Den Helder

Inwoners van de stad worden Nieuwediepers genoemd, vernoemd naar de geul en haven Nieuwediep en naastgelegen woonkern.[2] Een bijnaam voor iemand uit Den Helder is Jutter, hiervoor is echter geen eenduidige definitie. Volgens sommigen moet iemand in Den Helder zijn geboren en getogen om te worden aangeduid met Jutter, volgens anderen mogen mensen zich pas Jutter noemen wanneer ook beide ouders in Den Helder zijn geboren en getogen.[3] De bijnaam Jutter verwijst naar het strandjutten dat in vroegere tijden regelmatig voorkwam. De termen Nieuwedieper en Jutter worden door nieuwsmedia regelmatig door elkaar gebruikt of vervangen door de later bedachte termen Heldernaren of Heldenaren.

Inwoners van de Visbuurt worden Piloërs genoemd[3] en naar mensen uit Julianadorp wordt met Dorpers verwezen.[4][5] Inwoners van het nabijgelegen eiland Texel die, vanwege het ontbreken van een ziekenhuis op Texel, zijn geboren in Den Helder worden op het eiland soms (op enigszins pejoratieve wijze) aangeduid als Helderse kraaien.[6][7][8] Dit stamt van de bijnaam 'kraaien' waaronder zeelieden uit de ouwe Helder bekend stonden.[3][9][10]

Lemaires polder bij Den Helder. Kaart uit 1641 door Claes Jansz. Visscher.

Het grondgebied van de huidige gemeente Den Helder behoorde in de vroege middeleeuwen tot de gouw Texla. De oudste kern van de huidige gemeente is Huisduinen, waarvan de oudste vermelding van halverwege de 9e eeuw dateert. Na grote stormvloeden aan het einde van de 12e eeuw bleven Huisduinen en het zuidelijker gelegen Callantsoog achter als eilanden. In het waddengebied ten oosten van Huisduinen ontstonden hoge zandheuvels die bij hoog water droog bleven. Deze nollen hadden de namen De Schooten (tegenwoordig bekend als De Nollen), 't Torp, de Gast, Ringelsant, 't Quelderen, Henesant en Koegras.[11] In de late middeleeuwen waren de graven van Egmont heren van het gebied.[12] Het wapen van Den Helder is afgeleid van het wapen van deze graven.

Rond 1500 ontstond die Helder buyrt een paar kilometer ten noorden van Huisduinen, op hetzelfde eiland. Tijdens de Allerheiligenvloed van 1570 werden stukken duin weggeslagen en gingen de kernen van Huisduinen en Helder verloren. De dorpen werden verder landinwaarts opnieuw opgebouwd.[12] Sinds de aanleg van de Zanddijk tussen Huisduinen en Callantsoog in 1610 is het gebied verbonden met het vasteland.[13]

Het nieuwe dorp Helder lag ter hoogte van wat nu de wijk Oud-Den Helder is. De bevolking leefde van de visserij en het loodswezen.[14] De eerste kerk van het dorp werd in 1624 van hout gebouwd op een plaats genaamd "de malle Croft". Door het verdwijnen van kustland kwam deze kerk op het strand te staan; in 1679 heeft men deze protestantse stolpkerk verplaatst naar "de Conijnsbergh".[15] Later werden een vermaning,[16] een katholieke schuilkerk, een oud-katholieke kerk en een synagoge in gebruik genomen.

Ten oosten van het dorp Helder lag een geul, het Nieuwediep, die door uitdieping uitstekend kon worden omgevormd tot haven. Deze haven zou veel meer bescherming bieden dan de Rede van Texel. In 1779 liet stadhouder Willem V de mogelijkheden van een nieuwe haven onderzoeken. Er was veel tegenstand vanuit de steden Hoorn, Enkhuizen en Medemblik, die in een concurrerende haven een serieuze bedreiging zagen voor de toch al kwakkelende economie in de Zuiderzeehavens. Toch werd in 1781 besloten het Nieuwe Diep voor zeeschepen geschikt te maken en in 1782 waren de eerste werkzaamheden al gedaan. In de jaren erna werd de haven verder uitgediept tot er een moderne getijhaven ontstond.[17] Er kwam een kielplaats[18] voor oorlogsschepen, genaamd 'Het Nieuwe Werk'. In 1795 gaf de Nederlandse vloot zich op het Nieuwediep over aan de Franse cavalerie die over ijs de schepen konden bereiken. Ruim vier jaar later, in 1799, tijdens de Tweede Coalitieoorlog, werd de Nederlandse vloot in Den Helder door een Brits-Russische invasiemacht veroverd.

Oude Rijkswerf van Den Helder

Het Nieuwe Diep werd oorspronkelijk ingericht als veilige haven voor de koopvaardij. Hoewel de Helderse bevolking van de nieuwe haven profiteerde, kwam het niet tot een stadsuitbreiding omdat er langs het Nieuwe Diep officieel niet gebouwd mocht worden. In de Franse tijd werd voor het eerst begonnen met de aanleg van een marinehaven. Na een bezoek van Napoleon aan Den Helder in 1811 werd de Stelling Den Helder gebouwd, een retranchement (ring van forten) rond Den Helder en de havens.[19] Huisduinen viel buiten deze bescherming, maar kreeg een eigen fort, Fort Kijkduin. Na het vertrek van de Fransen in 1814[20] bleef de marine in Den Helder, die de haven uitbouwde tot haar belangrijkste steunpunt.

In 1824 werd de haven door de aanleg van het Noordhollandsch Kanaal met het binnenland verbonden.[21] Daardoor werd Den Helder een voorhaven van Amsterdam. De gevolgen bleven beperkt door de status van "onvrij territoir", die in de napoleontische tijd aan Den Helder was gegeven ter voorkoming van smokkel. Goederen mochten alleen uit de zeeschepen worden overgeladen op lichters om dan naar Amsterdam te worden gevaren. Elke andere havenactiviteit was verboden. In 1844 wilde de regering de status opheffen, maar Amsterdam wist een besluit nog te traineren tot 1851.[22]

De Singel om Oud-Den Helder

Het Helders Kanaal was in 1829 gereed. Het verbond het dorp met het Noordhollandsch Kanaal. Arbeiders hadden zich tijdens de aanleg van beide kanalen langs het kanaal gevestigd waardoor de woonkern Nieuwstad (ook Strooien Dorp genaamd, de huidige Visbuurt) ontstond. De woonkernen Helder en Nieuwstad breidden zich uit langs het kanaal en raakten met elkaar verbonden. Er werden nieuwe kerken gebouwd en het centrum verplaatste zich naar het gebied tussen Willemsoord en de Oude Helder.[23] In 1845 werd een stoombootdienst naar Amsterdam geopend door Gebr. Zur Mühlen. De adelborstenopleiding van de Koninklijke Marine vestigde zich in Den Helder en in 1865 kwam er op initiatief van koning Willem III een spoorverbinding met Amsterdam.

