Hedel (Gelderland)

Hedel (Hèèl in de volksmond) is een dorp in de Nederlandse provincie Gelderland, dat gelegen is aan de Maas. Het dorp telt 5030 inwoners (per 1 januari 2020). Sinds 1 januari 1999 behoort het tot de gemeente Maasdriel. Tot het dorp behoort ook de buurtschap Californië.

Hedel
Plaats in Nederland
Details (Details)

Situering
Provincie Gelderland
Gemeente Maasdriel
Coördinaten51° 45 NB, 5° 16 OL
Algemeen
Inwoners (1 januari 2020)5030
Overig
Postcode5321
Netnummer073
Belangrijke verkeersadersA2 N831, Oude Rijksweg
Detailkaart
Locatie in de gemeente Maasdriel
Foto's
Raadhuis Hedel
Rooms-katholieke kerk Hedel
Zicht op Hedel
Nederlands Hervormde Kerk Hedel
Portaal    Nederland

Geschiedenis

Historische kaart Hedel

Hedel wordt voor het eerst in een schriftelijke bron genoemd in 815/816 ('Hatalle' en 'Hedilla'). Hiernaar is het Hedillapad vernoemd, evenals de voormalige HedillaMavo. 'He/ee' of 'Ha/aa' is een aanduiding voor water. Het tweede deel van de plaatsnaam 'lo' verwijst naar loofbos op een oeverwal.

In Hedel bevinden zich de resten van kasteel Hedel. Het kasteel was al bekend voor 1336, maar werd in 1794 door de Fransen verwoest. In 1802 kocht de katholieke gemeenschap van Hedel de resten op en sloopte alles wat er nog overeind stond. Alleen de Neerhuizinge (voorburcht) bleef overeind. In de Tweede Wereldoorlog werd ook dit gebouw verwoest. In 1981/82 werd er archeologisch onderzoek verricht en werd het kasteel geconsolideerd en gedeeltelijk opgebouwd zodat het kasteel weer te herkennen is.

Slag bij Hedel

In de nacht van 22 april 1945 trokken eenheden van de 116de Brigade Royal Marines en de Prinses Irene Brigade over de Maas om de Betuwe te bevrijden. Ook bij Kerkdriel waren troepen van de 116de Brigade overgestoken, maar die ondervonden zoveel verzet dat zij teruggeslagen werden. Er was geen contact mogelijk tussen de twee Brigades.
In Hedel kon de Irene Brigade zich handhaven. Zij trokken zich terug in de R.K. kerk, de Duitsers verscholen zich in de huizen. Op 25 april kwam het tot een straatgevecht. Twaalf Irenemannen en achttien Duitsers verloren hierbij het leven. 's Middags moest de Brigade zich terugtrekken, om geen gevaar op te leveren voor de voedseltransporten die naar West Nederland gingen.

Bezienswaardigheden

Carillon Hedel

Doordat het dorp in de Tweede Wereldoorlog voor 90% verwoest werd, zijn er weinig historische gebouwen bewaard gebleven.

  • Het Historisch museum in het in 1882 gebouwde raadhuis. De vaste collectie bevat veel archeologische vondsten die bij het opgraven van het kasteel zijn gevonden, waaronder een unieke collectie muntstempels van de Hedelse munt.
  • Het klokkenmuseum nabij het centrum van Hedel, is opgeheven.
  • Restanten van Kasteel Hedel
  • De Maasbruggen, zie verkeer en vervoer.
  • Het gemaal van 1937.

