Laagnieuwkoop

In het verleden was Laagnieuwkoop een gemeente en daarvoor een heerlijkheid. Toen was Laag-Nieuwkoop nog de juiste spelling. Tot deze gemeente behoorden de buurtschappen Laag-Nieuwkoop, Zuideinde van Portengen en het zuidelijk deel van de buurtschap Kortrijk.[1] Bij de volkstelling van 1930, de laatste die de gemeente heeft meegemaakt, had Laag-Nieuwkoop 489 inwoners.[2]Deze buurtschappen liggen in het Utrechtse veenweidegebied, niet ver ten westen van de A2.

Laag-Nieuwkoop heeft nimmer een eigen wapen gevoerd.[3]

Op 16 augustus 1530 verenigde Karel V op verzoek van de eigenaar Frederik Utenham de drie gerechten Laag Nieuwkoop, Portengen-Zuideinde en Vijfhoeven tot één gerecht met rechtsspraak door de schout en vijf schepenen in plaats van rechtspraak door de buurtgenoten. In de loop der tijd verwierven de eigenaren van de drie gerechten er nog eens vier en de het aantal schepenen nam daardoor uiteindelijk toe tot elf.

• Gerecht Laag Nieuwkoop: 2 schepenen
• Gerecht Portengen-Zuideinde: 2 schepenen
• Loefsgerecht van Ruwiel: 1 schepen
• Gerecht Gieltjesdorp: 2 schepenen
• Gerecht Vijfhoeven: 1 schepen
• Gerecht Gerverskop-Utenhams: 1 schepen
• Gerecht Gerverskop-Staten: 2 schepenen

In 1795 werd uit zeven gerechten, waaronder Laag-Nieuwkoop, een groot gerecht Kockengen gevormd. Toen in 1798 nieuwe combinaties ontstonden, bleef Laag-Nieuwkoop samen met drie andere gerechten bij Kockengen. In 1801 werd Laag-Nieuwkoop weer zelfstandig tot 1 januari 1812, toen een gemeente Breukelen werd gevormd uit tien voormalige gerechten. Op 1 januari 1818 werd deze gemeente Breukelen opgedeeld in vijf nieuwe gemeenten. De nieuwe gemeente Laag-Nieuwkoop bestond uit de voormalige gerechten:

• Laag-Nieuwkoop
• Portengen-Zuideinde
• Loefsgerecht van Ruwiel
• Gieltjesdorp
• Vijfhoeven

Op 1 mei 1942 werd deze gemeente bij Kockengen gevoegd. Op 1 januari 1989 ging Kockengen op in de gemeente Breukelen en deze gemeente werd op haar beurt op 1 januari 2011 een deel van de toen nieuw gevormde gemeente Stichtse Vecht.

Aan de oostzijde eindigt de Laag-Nieuwkoopsebuurtweg bij een kruising, die vóór 1900 enkele tientallen meters noordelijker lag dan thans. In het verlengde van de Laag-Nieuwkoopsebuurtweg, aan de andere zijde van de kruising met de Rijndijk, lag de Westdijk, een smalle verbindingsweg tussen deze kruising en de Thematerkade even ten noorden van de buurtschap Ockhuizen.[4] Op deze kruising lag pal naast de Westdijk, aan de zuidzijde, de boerderij De Bom. Het kruispunt droeg dezelfde naam. In 1898 werd het kasteeldorp Haarzuilens ongeveer een kilometer naar het oosten verplaatst. Deze verplaatsing en de aanleg van het kasteelpark maakte de verlegging van enkele wegen noodzakelijk. Zo werd de Ockhuizerlaan tussen Ockhuizen en Themaat zodanig verlegd dat deze aansloot op de Brink in het nieuwe Haarzuilens. Bovendien werd aan de noordoostzijde van het kasteelpark een nieuwe weg aangelegd, de Polderweg. Deze zorgde voor een kortere en snellere verbinding tussen het nieuwe Haarzuilens en Kockengen dan via Ockhuizen en de Westdijk. De Polderweg eindigde op de Rijndijk iets ten zuiden van de boerderij De Bom. De Westdijk werd, waarschijnlijk gelijktijdig, of enige tijd later, opgeheven. De aansluiting van de Laag-Nieuwkoopsebuurtweg op de Rijndijk werd enigszins gewijzigd, zodat deze tegenover de Polderweg kwam te liggen. Zo ontstond iets meer naar het zuiden dan de oude kruising bij De Bom een nieuwe kruising van de Rijndijk met de Polderweg en de Laag-Nieuwkoopsebuurtweg. Aan de noordoostzijde van deze kruising werd een boerderij gebouwd in dezelfde stijl als de omstreeks 1900 in het dorp Haarzuilens gebouwde woningen. Tot het beschermde dorpsgezicht van Haarzuilens behoort ook deze boerderij.[5] Deze woning draagt de naam Dijkzicht. De omstreeks 1900 aangelegde kruising bij Dijkzicht is later verbouwd tot een rotonde. Nog steeds wordt deze rotonde aangeduid als De Bom, hoewel dit geografisch niet helemaal klopt. De rotonde en de boerderijen Dijkzicht en De Bom liggen in de woonplaats Haarzuilens, die deel uitmaakt van de gemeente Utrecht

• 
  Buurt Laagnieuwkoop en Gieltjesdorp in de wijk Kockengen in voormalige gemeente Breukelen
• 
  Haarmolen
• 
  Foto uit 1924 van een boerderij in Laagnieuwkoop
• 
  Het huidige kruispunt (rotonde) De Bom met de boerderij Dijkzicht. De boerderij De Bom (niet goed te zien) ligt achter Dijkzicht.

• Lijst van burgemeesters van Laag-Nieuwkoop

Zie de categorie Laagnieuwkoop van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Plaatsen in de gemeente Stichtse Vecht
Dorpen: Breukelen · Kockengen · Loenen aan de Vecht · Loenersloot · Maarssen · Maarssenbroek · Nieuwersluis · Nieuwer Ter Aa · Nigtevecht · Oud-Zuilen · Tienhoven · Vreeland Buurtschappen: Gieltjesdorp · Kerklaan · Kortrijk · Laagnieuwkoop · Maarsseveen · Mijnden · Molenpolder · Nieuwerhoek · Noordeinde · Oud-Aa · Oud-Maarsseveen · Oukoop · Portengen · Portengense Brug · Scheendijk · Spengen · Zuideinde Utrecht · Plaatsen in de provincie      Nederland · Provincies · Gemeenten