Door de ingebruikname van het Noordzeekanaal in 1876 verloor de stad een groot deel van de inkomsten. De schepen die bestemd waren voor Amsterdam kwamen niet langer langs Den Helder. Het aantal inwoners daalde met bijna 10%.[24] Na het verlies van de koopvaardij ving de visserij een gedeelte van de verliezen op. Nadat in IJmuiden een nieuwe vissershaven geopend was, vertrokken na de kooplieden ook de vissers. Doordat de marine-instellingen naar Den Helder verhuisden, kwamen er arbeiders naar de stad die op de rijkswerf gingen werken, de "Wervianen". In 1896 opende een stoomtram naar badplaats Huisduinen, waar een badpaviljoen was. Deze reed tot 1917. In 1909 werd Julianadorp gesticht.

Luchtfoto van de Den Helder: met rechtsonder het Havenplein met het Marinemonument (1920-1940), Nederlands Instituut voor Militaire Historie.

Vanwege de mobilisatie van de Eerste Wereldoorlog kwamen er honderden militairen naar Den Helder, wat goed was voor de middenstand. Tussen 1918 en 1921 werd een singel gegraven en in 1922 onthulde koningin Wilhelmina het marinemonument op het Havenplein.[25] De stad binnen de linie kreeg haar huidige omvang in de jaren 30 van de 20e eeuw. Den Helder was een welvarende stad geworden met een druk uitgaansleven, zoals dat paste bij een havenstad, en een hoog voorzieningenniveau.[26] De marine was een betrouwbare werkgever, wat juist in de crisistijd veel nieuwe inwoners naar Den Helder trok. Op 1 januari 1940 was het inwoneraantal tot 37.328 gestegen, waarmee Den Helder na Amsterdam, Haarlem, Hilversum en Zaandam de op vier na grootste plaats van Noord-Holland was.[27]

Aan de bloei van Den Helder kwam een abrupt einde in mei 1940, toen Nederland werd bezet door nazi-Duitsland. De bezetter nam de marinecomplexen in gebruik, wat voor de geallieerden aanleiding was de stad te bombarderen. De nachtelijke bombardementen troffen echter vaak burgerdoelen. De veiligheid van de bewoners kon niet langer worden gegarandeerd. Op 25 juni 1940 werd daarom besloten tot evacuatie. Inwoners moesten 's nachts elders onderdak vinden. Overdag ging, zeker in het begin van de evacuatie, het leven in de stad gewoon door. Maar hoe langer de evacuatie duurde, hoe vaker mensen wegbleven. Grote delen van de stad werden verlaten.

Den Helder werd regelmatig gebombardeerd, eerst door de Duitsers, later door de Engelsen en Amerikanen. Vooral de Marineterreinen waren doelwit, maar veel bommen vielen op de woonbebouwing. De stad werd de meeste gebombeerde plaats van Nederland.[28][29] Vanaf 1943 werd de hele stad tot Sperrgebiet verklaard.[30]

Ondertussen begon de afbraak van het oude centrum. De Duitsers hadden een vrij schootsveld nodig voor een eventuele Engelse invasie. De Atlantikwall vereiste de sloop van alle bebouwing langs de zeedijk. Niet alleen 19e-eeuwse panden langs de Kanaalgracht en de Weststraat werden afgebroken, ook de complete Oude Helder – de 18e-eeuwse binnenstad – viel ten prooi aan de slopershamer.

Toen de stad in 1945 bevrijd werd, keerde maar een klein deel van de bewoners terug. Niet alleen was een deel van hen slachtoffer geworden van de oorlogshandelingen en de holocaust, overlevenden stelden hun terugkeer veelal uit. Het was immers niet zeker of de marine – en dus de werkgelegenheid – na de oorlog in de gehavende stad zou terugkeren.

Wederopbouwgebouwen in de Beatrixstraat

Na de oorlog werd besloten dat Den Helder weer de marinehaven moest worden die het voor de oorlog was geweest. De wederopbouw kon beginnen. De Oude Helder, dat al bijna een eeuw niet meer het commerciële centrum van de stad was, werd nu een woonwijk met een eigentijdse architectuur. Elders werd de oorlogsschade zo goed mogelijk hersteld, al werden enkele belangrijke gebouwen als de Westerkerk en de synagoge niet herbouwd.

In de jaren 50 werd besloten om het centrum van de stad, dat uit 19e-eeuwse straatjes bestond, te moderniseren. Hiervoor werd de spoorlijn ingekort en voor een deel opgebroken, zodat het station zuidelijker kwam te liggen en er een betere verbinding tussen de verschillende wijken ontstond. Het nieuwe kopstation werd geopend in 1958. Ook werd de spoorlijn naar Alkmaar in dat jaar geëlektrificeerd.

De Beatrixstraat werd aangelegd, een moderne stadsstraat die het nieuwe station met de rijkswerf zou verbinden. Hiervoor werd een deel van de oorspronkelijke bebouwing opgeofferd. Nieuwe stedelijke blokken moesten het aanzien van Den Helder gaan bepalen. Daarnaast zou er een groot nieuw stadhuis komen. Niet alle plannen werden uitgevoerd (het stadhuis kwam er bijvoorbeeld niet), zodat de binnenstad nog steeds veel van haar 19e-eeuwse bebouwing heeft behouden.

De stad binnen de linie was voor de oorlog al volgebouwd. Na de oorlog werden de wijken Nieuw-Den Helder en De Schooten aangelegd. Julianadorp groeide uit tot een dorp met veel nieuwbouw. Zo kreeg de gemeente Den Helder haar huidige vorm.

Restauratie oude rijkswerf

In het begin van de 21e eeuw maakte men plannen om de binnenstad van Den Helder op te knappen. Doel hiervan was om het centrum van Den Helder levendiger te maken. Op veel plekken in het centrum waren door de sloop van vervallen panden gaten in de bebouwing ontstaan. Dit zorgde ervoor dat de straten geen geheel vormden. Door het opvullen van deze plekken met nieuwbouw, het vervangen van vervallen panden en het in historiserende stijl renoveren van winkelgevels ontstond een aantrekkelijker centrum. Een netwerk van straten en pleintjes zorgde voor prettige wandelroutes.

