Kunstbunker Sint-Pietersberg

De kunstbunker in de Sint-Pietersberg was een opslagplaats in het Noordelijk Gangenstelsel in de Sint-Pietersberg in de Nederlandse provincie Limburg waar in de Tweede Wereldoorlog de Nederlandse kunst lag opgeslagen.

Militaire bewaker en een suppoost in de mergelgrot

Kunstschatten Rijksmuseum in de Sint Pietersberg

Een dag nadat op 24 augustus 1939 in Nederland de voormobilisatie werd afgekondigd werd het Rijksmuseum Amsterdam uit voorzorg gesloten. Er werden maatregelen bedacht om het nationaal kunstbezit te beschermen. Er werden daartoe speciale opslagplaatsen gebouwd in het duingebied voor de Nederlandse kunst. Tot de bunkers klaar waren werden de kunstschatten ondergebracht in kerken, scholen, kastelen en gemeentehuizen in Noord-Holland. Eind 1941 diende het duingebied echter op last van de Duitsers te worden ontruimd voor de bouw van de Atlantikwall.

Na overleg met het Duitse hoofd van de Ordnungpolizei, generaal Schumann, werd daarop besloten om een nieuwe bovengrondse kunstbunker te bouwen in de staatsbossen bij Paasloo bij de buurtschap Basse. De Rijksgebouwendienst besloot tevens om een kluis van 360 m³ uit te houwen in de Sint Pietersberg bij Maastricht, 35 meter onder de grond. De bouw vond plaats tussen 15 december 1941 en 1 maart 1942. Het eerste transport was op 24 maart en bestond uit een lange sliert treinwagons met op elk een vrachtwagen beladen met schilderijen. In totaal werden in de Sint-Pietersberg 800 waardevolle kunstschatten opgeslagen, waaronder Het straatje van Johannes Vermeer en De stier van Paulus Potter. Tot de kunstschatten hoorde ook De Nachtwacht van Rembrandt. Door de omvang ervan moest het doek opgerold worden bewaard in een cilinder.[1]

De bunker was bereikbaar via de reeds bestaande mergelmijnen en lag aan de Van Schaïktunnel. De wanden van Rijksbewaarplaats nr. 9, beter bekend als ‘de kluis’ hadden een dikte van maar 50 cm.[2] De bovenliggende mergelsteen van 33 meter dikte bood evenwel voldoende bescherming.