Nephilim

Net als de etymologie is ook de godsdiensthistorische achtergrond van het verhaal over de nephilim onduidelijk. Onderzoek richt zich vooral op overeenkomsten met Mesopotamische mythes, maar er wordt ook gekeken naar de Griekse mythologie, vooral naar die rond de Titanen.[6] Maar al deze overwegingen blijven meestal speculatief.

Misschien kan de achtergrond het beste worden bepaald door verwante generieke namen. Met name de aanduiding Refaïeten (רְפָאִים, rǝfā'îm) in Deuteronomium 2:11 zou hier een aanwijzing kunnen vormen. Er staat namelijk over de lange Emieten: "een groot en machtig volk van reuzen zoals de Enakieten." Omdat de Enakieten werden aangeduid als nəfîlîm (zie boven over Numeri 13:33), lijkt er een nauwe relatie te bestaan tussen de rǝfā'îm en nəfîlîm. Luther vertaalde naar aanleiding van de Septuagint ook רְפָאִים, rǝfā'îm met "reuzen". De term zelf suggereert echter een verwijzing naar het Ugaritische rp'(m). Dit was een aanduiding voor "doodsgeesten" of "geesten van de voorouders", overleden helden en koningen.[7] Dit aspect laat een opmerkelijke parallel zien naar de nǝfilîm in Genesis 6:4, waar die ook worden aangeduid als gibborim: "de befaamde helden [הַגִּבֹּרִים, gibborîm] uit het verre verleden."

Op basis van deze overwegingen, is het mogelijk dat met nephilim ook boomlange, heroïsche figuren werden aangeduid uit het verleden en die al lang dood zijn.[8] Dit zou ook aansluiten bij de beschouwingen over de terminologische parallel in Ezechiël 32:27. De nephilim zouden dan duidelijk worden geïdentificeerd met de gibborîm in Genesis 6:4.[6]

Vanaf de tweede eeuw n.Chr. kan in zowel joodse als christelijke commentaren de gedachte worden gelezen dat de nephilim nakomelingen van Seth, de derde zoon van Adam en Eva, waren die in opstand tegen God waren gekomen en kinderen hadden verwekt bij de dochters van Kaïn, de eerste zoon van Adam en Eva. Deze veronderstelling wordt aangetroffen in werken van Shimon bar Yochai, Augustinus van Hippo, Sextus Julius Africanus en de brieven die aan Clemens werden toegeschreven.

In het orthodox jodendom groeide weerstand tegen de gedachte dat uit Genesis 6 zou kunnen worden opgemaakt dat engelen gemeenschap zouden kunnen hebben met vrouwen. Shimon bar Yochai vervloekte iedereen die dit idee aanhing en werd hierin gevolgd door Rasji en Nachmanides. In het Liber Antiquitatum Biblicarum, dat (ten onrechte) aan Philo werd toegeschreven, werd gesuggereerd dat de "zonen van de goden" mensen waren geweest.[9] Hierna gaven de meeste commentaren op en transcripties van dit verhaal de "zonen van de goden" weer als "zonen van edelen", zoals in de Targum Onkelos en de weergave van Symmachus de Ebioniet.[10] De Samaritaanse Pentateuch geeft "zonen van de heersers" en de Targum Neofiti "zonen van de rechters".

Op vergelijkbare wijze was vanaf op zijn laatst de vierde eeuw in het christendom de opvatting dat de "zonen van de goden" de voorheen rechtvaardige zonen van Seth waren, terwijl de "dochters van de mensen" de onrechtvaardige nakomelingen van Kaïn waren en de nephilim de nakomelingen van hun vermenging.[11] Zij zagen dit bevestigd in Jezus' uitspraak: "Want zoals men [mensen] in de dagen voor de vloed alleen maar bezig was met ... trouwen en uithuwelijken ..."[12] Sommigen, zoals Augustinus, Johannes Chrysostomus en Johannes Calvijn dachten ook dat de vaders van de nephilim afstammelingen van Seth waren en zij "zonen van God" werden genoemd omdat dit zou verwijzen naar een verbond dat zij met God hadden gesloten, zoals zij opmaakten uit het taalgebruik in bijvoorbeeld Deuteronomium 14:1 en 32:5. Deze afstammelingen van Seth begonnen hun vleselijke lusten te volgen en namen zich "dochters van de mensen" tot vrouw, dat wil zeggen nakomelingen van Kaïn of andere volken die God niet aanbaden.

Deze interpretatie wordt nog altijd aangehangen door de Ethiopisch-Orthodoxe Tewahedo Kerk.[13]

Hedendaags onderzoek heeft aangetoond dat de interpretatie van nephilim als reusachtige, kwaadaardige bastaardzonen van gevallen engelen op meerdere problemen stuit. Zoals eerder vermeld is die interpretatie vooral gebaseerd op het "Boek van de wachters" in 1 Henoch. Hier werd over de nephilim gezegd: "kwade geesten zullen zij genoemd worden op aarde".[14] Het kan zijn dat de verwantschap met de rǝfā'îm hieraan ten grondslag ligt. In de oorspronkelijke teksten is er echter geen sprake van een kwalificatie als "slecht" voor de nephilim. In Deuteronomium weerklinkt de afkeer van een vreemd volk, maar uit niets in Genesis 6:1-4 blijkt dat de nephilim als "slecht" werden beschouwd.

Vervolgens is de term "godenzonen" in Genesis 6 een vertaling van בני האלוהים, bne elohim en wordt in sommige vertalingen weergegeven als "zonen van God", d.w.z. engelen. Dit is niet de meest waarschijnlijke vertaling, omdat bne vaak een aanduiding is van iemands oorsprong. Bne elohim duidt daarom waarschijnlijk aan dat deze wezens van oorsprong goddelijk, goden waren. In teksten uit Ugarit komt deze term ook in die betekenis voor. Een vergelijkbaar gebruik van de term bne elohim wordt gevonden in Job[15] en de Psalmen[16], waar de term wordt gebruikt om bovenmenselijke wezens die behoren tot Gods hemelse hof aan te duiden.[17]

In een minimalistische, hedendaagse interpretatie staat er in Genesis 6: nephilim leefden in het verre verleden, in de periode dat zonen van goden gemeenschap hadden met vrouwen en met hen kinderen kregen; zij waren befaamde helden. Er staat niet dat de nephilim deze kinderen waren en niet dat ze reuzen of slecht waren.[6][18] Toch zijn er ook hedendaagse onderzoekers, zoals Richard Hess[19] en P.W. Coxon [20], die vasthouden aan de interpretatie dat nephilim de nakomelingen waren van gevallen engelen.