Holodomor

De Holodomor (Oekraïens: Голодомор) was een genocide op het grondgebied van de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek in de jaren 1932-1933. Het was een van de grootste nationale rampen in Oekraïne in de moderne geschiedenis; het aantal doden lag tussen de 2,5 en de 7,5 miljoen.[1]

Monument in Kiev

Oorzaak

De hongersnood werd voor het merendeel veroorzaakt door het beleid van de regering van de Sovjet-Unie onder Stalin, die met kracht de collectivisatie en "dekoelakisatie" van de landbouw doorvoerde. De boerderijen moesten worden samengevoegd in kolchozen en sovchozen, waardoor arbeidskracht zou vrijkomen voor de industrialisatie. Stalins vijfjarenplan uit 1928 moest worden gefinancierd uit export en het belangrijkste deel van die export bestond uit graan.[2]

Dit stuitte op groot verzet van de boeren, ook en vooral die in Oekraïne met hun traditie van vrijheid. Ze verborgen hun graan en slachtten hun vee liever dan dat ze het leverden aan de staatsboerderijen.[3] De verplichte graanleveranties werden als straf verhoogd, hoewel de oogst in 1932 mislukte. Miljoenen boeren, door de communisten aangeduid als koelakken, werden gedeporteerd naar Siberië.

Terwijl de gebeurtenissen grotendeels werden verborgen door het Sovjetregime, werd informatie over de massale hongersnood al bekend in het westen in 1933-1934 vanwege journalisten Gareth Jones en Malcolm Muggeridge, en foto's gemaakt door een Oostenrijkse chemicus Alexander Wienerberger. De Sovjet-Unie begon een campagne van contrapropaganda, waarbij vooraanstaande persoonlijkheden als Bernard Shaw, Edouard Herriot, Walter Duranty de hongersnood ontkenden.

Genocide
Deze foto was een van de vele stiekem genomen door ingenieur Alexander Wienerberger tijdens zijn werk in Charkiv.

Hoewel de hongersnood in Oekraïne onderdeel was van een grotere hongersnood die ook in enkele andere delen van de Sovjet-Unie heerste, wordt de term Holodomor specifiek gebruikt voor de gebeurtenissen in gebieden waar etnische Oekraïners woonden. De Holodomor wordt daarom ook weleens de "Oekraïense genocide" of de "Oekraïense holocaust" genoemd. Deze termen impliceren de suggestie dat de Holodomor kwade opzet was van de regering van de Sovjet-Unie om vooral de Oekraïners te treffen en zo het Oekraïense volk te vernietigen als politieke factor en sociale entiteit. Daarom ging het begrip een rol spelen in de politieke strijd in de onafhankelijke Oekraïne na de Oranjerevolutie. De pro-westerse president Viktor Joesjtsjenko bracht de 'Holodomor' najaar 2006 in het parlement nadat hij noodgedwongen zijn pro-Russische tegenstander Janoekovytsj tot premier had moeten benoemen. Op 28 november 2006 heeft het Oekraïens parlement de Holodomor officieel tot "genocide" verklaard. De vierde zaterdag in november is de officiële herdenkingsdag voor de slachtoffers van de Holodomor in Oekraïne.

Etymologie

De term Holodomor is afgeleid van de Oekraïense uitdrukking moryty holodom (Морити голодом), wat zoveel betekent als "dood veroorzaken door honger". Het woord Holodomor stamt af van de Oekraïense woorden holod, 'honger' en moryty, 'vergiftigen, iemand tot de uitputting drijven'. In moderne Oekraïense woordenboeken staat Holodomor omschreven als '"kunstmatig opgewekte hongersnood, van staatswege op grote schaal georganiseerd"'. Soms wordt het begrip ook vertaald als 'moord door honger'.

Nasleep

Door de massale sterfte van vooral Oekraïners in 1933 verdubbelde het aandeel Russische bewoners in Oekraïne (van 5,6% naar 9,2%).

Internationale erkenning en ontkenning als genocide
Landen die de Holodomor hebben erkend als genocide

Hoewel historici het er nog altijd niet over eens zijn of, en meer concreet, in welke mate, de beleidsmaatregelen die leidden tot de Holodomor vallen onder de officiële definitie van genocide, hebben meerdere regeringen en organisaties de Holodomor wel als zodanig erkend, dan wel erkend als criminele actie van het Stalinregime: Argentinië, Australië, Azerbeidzjan, België, Canada, Colombia, Ecuador, de Europese Unie, Georgië, Hongarije, Italië, Letland, Litouwen, Mexico, Oekraïne, Paraguay, Peru, Polen, de Raad van Europa, Spanje, Tsjechië, Vaticaanstad en de Verenigde Staten.

Literatuur (selectie)
  • Famine in Ukraine - 1932-1933, Roman Serbyn en Bohnad Krawchenko (ed.), University of Alberta Press, Edmonton, 1986.
  • The Ukrainian Holocaust of 1933, Wasyl Hryshko, Bahriany Foundation, Toronto, 1983.
  • Execution by Hunger: The Hidden Holocaust, Miron Dolot, W.W. Norton, New York, 1985.
  • The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror Famine, Robert Conquest, University of Alberta Press, Edmonton, 1986.
  • Holodomor. Stalin's genocide in Oekraïne, 1931-1933, Patti Gomme, Uitgeverij Aspekt, Soesterberg, 2014.
Zie de categorie Holodomor van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.