Het Zoute

De eerste aankoop van grond in dit gebied door Philippe-François Lippens vond plaats in 1785. Het betrof de Nieuw-Hazegraspolder. In 1787 werden de schorren ten noorden van deze polder door hem ingedijkt. Dit was de Zoute Polder. Waterstaatkundig was dit het Waterschap van de Zoute Polder. Toen het toerisme opkwam besloot dit Waterschap om de gronden in eigen beheer te verkavelen, waartoe in 1908 de Compagnie Immobilière du Zoute opgericht werd, een vastgoedonderneming die tegenwoordig Compagnie Het Zoute heet. De eigenaren van Het Zoute waren leden van de adellijke familie Lippens, met name Raymond Lippens en Maurice Lippens. Deze bezat 1100 ha landbouwgrond en duingebied in deze streek. Ook de familie Piers de Raveschoot, die eveneens grond in Het Zoute bezat, nam in de beginjaren deel aan deze onderneming. In de jaren hieropvolgend stond het Waterschap al zijn grond af aan de Compagnie, waarna het werd ontbonden in 1930.

De eerste (verblijfs)toeristen waren voornamelijk Engelsen, die ook hun gezondheidsidealen, alsmede tennis en golf, naar het Europese continent brachten. Hierdoor ontstond de Royal Zoute Golf Club, die een van de oudste golfterreinen van het continent was. Initiatieven daartoe werden al in 1900 genomen. Daarnaast werden tennisvelden aangelegd. Ook kwam er in Het Zoute een anglicaans kerkje, dat nog steeds bestaat.

Het gebied werd nu verkaveld en dat gebeurde onder leiding van de Duitse stedenbouwkundige Hermann-Josef Stübben. Iedereen kon bouwen, maar er moest wel aan strenge voorschriften worden voldaan, zodat de bouwsels een zekere eenheid uitstraalden en Het Zoute een soort voorbeeldproject werd.

De Compagnie bouwde daarnaast ook kerken en zelfs een vliegveld, dat van 1929-1959 in gebruik was. Het vliegveld diende voor sportvliegtuigjes, maar er hebben ook lijnvluchten naar Engeland en Nederland plaatsgevonden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog nam de bezetter het in gebruik. Na de Tweede Wereldoorlog heeft het vliegveld nog een aantal jaren gefunctioneerd. In 1960 werd de grond waarop het vliegveld lag, door boeren in gebruik genomen.

De Compagnie legde riolering aan en bouwde, in 1935, een der eerste rioolwaterzuiveringsinstallaties van België aan de Sint-Paulusdijk in het Hazegras.

In 1919 nam de Compagnie het Zwin over. In 1939 kreeg dit de status van beschermd landschap. In 1952 nam Léon Lippens het initiatief tot de oprichting van het Natuurreservaat Het Zwin. Dit was het eerste Belgische natuurreservaat. In die tijd werd Het Zwin bedreigd door Nederlandse plannen uit 1950 tot afdamming en inpoldering van dit schorregebied.

In 1934 schonk de Compagnie een stuk duingrond aan koning Leopold III van België. Die bouwde daar een villa, waar hij samen met koningin Astrid regelmatig verbleef. Sinds Astrid in 1935 verongelukte, kwam de koning nog maar zelden in de villa. Na de Tweede Wereldoorlog nam de Compagnie de Koninklijke Villa en de tuin opnieuw in bezit.

Hier stichtte Léon Lippens in 1953 het Vogelpark Het Zwin. In 2006 ging het Vogelpark over van de Compagnie naar de Provincie West-Vlaanderen, terwijl het Natuurreservaat overgenomen werd door het Agentschap voor Natuur en Bos van het Vlaamse Gewest.

• 
  Het Zwin
• 
  Dominicanenkerk
• 
  Dominicanenkerk, kruisgang

• Natuurreservaat Het Zwin, een schorre- en duingebied.
• Diverse duingebieden en het Dennenbos in de binnenduinen.
• Vogelpark Het Zwin, een park waar tal van inlandse vogels in gevangenschap en semi-gevangenschap worden gehouden. Samen met het Natuurreservaat en omliggende gebieden vormt dit nu het Provinciaal Natuurpark Zwin.
• Vlindertuin Knokke aan de Bronlaan, ten noorden van Oosthoek, een overdekte tuin waarin tal van tropische vlinders rondvlogen. Dit werd reeds gesloopt en er komt een verkaveling op.
• De Dominicanenkerk of kerk van de Heilige Rozenkrans, is een neoromaanse kerk die is ontworpen door Jozef Viérin en Antoine Dugardyn. Ze werd gebouwd in 1923 en bezit een kruisgang, een tuin en een pastorie.
• Saint George Anglican Church, uit 1911, in Engelse neogotiek.
• Diverse villa's uit de begintijd van de urbanisatie zijn tot monument verklaard. De stijl ervan is vaak gebaseerd op het Engelse cottage. Zo zijn er twee modelvilla's uit 1909 die zich bevinden aan de Fochlaan 7 en 9, ontworpen door Adolphe Pirenne. Ook is er de Villa Rêve d'Enfant van Pirenne, waar de violist Eugène Ysaÿe heeft gewoond.

Andere bezienswaardigheden in de omgeving van Het Zoute worden beschreven onder de lemma's: Oosthoek, Zevenkote, Het Kalf, Hazegras en De Vrede.

Knokke, Retranchement, Cadzand-Bad

• Danny LANNOY, Frieda DEVINCK - Duinbergen - Het Zoute - Historiek Architectuur, De Distel, 2016
• Inventaris Onroerend Erfgoed

• Compagnie Het Zoute

Plaatsen in de gemeente Knokke-Heist
Deelgemeenten: Heist · Knokke · Ramskapelle · Westkapelle Wijken: Albertstrand · Duinbergen · Het Zoute Belgische gemeenten · Arrondissement Brugge · West-Vlaanderen · Vlaanderen