Een belangrijk onderdeel van het vernieuwde centrum is de oude rijkswerf Willemsoord. Nadat dit gebied was gerestaureerd in de jaren 90, werd in de 21e eeuw het plan opgevat om er horeca en winkels realiseren. Dit leidde onder andere tot de bouw van een bioscoop en de nieuwe schouwburg. In de zomer van 2009 was Den Helder in de ban van een aantal grote branden, zo gingen in ruim een maand tijd het replica VOC-schip Prins Willem, een bollenbedrijf[31] en een grote sporthal van het Lyceum aan Zee in vlammen op. Ook een voormalig Duits logements- of administratiegebouw uit de oorlog, in de volksmond het Casino genoemd brandde af.[32] In 2019 wordt de ruïne van het Casino verbouwd tot Atlantikwall Centrum[33], een informatiecentrum over de Atlantikwall.

De linie met links de Stad binnen de Linie en rechts Nieuw-Den Helder

Tot omstreeks 2000 was het gebied in en rondom de Falgabuurt in Nieuw-Den Helder een achterstandsgebied. De buurt had te maken met drugsoverlast, werkloosheid, verloedering en misdaad. De overlast door de bewoners liep dermate uit de hand dat de gemeente eind jaren 90 besloot dat het zo niet langer kon. Er werd begonnen met de sloop van veel verpauperde flats. Deze flats werden vervangen door vrijstaande woningen in een duinachtig gebied. Op 18 mei 2011 opende koningin Beatrix het nieuwe winkelcentrum aan de Marsdiepstraat. Het even verderop gelegen winkelcentrum Falga werd opgeknapt en gemoderniseerd.

Rond dezelfde tijd werd begonnen met het opknappen van de Stelling Den Helder. Er was de laatste decennia weinig aan onderhoud gedaan. De gemeente besloot om de Stelling weer zichtbaar te maken. De bunkers en remises die in de linie te vinden zijn waren compleet overgroeid met bomen en struiken. Fort Dirks Admiraal was door vandalisme en het niet plegen van onderhoud in slechte staat; vrijwilligers hebben dit samen met Stichting Stelling Den Helder opgeknapt. Heden is het gedeelte tussen Sportlaan en Middenweg weer zichtbaar als een liniedijk.

Den Helder heeft, zoals heel Nederland, een zeeklimaat. Doordat de gemeente aan drie kanten is omgeven door water zijn de temperaturen in de zomer vaak lager en in de winter vaak hoger dan elders in het land. Net ten zuiden van de bebouwde kom, op vliegveld De Kooy, staat een weerstation. Den Helder is door het KNMI meermaals aangeduid als zonnigste plaats van Nederland en heeft met 2194 zonuren in 2003 het landelijk record van aantal zonuren per jaar in handen.[34][35]

De Stad binnen de Linie is het oudste deel en wordt in het zuiden en westen begrensd door de verdedigingslinie van Den Helder. In dit stadsdeel bevindt zich de na de oorlog heropgebouwde buurt Oud-Den Helder, het stadshart met winkelstraten en horeca, het station en de uitgaansgelegenheden. In het oosten ligt de Visbuurt, een volksbuurt met kleine, lage huisjes.

Wijkhuis en flatgebouw in Nieuw-Den Helder

De wijk Nieuw-Den Helder werd gebouwd vanaf de jaren 50 en is een wederopbouwwijk met flats en lage rijtjeshuizen. Er zijn drie winkelcentra. In de 21e eeuw werden delen van de wijk gesloopt en vervangen door vrijstaande huizen.

Vanaf de jaren 60 werd het land ten oosten van de spoorlijn bebouwd; er kwamen flats en rijtjeshuizen. De wijk De Schooten werd gebouwd rond een gelijknamige boerderij. Naast deze boerderij, die dienstdoet als buurthuis, staat een winkelcentrum. Er wonen overwegend ouderen in de wijk.

De gemeente telt acht wijken, die zijn onderverdeeld in 65 buurten.

Wijk Postcode(s) Inwoners (2017) 1. Stad binnen de Linie-Oost 1781 9.063 2. Stad binnen de Linie-West 1782 10.873 3. Nieuw-Den Helder-West 1783, 1789 3.290 4. Nieuw-Den Helder-Oost 1784 9.108 5. De Schooten 1785 9.135 6. Koegras 1784, 1786, 1787 1.238 7. Duinzoom 1783, 1787 413 8. Julianadorp 1787, 1788 12.916 Totaal 56.000

Indeling volgens het CBS. Sinds 2010 zijn Huisduinen en Julianadorp eigen woonkernen met een eigen postcode (1789 voor Huisduinen, 1787 en 1788 voor Julianadorp).

Per 1 januari 2017 is 58,4% van de bevolking tussen de 20 en 65 jaar oud. De groep van 19 jaar of jonger bedraagt 20,3% en de groep ouder dan 64 jaar bedraagt 21,3% van de bevolking. Op dezelfde peildatum woonden er 27.738 mannen en 28.262 vrouwen in de gemeente.

Van de inwoners in Den Helder is 10% geboren in een ander land. Hiervan komen de grootste groepen uit de Nederlandse Antillen (12,8%), Nederlands-Indië (8,7%) en Suriname (6,4%).[37]

In Den Helder voelt 36,1% van de bevolking zich betrokken bij een geloof of levensbeschouwing. In 2015 was van de inwoners 15,1% katholiek, 6,3% hervormd, 3,2% protestants, 2,9% gereformeerd en 2,5% islamitisch.[38]

Den Helder heeft geen kenmerkend eigen dialect, maar kan tot het West-Friese dialectgebied gerekend worden. Bepaalde woorden uit het West-Fries zijn aanwezig, zoals 'piepers' (aardappels), 'boet' (schuurtje) en 'diggelegoed' (porselein). Daarnaast is de invloed van de marine zichtbaar op de taal. Onder andere de woorden 'eik' (hond, van het Engelse tyke), 'pendek' (onderbroek, Maleis), 'tjetten' (schilderen, Maleis) en 'blauwe hap' (Indische rijsttafel).

Aan de Kerkgracht staat het voormalige raadhuis van Den Helder. Het monumentale pand werd gebouwd in 1851 en deed tot de jaren 1920 dienst als weeshuis. Het gebouw onderging toen een verbouwing tot raadhuis. In de jaren 80 verhuisde het gemeentehuis naar Nieuw-Den Helder. Op 22 januari 2005 brak er brand uit in het pand; het werd inclusief het karakteristieke torentje in oorspronkelijke staat hersteld en doet nu dienst als kantoorpand. Even verderop aan dezelfde gracht staat het gerechtsgebouw uit 1864. Schuin tegenover deze panden staat het Nationaal Monument voor het Reddingswezen, in de volksmond Het Carillon genoemd.

