Marinecomponent van Defensie

Kanonneerboot van de Belgische Koninklijke Marine anno 1830

HMS Godetia (1939-45)

M900 Adrien de Gerlache (ex HMS Liberty) van de Algerineklasse

De fregat Louise-Marie (F931) in Londen

Mijnenjager Bellis (M916) van de Tripartiteklasse

De geschiedenis van de Belgische Koninklijke Marine gaat terug tot 1815; ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.

Bij de Belgische Revolutie van 1830 blokkeerde een Nederlands schip de Haven van Antwerpen en voorkwam zo dat via de haven nog handel bedreven kon worden. Om aan deze blokkade het hoofd te bieden, besloot het parlement op 15 januari 1831 om de eerste Belgische Koninklijke Marine op te richten. In 1862 besloot de regering de militaire Marine af te schaffen en richtte een Staatsmarine op. Deze is beter gekend onder de naam het Korps der Zeelieden en Torpedisten.

Tijdens het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) had België geen marine meer omdat haar schepen het doelwit van Duitse onderzeeboten en mijnen waren. Het leger trok toen beroepszeelui terug van het front en plaatste ze op Franse schepen. Op het einde van de oorlog kreeg België van de geallieerden 11 torpedoboten en 26 mijnenvegers. Dit waren van de Duitsers buitgemaakte schepen. Dit werd mogelijk gemaakt door het Verdrag van Versailles. In 1923 kreeg ze de pantserkruiser d'Entrecasteaux van de Franse marine te leen als opleidingsschip. De kruiser was ontdaan van kanonnen en schroeven en werd in februari 1927 teruggegeven aan de Fransen. In 1927 werd het Korps der Zeelieden en Torpedisten om budgettaire redenen afgeschaft.

De geschiedenis van de Belgische-Nederlandse marinesamenwerking gaat terug tot 1948, toen het idee van een overkoepelende staf voortkwam uit de eerste Belgisch-Nederlandse Samenwerking (BeNeSam). In het geheime Militaire Verdrag van 1948 kwamen België en Nederland overeen om in oorlogstijd de Koninklijke Marine en de Belgische marine onder bevel van één officier te plaatsen, omdat zij in hetzelfde gebied zouden opereren. Op 29 maart 1962 werd een document ondertekend, waarin stond dat alleen indien de Belgische en Nederlandse regering in gezamenlijk overleg, als gevolg van het uitbreken van vijandelijkheden of dreigend oorlogsgevaar, het noodzakelijk achten, zou de admiraal Benelux worden benoemd. In 1975 werd de admiraal Benelux (ABNL) in oorlogstijd opgericht. Pas na het einde van de Koude Oorlog tekenden België en Nederland in 1995 een overeenkomst die de samenwerking regelt tussen de Belgische marine en de Nederlandse Marine, zowel in vredes- als oorlogstijd. Als gevolg van deze overeenkomst werden beide nationale operationele staven met ingang van 1 januari 1996 samengevoegd tot één enkele geïntegreerde staf, met het hoofdkwartier in Den Helder, onder bevel van de admiraal Benelux. Dit leidde tot een unieke vorm van Belgisch-Nederlandse marinesamenwerking op het gebied van operatiën, opleidingen, trainingen, logistiek en onderhoud. Hierbij blijven echter beide landen soeverein wat betreft de politieke beslissing tot inzet van hun schepen.

Zo worden de Belgische en Nederlandse M-fregatten en mijnbestrijdingsvaartuigen operationeel aangestuurd door het geïntegreerde binationale marinehoofdkwartier in Den Helder. België is belast met de opleiding en training van de bemanningen voor de mijnbestrijdingsvaartuigen en het is verantwoordelijk voor de logistiek en onderhoud van deze vaartuigen. Nederland heeft dezelfde verplichtingen voor de M-fregatten. In de BeNeSam-overeenkomsten staan overigens ook nog andere vormen van maritieme samenwerking beschreven. Op het gebied van mijnbestrijding is er sinds 1975 de binationale school Eguermin in Oostende. Deze school is tevens een NAVO Centre of Excellence. In Zeebrugge wordt de Mine Couter Measures Operational Sea Training gegeven. Hier wordt beoordeeld of een schip klaar is om zijn operationele periode in te gaan. Operators en verbindingspersoneel van beide marines worden sinds 1996 opgeleid bij de Operationele School in Den Helder. Koks en hofmeesters/stewards krijgen sinds hetzelfde jaar hun gezamenlijke opleiding te Brugge.

