Jacob van Heusden
Jacob van Heusden (Hilvarenbeek, 30 januari 1757 - aldaar, 24 februari 1841) was predikant en de oprichter van de Maatschappij van Welstand.
Jacob van Heusden
| ||
 | ||
Portret van Jacob van Heusden. | ||
| Algemene informatie | ||
| Geboren | Hilvarenbeek, 30 januari 1757 | |
| Overleden | aldaar, 24 februari 1841 | |
| Nationaliteit | Nederlands | |
| Beroep | predikant | |
| Bekend van | de oprichting van de Maatschappij tot bevordering van Welstand | |
Jacob was de zoon van Cornelis van Heusden en Johanna Cornelia van der Plas. Cornelis was vorster van Oisterwijk en later ook deurwaarder en notaris te Hilvarenbeek.
Nadat hij de Latijnse School te 's-Hertogenbosch in 1772 met zeer goed gevolg had verlaten ging hij theologie studeren te Leiden. Daar ontmoette hij onder meer de patriot Johannes van der Palm.
In 1783 werd hij beroepen als predikant te Sint-Oedenrode en in 1791 aanvaardde hij het ambt te Hilvarenbeek. Daar bleef hij predikant totdat hij in 1839 met emeritaat ging.
In de Franse tijd ondervond de hervormde gemeenschap in Hilvarenbeek ernstige moeilijkheden, omdat ze zowel hun kerk als hun pastorie aan de katholieken moesten afstaan. Gekerkt werd aanvankelijk in een koetshuis, terwijl de domineeswoning kon worden teruggekocht. Daar van Heusden ook subsidie bij Koning Lodewijk Napoleon bepleitte, kon in 1809 een nieuw, ook tegenwoordig nog bestaand, kerkje in gebruik worden genomen.
De Franse tijd bracht echter nog meer problemen voor de Hervormden. Nu de Katholieken gelijkberechtigd waren stonden vele overheidsfunctie ook voor hen open. Bovendien was er een economische crisis die juist de maatschappelijke groeperingen trof waarin de Protestanten oververtegenwoordigd waren. Velen van hen trokken weg, zodat de toch al kleine Protestantse gemeenschappen verder achteruit gingen. Dit was de reden om over te gaan tot oprichting van de Protestantsche Maatschappij ter bevordering van Welstand, door ondersteuning en voorlichting, tegenwoordig bekend als de Maatschappij van Welstand. Aldus geschiedde op 18 juli 1822 te Breda, en Jacob van Heusden was hier de initiatiefnemer van. De bedoeling was om fondsen te verzamelen en daarmee armlastige Protestanten van een boerderij te voorzien.
Op 28 november 1840 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Traktaten
- Verhandeling ter aanprijzing van het onderzoek der Heilige Schrift (1789)
- Aanmerkingen op een geschrift, getiteld: De Godsdienst afgezonderd van de Staat (1795) was een kritiek op de Scheiding van kerk en staat, waardoor ook de predikanten niet meer van staatswege zouden worden bekostigd
- Peter en Anna, of de gelukkige landbouw (1834) (anoniem), een pleidooi voor landbouwvoorlichting door de Maatschappij van Welstand.
- Het behoorlijk eerbiedigen van de geloofsformulieren der hervormde kerk in Nederland (1836) was een kritiek op de Afscheiding van 1834 (waar uiteindelijk onder meer de Christelijke Gereformeerde Kerken uit zijn voortgekomen)
Literatuur
- Jan Pieter De Bie en Jakob Loosjes, Biographisch Woordenboek van Protestantsche godgeleerden in Nederland Deel 3.
- Willem de Vries, 150 jaar welstand: de Maatschappij tot Bevordering van Welstand, voornamelijk onder Landlieden 1822-1972 (1972).
- Willem de Vries, Van Heusden (De Brabantse Leeuw jrg.18, 1969, p. 1-11, p. 188-191).
- J. Sprengher van Eijk, Jacob van Heusden in zijn verdienstelijk leven geschetst (1841).