Op het marineterrein aan de Paleiskade/Het Nieuwe Diep staan het commandementsgebouw uit 1823 en het gebouw van het Koninklijk Instituut voor de Marine uit 1870. Aan Het Nieuwe Diep staat ook het gebouw voor het loodswezen uit 1847. Aangrenzend aan het marineterrein ligt de oude rijkswerf Willemsoord. Dit gebied is vanaf 1812 bebouwd voor de Koninklijke Marine en bevat vele bezienswaardige gebouwen.

De Nieuwe Kerk is ondanks de naam thans de oudste kerk van de stad en werd gebouwd in 1839. In de jaren 1860 was dichter Piet Paaltjens predikant van de kerk. Een jaar later werd aan de Kerkgracht de Petrus-en-Pauluskerk ingewijd, de oudste kerk van het bisdom Haarlem. Het is de enige katholieke kerk in de Helderse binnenstad sinds de sluiting in 1990 van de Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt-Ontvangenkerk uit 1876, ontworpen door Theo Asseler. De OLVOO-kerk staat in de Visbuurt en in de voormalige kerk is tegenwoordig een klimmuur gevestigd. Niet ver van de Petrus-en-Pauluskerk aan de Kerkgracht staat de doopsgezinde Driemasterkerk uit 1853. Tot 2015 was deze in gebruik voor kerkdiensten. Tegenwoordig heeft het een bestemming als cultureel centrum. Aan de Molengracht huist Loge Willem Frederik Karel, opgericht in 1825. In september 2013 werd in Nieuw-Den Helder een ruim 17 meter hoge hindoeïstische tempel geopend. Het is de eerste Ganesh-tempel in Europa.[39]

De vuurtoren van Den Helder heet in de volksmond Lange Jaap en staat bij Huisduinen. Met 63,45 meter is het de hoogste gietijzeren vuurtoren van Europa. De 16-zijdige toren is gebouwd in 1877 en het licht werd op 1 april 1878 ontstoken. In het centrum nabij rotonde De Vijfsprong staat de watertoren. Deze toren is gebouwd in 1908 ter vervanging van de oude watertoren, die werd gebouwd in 1856 als een van de eerste watertorens van Nederland en die werd gesloopt in 1908. In de jaren 1950 kreeg de nieuwe toren een betonlaag aan de buitenkant, in 2005 is hij in oorspronkelijke staat hersteld met bakstenen afwerking.

• 
  Marinemonument
• 
  Den Vaderlant ghetrouwe
• 
  Vliegersmonument
• 
  Luchtfoto van het Havenplein met het Marinemonument (1920-1940), Nederlands Instituut voor Militaire Historie.

Reddingmuseum op Willemsoord

In de stad zijn voornamelijk nautische musea te vinden. Op de voormalige rijksmarinewerf Willemsoord is het Marinemuseum te vinden. Het laat de geschiedenis van de Koninklijke Marine zien. In het water buiten het museum liggen twee museumschepen en op het land staat onderzeeboot Hr.Ms. Tonijn tentoongesteld. Verder zijn op Willemsoord te vinden het museumlichtschip Texel en het Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers, een museum over het Nederlandse reddingwezen op zee. Ook dit museum heeft museumschepen in het water liggen. In Huisduinen ligt Fort Kijkduin, een in 1811 in opdracht van Napoleon Bonaparte gebouwd fort waar nu een museum is met onder andere een zeeaquarium en het skelet van een potvis.

In natuurgebied De Nollen is een museum in aanbouw naar ontwerp van R.W. van de Wint. De grote kunstwerken van cortenstaal in het duinlandschap van De Nollen waren het levenswerk van deze beeldhouwer. Verspreid over de gemeente zijn meerdere galeries te vinden.

In april 2018 werd het Rob Scholte-museum, gevestigd in het voormalige postkantoor naast station Den Helder, ontruimd.[40] Het internationaal bekende[41] Käthe Kruse-poppenmuseum sloot in 2013, na 25 jaar, haar deuren.[42] Onder het politiebureau aan de Polderweg was het Politiemuseum gevestigd[43] en in de Molenstraat was tot eind 2012 het Solexmuseum te vinden.[44][45]

In de gemeente bevinden zich vier bibliotheekvestigingen. Drie daarvan zijn te vinden in Den Helder en één in Julianadorp. Al deze vestigingen zijn onderdeel van KopGroep Bibliotheken. Bibliotheek School 7 is de hoofdvestiging van deze bibliotheekgroep en opende in 2016 in het centrum van Den Helder. De bibliotheek won in 2018 de internationale titel 'Public Library of the Year 2018' van de IFLA.[46][47] Naast reguliere bibliotheken zijn er ook meerdere straatbibliotheken aanwezig in de gemeente.[48]

Sinds 2004 heeft Den Helder een stadsdichter.[49] De stadsdichter maakt gedichten over gebeurtenissen in de stad en draagt deze voor tijdens openingen of andere gelegenheden. Vanaf 2012 stonden op diverse locaties in de stad paaltjes met een QR-code, deze konden worden gescand om een gedicht over de diverse locaties te lezen.[50] Op een aantal gebouwen zijn bij de ingang gedichten van de stadsdichter te vinden in natuursteen.[51][52]

Het Julianapark was een 19e-eeuws park bij het oude station van Den Helder. Toen dit station in 1958 werd gesloopt moest ook een groot deel van het park wijken voor nieuwbouwplannen voordat het een decennium later helemaal verdween. In het begin van de 21e eeuw werd begonnen met de aanleg van het nieuwe Stadspark op nagenoeg dezelfde plek als waar het Julianapark lag, tussen het huidige station en de zeedijk. Het in de jaren 30 aangelegde Timorpark ligt aan de westrand van de stad binnen de linie. Tussen 1965 en 2009 was de naam van dit park Churchillpark. In het park staat een muziekkoepel, die is nagemaakt naar voorbeeld van een vroegere muziekkoepel in het oude Julianapark. Andere parken in de gemeente zijn: recreatiepark Quelderduyn, het Rehorstpark en het Schooterduinpark in De Schooten, het Duinpark (voormalig Kennedypark) en het in aanleg zijnde Kreekpark in Nieuw-Den Helder en het Loopuytpark in Julianadorp.

