Toneel op het kasteel (The Play's the Thing; 1926)
• 1958 – Slag om de duiten (Come On, Jeeves; 1953)
• 2011 – Het gaat om het spel (The Play's the Thing; 1926)

Autobiografie:

• 1959 – Wodehouse over Wodehouse (Over Seventy; 1957)

In Nederland verschenen als omnibus:

• 1974 – Blandings Castle omnibus
• 1972 – Jeeves omnibus

En een Engelstalige uitgave:

• 2005 – Now, Talking about Cricket

De P.G. Wodehouse Society liet ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan een stripboek samenstellen, op basis van een ballonstrip van Georges Mazure:

• 2007 – Laat ’t maar aan Psmith over (Leave it to Psmith; 1923)

Van de reis naar Engeland in 2009 door de P.G.Wodehouse Society is ook een boekuitgave samengesteld.[3]

Ook verschenen er zes luisterboeken via de P.G. Wodehouse Society:

• 2007 – Jeeves en het lied der liederen (Jeeves and the Song of Songs; 1930)
• 2008 – Uitstekend, Jeeves: een P.G. Wodehouse audioboek (Very Good, Jeeves; 1930)
• 2010 – Oom Fred flitst even langs (Uncle Fred Flits By; 1935)
• 2011 – Jeeves & ik (My man Jeeves; 1919)
• 2011 – Een golf van misdaad op kasteel Blandings (The crime wave at Blandings; 1935)
• 2013 - De lange hole (The long hole; 1922)

De eerste twee luisterboeken bevatten begeleidende muziek van de Bill Brookers’ Jugband.

Enkele belangrijke personages in Wodehouse-verhalen:

• Jeeves
• Bertram (Bertie) Wilberforce Wooster
• Lord Emsworth
• Stanley Featherstonehaugh Ukridge
• Mr. Mulliner
• Galahad Threepwood
• Rupert Baxter
• Augustus (Gussie) Fink-Nottle
• Sir Roderick Spode
• Watkyn Bassett
• Stiffy Byng
• Algy Wyndmondham-Wyndmondham
• Tuppy Glossop
• Freddie Threepwood

Zo’n twintig van Wodehouses verhalen zijn verfilmd, veelal met Stephen Fry en Hugh Laurie in de hoofdrollen als respectievelijk Jeeves en Wooster in de BBC-serie Jeeves and Wooster.

Er zijn ten minste achttien biografieën over Wodehouse. De lijst wodehouse.ru biedt een aardig overzicht. De meest volledige beschrijving van alle biografieën is te vinden in What about Wodehouse? A Biographers' Bibliography, samengesteld door Peter Nieuwenhuizen in 1994.[4] Een recente en goed ontvangen biografie is Wodehouse: A Life door Robert McCrum uit 2004.[5]

• P.G.Wodehouse Society – Nederland (PGWS)
• The P.G. Wodehouse Society – Engeland (WS UK)
• The Wodehouse Society – Amerika (TWS)
• The Drones Club – België (TDC)