Indus-Gangesvlakte

De Indus-Gangesvlakte wordt in het westen, noorden en oosten begrensd door een boog van gebergten, die het Indische Subcontinent scheiden van de rest van Azië. Dit zijn in het westen enkele randgebergten van het Hoogland van Iran, in het noorden de abrupt stijgende Himalaya, en in het oosten het Patkaigebergte en andere berg- en heuvelachtige gebieden. De zuidelijke grens van de Indus-Gangesvlakte wordt gevormd door randgebergten van het Hoogland van Dekan; het Vindya- en het Satpuragebergte, en het plateau van Chota Nagpur.

De precieze omvang van de Indus-Gangesvlakte is echter, omdat het een uitgestrekt natuurlijk geomorfologisch gebied is, lastig te bepalen en kent dan ook meerdere definities. Vooral de zuidelijke begrenzing staat ter discussie.

Topografisch gezien is de vlakte homogeen, met alleen de oevers van de vloedvlaktes, de meanderende rivierbeddingen en andere door riviererosie ontstane vormen, als natuurlijke landschapsvormen.

Twee smalle langgerekte gebieden, samen bekend als de Terai, vormen de noordelijke rand van de Indus-Gangesvlakte en de basis van de Himalaya. Op de plekken waar de uitlopers van de Himalaya de Indus-Gangesvlakte ontmoeten liggen lage heuvels die lokaal bekendstaan als ghar en die gevormd zijn door ruw zand en kiezelstenen, die er zijn neergelegd door de bergrivieren. Grondwater vanuit deze gebieden stroomt vanaf waar de vlakte begint over de oppervlakte uit en grote, langs rivieren gelegen gebieden veranderen hierdoor in moerasgebied.

De zuidelijke rand loopt vanaf de Arabische Zee in Gujarat, langs de rand van de op de vlakte gelegen Tharwoestijn in Rajasthan, verder met de klok mee langs de basis van de heuvels van de centrale hooglanden (Aravalligebergte en Malwa) en verder langs het noordelijke randgebergte van het Hoogland van Dekan tot aan de Golf van Bengalen.

De Indus-Gangesvlakte kan worden onderverdeeld in twee of drie delen.

Twee stroomgebieden, die van elkaar worden gescheiden door de Delhi Ridge aan de westkant van Delhi. Het westelijke deel bestaat uit het stroomgebied van de Indus en het oostelijke deel bestaat uit het gecombineerde stroomgebied van de Ganges en de Brahmaputra. Het iets hoger gelegen middenstuk, bestaande uit de vlaktes van Haryana en de Punjab kan eventueel als een apart deelgebied gezien worden.

Het gecombineerde stroomgebied van de Ganges en de Brahmaputra kan in drie delen worden onderverdeeld. De Gangesvlakte ten oosten van West-Bengalen, de langgerekte vallei van de middenloop van de Brahmaputra, en het deel daar tussenin, inclusief de Gangesdelta en aangrenzende vlaktes.

In het gebied is de Indusbeschaving beschaving ontstaan en verdwenen, waarna rond 1500 v.Chr. met de Arische invasie het Vedische tijdperk van de Indo-Arische beschaving aanbrak. Het vlakke en vruchtbare gebied heeft een opeenvolging mogelijk gemaakt van rijken en dynastieën, inclusief het Guptarijk, Harsha, Pratihara, Magadha, het Mauryaanse Rijk, het Mogolrijk en het sultanaat Delhi, die allemaal hun demografische en politieke centra in de Indus-Gangesvlakte hadden. Ook het politieke machtscentrum van Brits-Indië lag hier, eerst in Calcutta en later in Delhi.

De landbouw op de Indus-Gangesvlakte bestaat hoofdzakelijk uit het afwisselend verbouwen van rijst en graan. Andere gewassen zijn maïs, suikerbieten en katoen.

De regenval vindt voornamelijk plaats tijdens de zuidwestelijke moesson, die normaliter voldoende is voor gewone landbouw. De vele rivieren uit de Himalaya leveren een relatief constante aanvoer van water, dat gebruikt wordt voor grote irrigatiewerken.

In verband met het toenemende smelten van gletsjers in de Himalaya, maken internationale milieu- en klimaatorganisaties zich zorgen over dat deze relatief constante aanvoer van water uit de Himalaya in de toekomst gevaar loopt. Deze organisaties wijzen dan onder andere ook op een toenemende kans op droogte in de Indus-Gangesvlakte, waardoor de kans bestaat dat de voedselvoorziening voor grote groepen mensen in gevaar komt.

Er worden op de Indus-Gangesvlakte vrijwel alleen Indo-Arische talen gesproken. Van zuidwest naar oost zijn de belangrijkste talen en taalgroepen Sindhi, Punjabi, Hindi en Urdu (Hindoestani), Bihari, Bengaals en Assamees. Er bestaat een grote variëteit aan streektalen, die in meerdere gevallen een dialectcontinuüm en/of samen een macrotaal vormen.

De grootste steden op de Indus-Gangesvlakte zijn van zuidwest naar oost Karachi, Hyderabad, Ahmadabad, Jodhpur, Multan, Faisalabad, Lahore, Sialkot, Amritsar, Jalandhar, Ludhiana, Delhi, Faridabad, Meerut, Agra, Kanpur, Lucknow, Allahabad, Benares (Varanasi), Patna, Haora, Calcutta (Kolkata), Khulna, Dhaka, Chittagong en Guwahati.

Tussen de grote steden liggen kleinere steden en het platteland is ook dichtbevolkt. De Indiase staat Bihar bijvoorbeeld heeft, ondanks dat het maar één stad met meer dan een miljoen inwoners heeft (Patna), toch een hoge bevolkingsdichtheid (837/km²).

Omdat het niet volledig mogelijk is om de grenzen van de Indus-Gangesvlakte te definiëren, is het ook moeilijk om een exacte lijst te geven van welke bestuurlijke gebieden op de vlakte liggen.

De bestuurlijke gebieden die volledig op de vlakte liggen of meer dan de helft zijn:

• Bangladesh (vrijwel het hele land)
• India

• Nepal

• de Madhesh (geen bestuurlijk gebied, maar een geografische regio)

• Pakistan

• de Punjab
• Sindh

Beperkte delen van de volgende bestuurlijke gebieden liggen wel of niet op de vlakte, afhankelijk van de definitie:

• India

• Pakistan

• Beloetsjistan
• Khyber-Pakhtunkhwa