In de gemeente staan een viertal koningsbomen. Deze bomen zijn geplant ter gelegenheid van kroningen of jubilea van het Koninklijk Huis. In het centrum van Den Helder is Hortus Overzee te vinden.

De duinen in Den Helder zijn onderdeel van een groter Natura 2000-gebied. Tegen de duinen aan ligt het bos de Donkere Duinen. Dit dennenbos is in 1917 aangelegd[53], in de eerste plaats als werkvoorziening, maar met in het achterhoofd dat de volgroeide dennen mettertijd als stuthout voor de kolenmijnen konden dienen waardoor het bos geld zou opleveren. Anno 21e eeuw zijn naast naaldbomen ook veel loofbomen in het bos te vinden. Naast dit bos ligt het natuur- en recreatiegebied Mariëndal met een natuur- en milieueducatiefcentrum en kinderboerderij, een openluchttheater en een klimbos.

De gemeente heeft zeven kilometer zandstrand waarop meerdere strandpaviljoens te vinden zijn. Sinds 2011 staan er in de zomermaanden strandhuisjes van Landal GreenParks bij Julianadorp aan Zee. Het strand wordt bewaakt door Reddingsbrigade Den Helder.

De Helderse Vallei in het Mariëndal

Net buiten Huisduinen ligt de Algemene begraafplaats Den Helder uit de 17e eeuw, met onder meer een joodse begraafplaats. Aangrenzend ligt de RK begraafplaats Sint-Jozef. In vroegere tijden was er op de plek waar nu woonwijk De Schooten staat een begraafplaats van de oudkatholieken; die werd tot begin 19e eeuw gebruikt.[54] De begraafplaats lag op een terp genaamd het Torp, waar in de 16e eeuw een kapel stond. Bij opgravingen en onderzoek in 1965 en 1997 werden er grafstenen en skeletten gevonden.

Uitgaansgebied in de Koningstraat

Cinema Zevenskoop is een bioscoop gevestigd in het gebouw van voormalig theater/bioscoop Rialto aan het Julianaplein. Het ontleent zijn naam aan voormalig School 7 aan de Weststraat (thans bibliotheek) waar het tot 2009 zijn intrek had. Er worden voornamelijk artistieke en niet-mainstream films gedraaid. Daarnaast is op Willemsoord de multiplex Kinepolis te vinden, met 6 zalen en in totaal 776 stoelen.

Theater De Kampanje is sinds 2015 te vinden op Willemsoord in een voormalig ketelmakerij en machinebankwerkerij uit begin 20e eeuw. Het complex heeft een schouwburgzaal, een hal voor bijvoorbeeld concerten, een kleine zaal met café en een restaurant.

Het uitgaansgebied bevond zich van oudsher in de Koningstraat, er waren kroegen, coffeeshops en een dancing. In 2019 zijn een aantal van de populairste uitgaansgelegenheden verhuisd naar Willemsoord waardoor het uitgaan in Den Helder over deze twee gebieden verspreid is geraakt.

Cafés op Willemsoord

Tweemaal per drie jaar worden de Marinedagen gehouden op de Nieuwe Haven, het terrein van de Koninklijke Marine. Tijdens deze open dagen van de Koninklijke Marine zijn marineschepen voor publiek geopend en worden er demonstraties gegeven. In de haven van Den Helder en op Willemsoord heeft een aantal keer Sail Den Helder plaatsgevonden. Dat was in 1993, 1997, 2008, 2013 en 2017. Alle edities van Sail, behalve 2008, vielen samen met de Marinedagen. Op Maritiem Vliegkamp De Kooy wordt om de vijf jaar in september Heldair Show Maritiem gehouden. Het is de gezamenlijke open dag van Den Helder Airport en Maritiem Vliegkamp de Kooy. De hele dag zijn er vliegdemonstraties door teams uit binnen- en buitenland.

Op Willemsoord wordt sinds 1996 jaarlijks het Historisch Weekend gehouden met voorafgaand een optocht van oude en opvallende auto's door de stad. Van 2010 tot en met 2015 werden er in augustus de Visserijdagen gehouden. De Clipper Round The World Race heeft Den Helder meerdere keren aangedaan. Sinds augustus 2008 wordt jaarlijks op de dijk het evenement Racing Aeolus gehouden.[55][56]

Jaarlijks wordt eind mei de Dag van de Muziek gehouden. Op deze dag zijn er in de binnenstad de hele dag optredens van artiesten op meer dan 20 podia. In juni wordt in Julianadorp het festival Julianapop gehouden. Het festival Last Minute Summer Event vond tot en met 2015 plaats in recreatiepark Quelderduyn. Carnavalsvereniging De Krabbetukkers organiseert jaarlijks een carnavalsfeest waarbij Den Helder de naam Waaienburg krijgt.[57]

Elk jaar is in juli op het Koningsplein de zomerkermis te vinden. Met Pinksteren is er kermis op het dorpsplein van Huisduinen. Op Willemsoord werd in 2016 een paaskermis gehouden.[58]

Kantoor van de Helderse Courant

De Helderse Courant is de regionale krant van Den Helder en wordt uitgegeven sinds 1873, tegenwoordig als onderdeel van het Noordhollands Dagblad, een uitgave van Holland Media Combinatie. Wekelijks verschijnen de huis-aan-huisbladen het Helders Weekblad en het Zondagochtendblad. Deze werden tot en met juli 2017 uitgegeven door HMC, sindsdien door BDUmedia.[59]

De Lokale Omroep Stichting Den Helder (LOS) is sinds 1988 actief op radio en televisie. De LOS onderhoudt een kabelkrant die wordt afgewisseld met eigen reportages van evenementen en activiteiten in de stad. Radio wordt uitgezonden in de ether op 105.6 fm in Den Helder en omgeving.

Op internet is sinds 2008 de website Den Helder Actueel actief met nieuws en wetenswaardigheden over Den Helder.

Gebouwen van de Koninklijke Marine aan Het Nieuwe Diep

Sinds de Fransen in 1814 uit Nederland vertrokken, is Den Helder een belangrijke haven voor de Koninklijke Marine. De Nieuwe Haven aan het Marsdiep is de thuishaven van alle Nederlandse marineschepen. Daarnaast is er een (onderhouds-)werf en zijn er diverse werkplaatsen en opleidingen (onder andere het Koninklijk Instituut voor de Marine (K.I.M.) en de Defensie Duikschool). Maritiem Vliegkamp De Kooy is het vliegkamp van de Koninklijke Marine en is de thuisbasis voor de NH90's van Defensie.[61]

Een gedeelte van de haven

Vanaf vliegveld Den Helder Airport vertrekken veel helikopters naar boorplatformen in de Noordzee. In de haven van Den Helder zijn voornamelijk bedrijven te vinden gericht op offshore. De economie en werkgelegenheid in de offshoresector staat onder invloed van de olieprijs: bij een lage olieprijs zijn er minder helikoptervluchten en is er minder werk in de haven.