In 2016 is de samenwerking uitgebreid naar meer samenwerking tussen de expeditionaire Belgische Lichte Brigade en het Nederlandse Korps Mariniers en de gezamenlijke aanschaf van marineschepen.

In de toekomst zal België personeel leveren voor het Nederlandse logistieke steunschip Zr.Ms Karel Doorman, om er in internationale context mee gebruik van te kunnen maken.

De Marine bestaat uit volgende onderdelen:

• Hoofdkwartier Marine (Den Helder)
• Logistiek centrum van de Marine (Zeebrugge)
• Competitiecentrum van de Marine
• Vliegbasis Marine (Oostende)
• Vloot (Zeebrugge)

De huidige taken van de Marine:

• Vernietigen van springstoffen (op zee)
• Redding op zee
• Steun verlenen aan de Politie en Douane (op zee)
• Opsporen van wrakken en vergane schepen
• Hyperbaar Medisch Centrum ter beschikking stellen (decompressietanks)
• Controle Territoriale Wateren en de exclusieve economische zone
• Controle vervuiling op zee
• Humanitaire operaties
• Steun verlenen aan diplomatie en buitenlandse handel
• Belgische aanwezigheid op zee verzekeren
• Deelname aan operaties in NAVO- en VN-verband

• 1950-1954: Transport Belgische en Luxemburgse vrijwilligers naar Korea
• 1954: Repatriëring van het Belgisch expeditiekorps uit Korea
• 1960: De onafhankelijkheid van Belgisch Congo; bijna de ganse vloot is ter plaatse
• 1968: Multinationale ontmijningsoperatie tussen België, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië
• 1987-1988: Op. Octopus en Calendar: oorlog Iran-Irak
• 1990-1991: Op. Southern Breeze: invasie van Koeweit door Irak
• 1992-1994: Op. Equator Kiss: humanitaire hulp aan Somalië
• 1992-1994: Deelname aan vredesondersteunende Ops in ex-Joegoslavië
• 1995-1996: Op. Southern Breeze II: controle embargo tegen Irak
• 1998: Op. Southern Breeze III: controle embargo tegen Irak
• 1998: Op. Open Spirit: Oostzee
• 1999: MCM Adriatische Zee & Embargo Op. Allied Force
• 1999 & 2000: Oostzee MCM Op. MCOPLAT
• 2001: Active Endeavour I, na de aanslagen van 11 september in de VS. De eerste Art V-operatie van de NAVO. "War against terrorism".
• 2003: West Shark: grootschalige antidrugsoperaties in het Caraïbische gebied
• 2004: Active Endeavour: patrouille in de Middellandse Zee tegen terroristische activiteiten
• 2008: Op. UNIFIL bestaande uit Maritime Interdiction Operations (MIO) en bewakingsopdrachten in de Middellandse Zee voor de Libanese kust
• 2009-2014: Deelname aan operatie Atalanta in de hoorn van Afrika
• 2014: Deelname NAVO-missie in de Baltische wateren ter ondersteuning van NAVO-lidstaten bij Russisch-Oekraïens conflict
• 2015: Deelname aan Europese Triton-missie in de Middellandse Zee om bootvluchtelingen te redden
• 2015: Deelname aan TF 473 met Franse carrier-group in strijd tegen IS

De volgende schepen zijn momenteel in de vaart:

• Admiraliteit Benelux
• Koninklijke Marine, Nederland

• Marine op de website van Defensie

Zie de categorie Naval ships of Belgium by name van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.