Middelhoogduits

• Alemannisch
  • Hoogalemannisch (het huidige Zwitserland en zuidelijk Baden)
  • Nederalemannisch (Elzas, zuidelijk Baden-Württemberg en Vorarlberg)
• Beiers Middelhoogduits
  • Noordbeiers (de omgeving van Neurenberg)
  • Middelbeiers (Neder- en Opper-Beieren, Neder- en Opper-Oostenrijk, Wenen en Salzburg)
  • Zuidbeiers (Tirol, Karinthië, Stiermarken)

• Westmiddelduits
  • Middelfrankisch (Rijnland van Düsseldorf tot aan Trier, noordelijke deel van Hessen, noordwesten van Lotharingen, inclusief het Ripuarisch rondom Keulen en het Moezelfrankisch rondom Trier).
  • Rijnfrankisch (zuidelijk Rijnland, deel van Lotharingen, Hessen, deel van Württemberg en Baden, deel van Palts en noordelijkste deel van de Elzas).
• Oostmiddelduits
  • Thürings (Oppersaksisch en Noordboheems[2])
  • Silezisch Duits[2]
  • Hoogpruisisch (zuidelijk Ermland[2])

De klinkers die met een accent circonflexe worden geschreven worden lang uitgesproken, andere klinkers kort. Opeenvolgingen van klinkers krijgen elk een afzonderlijke klemtoon. De ligaturen æ en œ worden hetzelfde uitgesproken als de moderne Duitse klinkers ä en ö. Een s voor een medeklinker wordt scherp uitgesproken, behalve in de clusters sch en sc. Een z als anlaut of na een medeklinker wordt net als in het moderne Hoogduits uitgesproken als [ts]. Een z of zz in het midden en aan het eind van woorden wordt als een moderne Duitse Ringel-S uitgesproken (de grafemen zijn ȥ of Ʒ). Een v als anlaut klinkt als f.

Het gestandariseerde Middelhoogduitse klinkersysteem is als volgt (de ei klinkt niet als de Nieuwhoogduitse [aɪ] maar als de Nederlandse ei en ij, en de ie is geen lange [i] maar een [iə]):

• Korte klinkers: a, ë, e, i, o, u, ä, ö, ü
• Lange klinkers: â, ê, î, ô, û, æ, œ, iu (langes ü)
• Diftongen: ei, ie, ou, öu, uo, üe

• De Middelhoogduitse lange klinkers [[iː yː uː]^?] komen overeen met de Nieuwhoogduitse diftongen [[aɪ ɔʏ aʊ]^?] Voorbeelden: mîn – mein, liut – Leute, hûs – Haus
• De Middelhoogduitse open diftongen [[iə yə uə]^?] komen overeen met de Nieuwhoogduitse lange klinkers [[iː yː uː]^?] Voorbeelden: liep – lieb, müede – müde, bruoder – Bruder
• De Middelhoogduitse diftongen [[ei øu ou]^?] komen overeen met de meer open diftongen [[aɪ ɔʏ aʊ]^?] van het Nieuwhoogduits. Voorbeelden: bein – Bein, böume – Bäume, boum – Baum
• Middelhoogduitse korte klinkers in open lettergrepen komen overeen met "uitgerekte" lange klinkers in het Nieuwhoogduits. Bijvoorbeeld: ligen – liegen, sagen – sagen, nëmen – nehmen.

Verbuiging van sterke zelfstandige naamwoorden:

* plus een nevenvorm kraft in de genitivus/dativus enkelvoud

• Vrouwelijke woorden van de derde klasse worden hetzelfde verbogen als die van de vierde, alleen zonder nevenvorm of umlaut:
  zît, zîte, zîte, zît, zîte, zîte, zîten, zîte

Verbuiging van zwakke zelfstandige naamwoorden:

Vervoeging van een sterk werkwoord:

Infinitief: biegen, gebiedende wijs: biuc!

Tegenwoordig deelwoord: biegende, verleden deelwoord: gebogen

Vervoeging van een zwak werkwoord:

Infinitief: lëben, gebiedende wijs: lëbe!

Tegenwoordig deelwoord: lëbende, verleden deelwoord: gelëb(e)t

Vervoeging van preterito-presentia:

* Nevenvormen met umlaut: tügen, günnen, künnen, dürfen, türren, süln

** Nevenvormen van mugen zijn: mügen, magen, megen

De enige deelwoorden zijn gewist/gewëst van wizzen en gegunnen/gegunnet van gunnen.

Vervoeging van bijzondere werkwoorden:

• De vormen van gân/gên „gaan“ en stân/stên „staan“ koem overeen met die van tuon.
• lân „lassen“ wordt vervoegd zoals hân.
• In de onvoltooid verleden tijd staan was – wâren van sîn,
  wolte/wolde van wellen,
  gie(nc)tot gân/gên,
  hâte / hate / hæte / hête / hete / het / hiete tot hân,
  lie(z) tot lân.
• tuon heeft in de onvoltooid verleden tijd bijzondere vormen:
  Onvoltooid verleden tijd indicatief: tët(e), tæte, tët(e), tâten, tâtet, tâten
  Onvoltooid verleden tijd conjunctief : tæte, tætest enz.