Op bedrijventerrein Oostoever heeft de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) een van de grootste gasbehandelingsinstallaties ter wereld. Onder andere de NOGAT- en de BBL-pijpleiding komen er aan land. De NAM behandelt het gas namens verschillende bedrijven die gas produceren op de Noordzee. De capaciteit bedraagt 92 miljoen m³ gas per dag. Na de behandeling wordt het gas aan de Nederlandse Gasunie geleverd.

Eeuwen geleden was Huisduinen een walvisvaardersdorp en tegenwoordig wordt er nog steeds visserij bedreven in Den Helder. De stad heeft zijn eigen visafslag aan Het Nieuwe Diep waar voornamelijk tong en schol binnenkomt. In 2014 bezochten 2.000 visserijschepen de haven.[62]

Wageningen Marine Research, een onderzoeksinstituut van de Wageningen Universiteit, heeft een vestiging in de voormalige Zeevaartschool.[63]

Sinds bezuinigingen bij de Marine is toerisme een belangrijke inkomstenbron voor inwoners van Den Helder. Tussen 2006 en 2012 waren er gemiddeld zo'n 950.000 toeristische overnachtingen per jaar in de gemeente.[64] Toeristen overnachten vooral in de badplaats Julianadorp aan Zee. Deze plaats bestaat voor het grootste deel uit vakantiebungalows en bungalowparken. In de vakantieperioden zijn er vooral Duitse toeristen te vinden.

Het Stadspark met een gedeelte van de Juttersmarkt

De binnenstad van Den Helder kent een verscheidenheid aan winkels. Net als in andere delen van het land is er sinds de komst van webwinkels en door faillissementen een terugloop van het aantal fysieke winkels.[65] Onder andere winkelketens zoals de V&D, Free Record Shop, Schoenenreus en Kijkshop verdwenen uit het straatbeeld. In het winkelgebied Ravelijncenter in De Schooten zijn diverse bouwmarkten en meubelzaken te vinden.

Elke zaterdag is er in de binnenstad een markt in de Beatrixstraat. Deze markt is in de 20e eeuw meermaals verhuisd, vanuit de Molenstraat via het Bernhard- en Julianaplein naar de huidige locatie.[66] De koopavond in de binnenstad is op donderdag en elke laatste zondag van de maand is er een koopzondag. In de zomermaanden wordt iedere dinsdag de Juttersmarkt georganiseerd in de binnenstad. Naast professionele marktlui kunnen particulieren op deze markt hun gebruikte voorwerpen verkopen.

In Nieuw-Den Helder is iedere woensdag een markt in de Marsdiepstraat en in De Schooten iedere dinsdag in de Baljuwstraat. In Julianadorp is er op donderdag een markt bij winkelcentrum Dorperweerth.

Er zijn in de gemeente meerdere bedrijventerreinen: Het Nieuwe Diep en Het Arsenaal in de Stad Binnen de Linie, Dirks Admiraal en De Dogger in Nieuw-Den Helder, Westoever en de Ambachtsweg in De Schooten en Kooypunt en Oostoever buiten de bebouwde kom van de stad. Veel bedrijven op die terreinen zijn gericht op de olie- en gasindustrie.

Het Junior College in Julianadorp

Sinds 1854 is het K.I.M., het opleidingsinstituut voor toekomstige marineofficieren, in Den Helder gevestigd.[67] Door NHL, VHL en Maritime Campus Netherlands wordt in Den Helder de minor HBO Olie & Gas verzorgd.[68] ROC Kop van Noord-Holland organiseert diverse mbo-opleidingen in de gemeente.

Den Helder en Julianadorp hebben bij elkaar zo'n 25 basisscholen. Het voortgezet onderwijs in de gemeente wordt verzorgd door Stichting Scholen aan Zee. Onder deze stichting vallen de scholen Beroepsonderwijs aan Zee, Mavo aan Zee, Lyceum aan Zee en het Junior College.[69] In november 2015 opende Schakel aan Zee, een school voor asielzoekersleerlingen. Daarnaast zorgen De Pijler voor praktijkonderwijs[70] en De Spinaker voor scholing aan jongeren met gedrags- en psychiatrische problemen.[71]

Triade is een centrum voor kunsteducatie waar onder andere les wordt gegeven in muziek en dans. Dit centrum ontstond door de fusie in 1985 van de Helderse Muziekschool, een expressiecentrum en de Dienst Kunstzinnige Vorming.[72]

In 1826 kreeg Den Helder haar eerste ziekenhuis, een drijvend hospitaal: het fregat Zr. Ms. Maria Reigersbergen. In 1842 werd dit hospitaal vervangen door het Marine Hospitaal. Vanaf 1848 werd er gepleit voor een eigen ziekenhuis in de stad. Tot dan toe werden patiënten uit Den Helder opgenomen in het Buitengasthuis in Amsterdam. In 1862 werd er voor het eerst een "echt" ziekenhuis geopend in Den Helder; het telde 24 bedden.

Het Gemini Ziekenhuis aan de Huisduinerweg

Vanaf 1920 was het voortbestaan van zowel het Gemeentelijke Ziekenhuis als het Marine Hospitaal onzeker. Uiteindelijk werd in 1924 het Gemeente Ziekenhuis gesloten. Na een overeenkomst tussen de gemeente Den Helder en het Rijk mochten burgers ook verpleegd worden in het Marine Hospitaal.

In 1929 werd echter alweer een nieuw ziekenhuis opgericht, het katholieke Lidwina Ziekenhuis. In 1940, bij het begin van de Tweede Wereldoorlog, werd het Marine Hospitaal verwoest door oorlogsgeweld terwijl het Lidwina Ziekenhuis door de Duitsers gevorderd werd. Een noodhospitaal moest daarom uitkomst brengen. Na de oorlog werd in 1965 weer een gemeentelijk ziekenhuis opgericht, het Parkzicht Ziekenhuis.

