Huisvredebreuk

Artikel 138 van het Nederlandse Wetboek van Strafrecht:

1. Hij die in de woning of het besloten lokaal of erf, bij een ander in gebruik, wederrechtelijk binnendringt of, wederrechtelijk aldaar vertoevende, zich niet op de vordering van of vanwege de rechthebbende aanstonds verwijdert, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie.

2. Hij die zich de toegang heeft verschaft door middel van braak of inklimming, van valse sleutels, van een valse order of een vals kostuum, of die, zonder voorkennis van de rechthebbende en anders dan ten gevolge van vergissing binnengekomen, aldaar wordt aangetroffen in de voor de nachtrust bestemde tijd, wordt geacht te zijn binnengedrongen.

3. Indien hij bedreigingen uit of zich bedient van middelen geschikt om vrees aan te jagen, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie.

4. De in het eerste en derde lid bepaalde gevangenisstraffen kunnen met een derde worden verhoogd, indien twee of meer verenigde personen het misdrijf plegen.

Lid 1 stelt strafbaar:

1. het wederrechtelijk binnendringen van een woning of het besloten lokaal of besloten erf bij een ander in gebruik;
2. het zich niet op vordering van/vanwege rechthebbende verlaten van een woning of het besloten lokaal of besloten erf wanneer men zich daar wederrechtelijk bevindt.

In Caribisch Nederland geldt artikel 144 van het Wetboek van Strafrecht BES (november 2010):

Hij die, hetzij in de woning of in het bij eene woning behorend erf, hetzij in het besloten lokaal of erf, bij een ander in gebruik, wederrechtelijk binnendringt of, wederrechtelijk aldaar vertoevende, zich niet op de vordering van of vanwege den rechthebbende aanstonds verwijdert, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de eerste categorie.

Hij die zich den toegang heeft verschaft door middel van braak of inklimming, van valsche sleutels, van een valsche order of van een valsch kostuum, of die, zonder voorkennis van den rechthebbende en anders dan ten gevolge van vergissing binnengekomen, aldaar bij nacht wordt aangetroffen, wordt geacht te zijn binnengedrongen.

Indien hij bedreigingen uit of zich bedient van middelen geschikt om vrees aan te jagen, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar.

De in het eerste en derde lid bepaalde straffen kunnen met een derde worden verhoogd, indien twee of meer vereenigde personen het misdrijf plegen.

• Wederrechtelijk een woning binnengaan is strafbaar, met name wanneer dit gebeurt op de manieren die in lid 2 beschreven zijn. Het is echter ook mogelijk dat iemand op rechtmatige manier is binnengekomen (lees: binnengelaten) en door de rechthebbende later alsnog wordt gesommeerd te vertrekken. Bijvoorbeeld: iemand komt bij een ander op bezoek, het gesprek neemt een onaangename wending, de bezoeker wordt weggestuurd maar weigert weg te gaan.

• De vordering zoals die in lid 1 van het wetsartikel is gesteld, is dus alleen nodig om strafbaar te worden wanneer men op een rechtmatige manier is binnengekomen, zoals de eerder genoemde agressieve bezoeker. Vaak zullen twee aanmaningen om heen te gaan nodig zijn: de eerste om het wederrechtelijk vertoeven vast te stellen en de tweede om het niet verwijderen te constitueren. De vordering moet tot een persoon of groep gericht zijn en het bevel inhouden heen te gaan.

Het is derhalve een wijdverbreid misverstand dat er geen sprake is van huisvredebreuk wanneer iemand is binnengelaten. Wel zal politie minder snel geneigd zijn hiertegen op te treden en zal de bewijslast problematischer worden dan wanneer iemand klaarblijkelijk op onrechtmatige wijze is binnengekomen, zoals door inbraak of insluiping.

• Volgens de jurisprudentie kan ook een hotelgast die weigert zijn kamer te verlaten nadat hem door de hotelhouder op goede grond te verstaan is gegeven niet langer welkom te zijn, ook zelfs indien hij wel aan zijn betalingsverplichtingen voldoet, in dat geval schuldig worden bevonden aan lokaalvredebreuk. [1]

• Op basis van art. 429 Sexies Sr kan het zijn dat in specifieke gevallen geen sprake is van huisvredebreuk omdat dat wetsartikel stelt dat de huis- of lokaalvrede niet verbroken kan zijn als een woning of lokaal langer dan een jaar leeg stond, wat bijvoorbeeld van belang is als een woning of pand gekraakt is.

• Krakers kunnen rechten ontlenen aan het in art. 12 Grondwet (Gw) en art. 2 Algemene wet op het binnentreden (Awbi) neergelegde huisrecht (aanspraak op bescherming van de huisvrede), mits hun verblijf als bewoning kan worden aangemerkt. [2] Alleen de wil van iemand ergens te willen wonen is echter ontoereikend om reeds van ‘bewoner’ te kunnen spreken. [3][4]

Doordat in de delictsomschrijving van art.138 Sr het woord recht in de termini wederrechtelijk en rechthebbende op meerdere wijzen kan worden opgevat of uitgelegd (in elk geval deze vier: al dan niet op grond van een aan iemand toekomend subjectief recht dan wel al dan niet in strijd met het algemeen geldend ofwel objectief recht), kan deze tot misverstanden leiden in situaties van eigenrichting.

Sinds het arrest van de Hoge Raad in de zaak van de Muider huisvredebreuk in december 1914 wordt in Nederland in de jurisprudentie hieromtrent de feitelijke leer aangehangen, die inhoudt dat de feitelijkheid van het gebruik van de woning geldt als criterium voor de bescherming van de huisvrede en niet de al dan niet vermeende of betwiste rechtmatigheid daarvan.

In september 2007 heeft de Hoge Raad die leer in een arrest over een geval van huisvredebreuk in Almelo[5] bestendigd: in die zaak waren de gebruikers krakers van wie later werd vastgesteld dat zij onrechtmatig in de betreffende woning vertoefden, doch die omstandigheid kon geen afbreuk doen aan de strafbaarheid van het optreden van een knokploeg dat als huisvredebreuk werd aangemerkt.

Na een aanzegging dat een persoon een bepaalde tijd niet in een winkel of horecagelegenheid mag komen kan betrokkene bij overtreding van dat verbod strafrechtelijk worden vervolgd wegens huisvredebreuk. De aanzegging kan ook betrekking hebben op alle vestigingen van een bedrijf.

Een collectief van winkels en/of horecagelegenheden kan ook bij problemen in één zaak een persoon aanzeggen dat deze in al deze zaken een bepaalde tijd niet meer mag komen (collectief winkelverbod of collectief horecaverbod). De politierechter in Almelo heeft daarover grote bedenkingen, en heeft om die reden een dergelijke zaak doorgestuurd naar de meervoudige strafkamer van de rechtbank. Zie hiervoor op www.rechtspraak.nl de uitspraak van 8 januari 2010, LJN nummer BK8911.

Een burger die heengezonden wordt vanuit een politiebureau (een voor de openbare dienst bestemd lokaal) en desondanks zonder redelijk doel daar terugkeert en dan weigert dit te verlaten, kan zich daarbij bijgeval ook schuldig maken aan het delict lokaalvredebreuk. [6]

• Kraken
• Eigenrichting