Hedy Lamarr

Hedy Lamarr, geboren vlak voor het uiteenvallen van Oostenrijk-Hongarije, was de dochter van de Oostenrijkse bankdirecteur Emil Kiesler en de Hongaarse pianiste Gertrud Lichtwitz. Ze volgde de acteursopleiding van Max Reinhardt in Berlijn en had op haar zeventiende haar eerste filmrol, in de Duitse film Geld Auf der Straße (1930). In 1933 verscheen ze als eerste vrouw naakt in een speelfilm, in de Tsjechische film Extase.[1] Ze was gedurende tien minuten naakt te zien, eerst badend in een meertje, en daarna door een bos rennend. De film werd in veel landen verboden of op zijn minst zwaar gecensureerd omdat er een seksscène in voorkwam, overigens fake, waarin vrijwel alleen haar in extase verkerende gezicht was te zien. Het was de eerste maal dat een vrouwelijk orgasme werd uitgebeeld in een niet-pornografische film.[2] De film werd door paus Pius XI afgekeurd.

In 1933 trouwde ze met de Weense wapenfabrikant Fritz Mandl die, hoewel hij joods was, nauwe contacten had met Adolf Hitler en Benito Mussolini. Mandl was zeer jaloers, verloor zijn vrouw geen moment uit het oog, en verbood haar filmcarrière. Ze haatte haar man en de nazi-kringen waarin hij verkeerde, en vluchtte in 1937 voor hem naar Londen, waar ze haar artiestennaam Hedy Lamarr aannam. Vervolgens zette ze haar filmcarrière voort in Amerika. Lamarr speelde vaak rollen als elegante en raadselachtige donkere schone, maar was niet erg gelukkig in de keuze van haar films. Zo wees ze een hoofdrol in Casablanca af. Haar grootste commerciële succes was haar rol als Delilah in Samson and Delilah van Cecil B. DeMille (1949). In 1958 speelde ze in haar laatste film, The Female Animal.

Lamarr werd in 1953 Amerikaans staatsburger, maar beschouwde de Verenigde Staten als een gevangenis, een onbewoond eiland. Ze trouwde in totaal zes maal en had een zoon en een dochter, en een geadopteerde zoon. Lamarr overleed op 85-jarige leeftijd te Altamonte Springs (bij Orlando, Florida). Ze werd gecremeerd en volgens haar laatste wens werd haar as verstrooid in het Wienerwald bij Wenen. Ze heeft een gedenksteen op het Zentralfriedhof.

Naast haar filmcarrière stond Lamarr ook aan de wieg van de moderne communicatietechniek. Fritz Mandl, haar eerste echtgenoot, was niet alleen wapenhandelaar, maar bouwde ook vliegtuigen en deed onderzoek naar besturingssystemen. Lamarr raakte geïnteresseerd en bedacht later een methode waarmee radiocommunicatie door middel van frequentieverspringing ongevoelig gemaakt kan worden voor storingen van buitenaf. In samenwerking met componist George Antheil wist ze dit tot een bruikbare methode uit te werken voor het vanuit een op grote hoogte vliegend observatievliegtuig besturen van torpedo's. Ze noemden hun uitvinding Secret Communications System en vroegen op 10 juni 1941 een patent aan. Op 11 augustus 1942 werd het toegekend (nummer 2292387). Echter, de Amerikaanse marine was destijds niet ontvankelijk voor uitvindingen van buitenaf, bovendien was de elektronica nog niet zo geavanceerd. Pas in 1962 werd een gemoderniseerde versie van het ontwerp door de Amerikaanse marine geïmplementeerd in de ontwikkeling en bouw van geluidsboeien. Het ontwerp stond aan de basis van frequency hopping spread spectrum; een techniek die heden ten dage wordt toegepast in vrijwel alle draadloze digitale communicatietechniek, zoals gps, UMTS, bluetooth en (optioneel) in wifi.[3]

De jaarlijkse Dag van de Uitvinders wordt ter ere van Lamarr op haar geboortedag gehouden: 9 november.

• officiële website
• (en)  Hedy Lamarr in de Internet Movie Database

Zie de categorie Hedy Lamarr van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.