De Ziekenhuizen Lidwina en Parkzicht fuseerden in 1982 en gingen verder onder de naam Gemini Ziekenhuis. In 2015 ging het Gemini samen met het Medisch Centrum Alkmaar. Deze ziekenhuizen dragen nu de naam Noordwest Ziekenhuisgroep.[73]

De GGD in de gemeente wordt verzorgd door GGD Hollands Noorden. Den Helder zit samen met zestien andere gemeenten in een verzorgingsregio van 648.000 inwoners.[74] De GGZ wordt verzorgd door GGZ Noord-Holland-Noord.

Den Helder kent verscheidene sportverenigingen. De basketbalclub Den Helder Suns, die door de jaren heen onder vele namen speelde, won tussen 1989 en 1998 zesmaal het Nederlands kampioenschap.[75] Deze profclub is afgesplitst van de amateurbasketbalclub BV Noordkop.

In oktober 1888 werd met de stichting van AFC Concordia de eerste Helderse voetbalclub opgericht, die zeven seizoenen uitkwam in de Tweede Klasse van de NVB. Begin 20e eeuw had de stad Den Helder voor haar grootte bijzonder veel voetbalverenigingen. Er bestond een Heldersche Voetbalbond en een Helders voetbalelftal, waarvan de laatste op traditionele wijze bleef bestaan en het district Den Helder nog altijd vertegenwoordigt in regionale en internationale wedstrijden. De bekendste en succesvolste voetbalclubs waren HFC Helder en HRC, die beiden tussen de jaren 20 en de jaren 50 op een hoog niveau van het Nederlands voetbal uitkwamen. De hedendaagse voetbalclubs in de gemeente zijn FC Den Helder, HCSC, MSV Zeemacht en JVC Julianadorp. Van 1981 tot en met 2012 werd het Maritiem Toernooi georganiseerd waaraan veel nationale en enkele internationale clubs meededen. Sinds 1927 wordt in Den Helder het schoolvoetbaltoernooi georganiseerd.

In het zuiden van de wijk De Schooten heeft wielerclub HRTC DOK een mountainbiketerrein met buitenwielerbaan. Atletiekverenigingen SV Noordkop en SV Sportlust hebben haar thuishaven op het Marine Sportpark. Omnisportverenigingen Marine Sport Vereniging Zeemacht en SV OKK verzorgen trainingen in meerdere takken van sport. Verder zijn onder andere Rugby Club Den Helder, tafeltennisvereniging Noordkop, hockeyclub HSC Hermes en Golfclub Ooghduyne met golfbaan in de gemeente te vinden. Naast de golfbaan in Julianadorp is er een golfbaan op het terrein van Maritiem Vliegkamp De Kooy. Die wordt bespeeld door Marine Golfclub "Nieuwediep".

Daarnaast zijn er enkele jaarlijkse sportevenementen in Den Helder. De tweede zondag in april wordt de Halve van Den Helder, een halve marathon, georganiseerd. Sinds 1955 wordt de wielerronde Tour de Lasalle verreden. Op de atletiekbaan wordt in maart de Scholierenveldloop gehouden. Er worden twee avondvierdaagsen georganiseerd in de gemeente, namelijk in mei in Julianadorp en in juni in Den Helder. Sinds 2013 wordt begin september de Ronde van Julianadorp georganiseerd, een fiets- en hardloopwedstrijd. De Beachclassic Hoek van Holland - Den Helder eindigde tot de laatste editie in Huisduinen en ook de sinds 1959 georganiseerde Strandzesdaagse en de sinds 2016 georganiseerde kitesurfmarathon Hoek tot Holland eindigen aldaar.

Wielerterrein van HRTC DOK

Den Helder wordt ontsloten door twee rijkswegen, namelijk de N9 naar Alkmaar (en verder als A9 richting Haarlem en Amsterdam) en de N99 naar Den Oever (waar ze aansluiting geeft op de autosnelweg A7). Aangezien dit enkelbaanswegen zijn, pleiten gemeente Den Helder en ondernemers voor een betere bereikbaarheid van Den Helder. Suggesties hiertoe zijn het opwaarderen van de N9 of N99 tot snelweg en het aanleggen van een geheel nieuwe aftakking vanaf de A7 bij Wieringerwerf richting Den Helder. Vooralsnog is de minister van Infrastructuur en Milieu niet van plan om veel geld te steken in de bereikbaarheid van de Kop van Noord-Holland.

De provinciale weg N502 is een gebiedsontsluitingsweg die eindigt in Julianadorp. Vanaf de veerhaven naar Texel loopt dwars door Den Helder de provinciale weg N250, die bij De Kooy overgaat in de N9 richting Alkmaar.

In Den Helder begint de landelijke fietsroute 1, die de Noordzee volgt naar Boulogne-sur-Mer. Ze is onderdeel van de Internationale Noordzeeroute.

Station Den Helder

In de gemeente Den Helder zijn twee stations te vinden. Het hoofdstation station Den Helder is kopstation van de spoorlijn Den Helder - Amsterdam. Het andere station is station Den Helder Zuid aan de westrand van de wijk De Schooten. Elk halfuur rijdt er een intercity van Den Helder naar station Nijmegen. Deze trein stopt tussen Den Helder en Alkmaar in alle stations.

Tussen Den Helder en 't Horntje op het eiland Texel onderhoudt de TESO een veerbootdienst. In Den Helder rijden bussen van station Den Helder naar de veerhaven en verder naar station Den Helder Zuid en Julianadorp via Nieuw-Den Helder en naar De Schooten.

Daarnaast vertrekken vanuit Den Helder drie door Connexxion geëxploiteerde regionale bussen. Dit zijn vanaf station Den Helder: lijn 135 (naar Hoorn), lijn 652 (naar Schagen, scholierenlijn, vier keer per dag) en in de zomermaanden lijn 851, de kustbus naar Petten.

Over het Marsdiep tussen Den Helder en Texel onderhoudt de TESO sinds 1908 een veerdienst. Naast de veerhaven is een reddingstation van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij gevestigd. Het georganiseerde reddingwezen vindt zijn oorsprong in 1824 toen een schip verging voor de kust van Huisduinen.

Bij gemaal De Helsdeur is het begin van het Noordhollandsch Kanaal dat loopt via Alkmaar en Purmerend en eindigt in Amsterdam-Noord in het IJ. Via de Kooysluis en het Balgzandkanaal is het Amstelmeer te bereiken. In de gemeente liggen twee bruggen over het kanaal, de Kooybrug en de Koegras-spoorbrug. Tussen de Rijksweg ter hoogte van Noorderhaven vaart veerboot Westeinde over het kanaal naar de Molenvaart in de gemeente Hollands Kroon.