Kerken

Hedel telt drie kerken:

  • De Hervormde kerk werd gebouwd rond 1640 op de fundamenten van het koor en transept van een eerdere kerk, maar werd in de Tweede Wereldoorlog grotendeels verwoest. De kerk is na de oorlog volledig in oude luister hersteld.
  • De rooms-katholieke Sint-Willibrorduskerk is gebouwd in 1949 naar een ontwerp van architect C.H. de Bever ter vervanging van de Neogotische kerk die in de Tweede Wereldoorlog werd vernield. Daarmee was het de eerste kerk die in de Bommelerwaard herbouwd werd. De 19e-eeuwse pastorie werd wel hersteld.
  • De Gereformeerde Gemeenten in Nederland kerkten tot 1991 in een woonhuis aan de Hondsneststraat 26. Daarna heeft men zich gevestigd in het voormalig verenigingsgebouw van de Hervormde kerk, aan Prins Bernhardstraat 14.
Zie ook

Voorzieningen

Hedel bezit een jachthaven ('t Stik), een kleindierwandelpark, en een industrieterrein (De Kampen).

Geografie

Het dorp Hedel ligt aan de rivier de Maas, tegenover 's-Hertogenbosch en Bokhoven. De bebouwde kom van Hedel bestaat uit twee delen, die van elkaar worden gescheiden door de Oude Rijksweg.

Media

Radio en televisie

Het dorp Hedel heeft van 1994 tot 1996 een eigen lokale omroepstichting gehad, de HeLOS. De omroep heeft echter geen radio-uitzendingen kunnen doen op een eigen zender. Wel heeft HeLOS een rol gespeeld in de gezamenlijke uitzendingen van de omroepen in de andere toenmalige gemeenten in de Bommelerwaard, te weten LOSA (Ammerzoden), Transmedia (Zaltbommel) en RTM (Maasdriel). Laatstgenoemde omroep is ook de lokale omroep van de nieuwe gemeente Maasdriel, gevormd tijdens de herindeling door samenvoeging van Ammerzoden, Hedel, Maasdriel, Rossum en Heerewaarden.

Dag- en weekbladen

Het regionale dagblad in Hedel is het Brabants Dagblad. Deze krant heeft een eigen editie voor de Bommelerwaard. Dan zijn er nog vier gratis wekelijkse huis-aan-huisbladen als De Toren, Het Kontakt, Het Carillon en de Bossche Omroep.

Verkeer en vervoer

Hedel ligt op korte afstand van de rijkswegen A2 en A59. Via de Oude Rijksweg bestaat een verbinding met 's-Hertogenbosch.

Hedel heeft twee bruggen over de Maas: de Hedelse spoorbrug uit 1870 en de Hedelse brug uit 1937. Even ten oosten van Hedel ligt een derde brug, de Maasbrug bij Empel, waarover de A2 voert.

Busvervoer

Ook rijden er vier buslijnen naar Hedel. Het vervoer werd tientallen jaren door het busbedrijf "Onze Tram" te Rossum verzorgd en daarna door de BBA. De provincie Gelderland gunde het vervoer vanaf 2003 aan Arriva Personenvervoer Nederland.

Buslijnen door Hedel

Alle buslijnen door Hedel worden door Arriva gereden.

  • 165 ('s-Hertogenbosch - Druten)
  • 166 ('s-Hertogenbosch - Well)
  • 266 (Zaltbommel - Wijk en Aalburg) (buurtbus)
  • 267 (Zaltbommel - Ammerzoden) (buurtbus)

Treinstation Hedel

Van 1869 tot 1950 had Hedel ook een spoorwegstation aan de lijn van Utrecht naar 's-Hertogenbosch. Het station Hedel was gevestigd aan de Stationsstraat, even ten noorden van de spoorbrug.

Evenementen

Hedel staat bekend om zijn paardenmarkt die elke 1e maandag na 1 november (Allerheiligen) wordt gehouden. De Hedelse Paardenmarkt is een van de grootste van Europa en bestaat al sinds 1719.

Zie ook

Foto's

Nabijgelegen kernen

Ammerzoden, Velddriel, Bruchem, Kerkwijk, 's-Hertogenbosch, Engelen

Tot Hedel behoort ook de buurtschap Californië.

Zie de categorie Hedel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Beluister (info)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.