De luchthaven Den Helder Airport ligt net ten zuiden van Den Helder. Verschillende bedrijven verzorgen chartervluchten en rondvluchten vanaf deze luchthaven. Zweefvliegclub Den Helder was sinds 1955 gevestigd in Den Helder maar is sinds 1998 onder dezelfde naam te vinden in de Wieringermeerpolder.

Burgemeester Visserbrug bij Den Helder

Het voormalige gemeentehuis aan de Kerkgracht

Toen Huisduinen in 1805 de uitoefening van haar eigen recht verloor werd Helder verheven tot zetel van het bestuur. In 1824 werd Jan in 't Velt benoemd tot schout en op 21 december 1825 tot eerste burgemeester van, wat toen nog heette, gemeente Helder en Huisduinen. Hij was tevens opperstrandvonder.[76] In 1835 verdween de naam Huisduinen definitief uit de gemeentenaam.[77] In 't Velt was 25 jaar lang burgemeester, tot zijn dood in 1850.

In 1943, tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd burgemeester G. Ritmeester vervangen door Engelbert Frinking van de NSB. Na de oorlog trad Ritmeester weer aan.

De gemeenteraad van Den Helder kwam in 2005 landelijk in het nieuws toen burgemeester Staatsen een motie van wantrouwen niet overleefde nadat alle wethouders hun ontslag hadden ingediend.[78] In 2009 trad burgemeester Hulman af nadat hij in opspraak was gekomen door zijn woonkostenvergoeding en zijn declaratiegedrag.[79] In augustus 2010 stapte wethouder Paul Walgering op.[80] Wethouder Geurt Visser werd in 2015 ontslagen nadat hij in opspraak was gekomen.[81] Nadat wethouder Lolke Kuipers in september 2017 een motie van wantrouwen overleefd had,[82] wilde hij in maart 2018 een nieuwe motie van wantrouwen niet afwachten. Hij nam daarom op 12 maart 2018, na ophef over een vergunning voor een coffeeshop, ontslag als wethouder.[83]

De gemeenteraad van Den Helder bestaat uit 31 leden en wordt sinds 30 september 2019 voorgezeten door waarnemend burgemeester Jeroen Nobel.

Het college van burgemeester en wethouders bestaat sinds juni 2018 uit een coalitie van Beter voor Den Helder, CDA, VVD, PvdA, ChristenUnie, Seniorenpartij en de Stadspartij.[84] De burgemeester en wethouders zijn:[85]

• Jeroen Nobel (waarnemend burgemeester, PvdA)
• Kees Visser (VVD)
• Michiel Wouters (Beter voor Den Helder)
• Heleen Keur (CDA)
• Pieter Kos (Stadspartij Den Helder)
• Peter de Vrij (PvdA)
• Remco Duijnker (Seniorenpartij)
• Tjitske Biersteker (ChristenUnie)

De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen in aantallen zetels.[86]

 Wijzigingen in aantal zetels tussen verkiezingen in. (vanaf 2006)

Tijdens de raadsperiode 2006-2010 splitsten drie leden van de SP-fractie[87] en één lid van de Stadspartij zich af. In de periode 2010-2014 zijn twee leden van Trots overgestapt naar de Stadspartij. Op 1 juni 2014 splitste Helder Onafhankelijk! zich in twee afzonderlijke eenmansfracties, te weten 'Sociaal Lokaal Den Helder' en 'Fractie Vermooten'. In oktober 2015 werden vijf raadsleden uit de Stadspartij gezet, deze gingen met vijf zetels verder onder de naam 'Beter voor Den Helder'.[88] In januari 2018 splitste een eenmansfractie zich af van 'Beter voor Den Helder'.[89]

• 2002-2005: VVD (6), CDA (6), Leefbaar Den Helder (5), D66 (3)[90][91]
• 2006-2010: PvdA (8), VVD (6), CDA (4)[92]
• 2010-2014: Trots op Nederland (5), VVD (5), D66 (4), CDA (3)[93]
• 2014-2015: Stadspartij Den Helder (11), GroenLinks (1), ChristenUnie (1), Vrije Socialisten (1), Behoorlijk Bestuur (1), Fractie Vermooten (1)[94]
• 2015-2017: Stadspartij Den Helder (6), VVD (4), D66 (4), CDA (4), PvdA (2)[95]
• 2017-2018: Stadspartij Den Helder (6), D66 (4), CDA (4), PvdA (2)[96]
• 2018-heden: Beter voor Den Helder (6), CDA (5), VVD (4), Seniorenpartij (2), Stadspartij (2), ChristenUnie (2), PvdA (2)

Den Helder heeft sinds 1980 een jumelage met het Duitse Lüdenscheid, gelegen in de deelstaat Noordrijn-Westfalen.

Het gemeentehuis van Den Helder met het voormalige logo en de vlag van de gemeente

Het wapen van Den Helder vindt zijn oorsprong in het wapen van de graven van Egmond. Het is een rood en goudkleurig schild met een gouden kroon erboven. Het wapen werd in 1816 officieel aan de toenmalige gemeente Helder toegekend; voor die tijd was het al in gebruik als wapen van Huisduinen.

De vlag van Den Helder bestaat uit vier rode en drie gele horizontale banen die elkaar afwisselen, afgeleid van het gemeentewapen, met in de linkerbovenhoek twee gekruiste ankers. De gemeenteraad nam de vlag, naar een ontwerp door Kl. Sierksma uit Groningen, in 1962 aan. In 2017 stemde de gemeenteraad in met een motie om, in navolging van de Tweede Kamer, de Nederlandse vlag in de raadszaal neer te zetten; ook de vlag van Den Helder staat sindsdien in de raadszaal.[97]

De gemeentelijke organisatie gebruikt daarnaast een beeldmerk in bijvoorbeeld brieven en op bedrijfsauto's. Het huidige logo bestaat uit een interpretatie van het gemeentewapen in verschillende blauwtinten met een goudkleurige kroon en de tekst "gemeente Den Helder". Het logo werd in december 2018 als onderdeel van een nieuwe huisstijl ingevoerd en verving het logo dat in 1997 werd geïntroduceerd.[98] Het voormalige logo bestaat uit een horizontale blauwe golf en een verticale rode golf welke de contouren van de zuidelijke grens van Nederland en van de kust volgen. De rode golf eindigt bij een zwart vierkant dat de locatie van Den Helder weergeeft. Rechts naast de golven staat de tekst "gemeente Den Helder". De blauwe kleur verwijst naar de connectie met de zee en, samen met de rode kleur, naar de vlag van Nederland.[99] Tussen 2016 en 2018 gebruikte de gemeente een volledig witte versie van het logo op hun website.[100]