Gustavus Josephus Waffelaert

Herdenkingsplaat op de gevel van het gebouw gelegen Tombroekstraat 5 in Rollegem.

Waffelaert was de zoon van douanebrigadier Angelus Waffelaert en van Barbara Vermeulen. Hij volbracht zijn middelbare studies aan het Sint-Vincentiuscollege in Ieper waar hij als primus eindigde. In 1866 begon hij zijn priesteropleiding, eerst in het Kleinseminarie van Roeselare en vervolgens aan het Grootseminarie in Brugge. Op 17 september 1870 werd hij tot priester gewijd. Hij onderbrak toen zijn studies omwille van gezondheidsredenen en deed gedurende vijf jaar dienst als parochiepriester in Sint-Michiels bij Brugge en in Blankenberge. Van 1875 tot 1880 studeerde hij in Leuven en promoveerde er tot doctor in de theologie. Hij werd daarop benoemd tot professor moraaltheologie aan het Grootseminarie in Brugge.

Op 30 april 1884 werd hij, samen met zijn onmiddellijke voorganger Petrus De Brabandere, benoemd tot vicaris-generaal van het bisdom Brugge. Hij werd tevens benoemd tot bestuurder van de zusters van de Heilige Jozef.

Toen zijn voorganger, enkele maanden na zijn aanstelling, plots stierf, werd Waffelaert op 28 juni 1895 benoemd en op 25 juli gewijd tot tweeëntwintigste bisschop van Brugge. Hij nam als wapenspreuk 'Duc nos quo tendimus' (Leid ons naar het doel dat wij beogen)

Waffelaert was een man van studie. Hij heeft hiervan de voornaamste activiteit tijdens zijn leven gemaakt, enigszins ten koste van de administratie van zijn bisdom en van de contacten met priesters en leken. In La nouvelle revue théologique publiceerde hij op zes jaar tijd bijna 900 blz. Voor publicaties door de professoren uit zijn eigen bisdom stichtte hij de Collationes Brugenses. Hierin publiceerde hij zijn magnum opus, de Meditationes Theologicae. Guido Gezelle zou dit later in het Nederlands vertalen. Hij lag ook aan de oorsprong van een boekenreeks 'het geestelijk leven' waarin werk van grote mystiekers werd gepubliceerd: de Broeders van het Gemene Leven, Jan van Ruusbroec, Johannes van het Kruis.

Mgr Waffelaert werd begraven in de kapel van de kanunniken van het kapittel op het Brugs kerkhof. In 2002 werd zijn stoffelijk overschot samen met dat van vier andere Brugse bisschoppen overgebracht naar de grafkelder onder de Sacra-kapel in de Sint-Salvatorskathedraal[1].

• Tractatus theologici de virtutibus cardinalibus (1884)
• Exposé sommaire des principes généraux de la science sociale devant servir d'introduction à l'intelligence de l'encyclique Rerum Novarum sur la condition des ouvriers (1894)
• Catechismus, of: Christelijke leering ten gebruike der katholieke jonkheid en andere geloovigen des bisdoms van Brugge (1899)
• Annotationes in tractatum "De virtutibus theologicis", quas in gratiam suorum auditorum (1900)
• Eening der minnende ziel met God, of: Handleiding tot de christelijke volmaaktheid naar de leering, bij voorkeur, van gelukzaligen Ruusbrouck (1916)
• De geestelijke duif opvliegende Godewaarts, of: De drie baanvakken van den weg der volmaaktheid (1918)
• La colombe spirituelle prenant un essor vers Dieu, ou: Les trois voies du chemin de la perfection (1919)
• Gebedenboek voor de geloovigen van het bisdom Brugge (1927)

• Jeroom MAHIEU, Een apostel der H. Mis, Z. Exc. Mgr. Waffelaert, Brugge, 1932
• A. SIMON, Gustave-Joseph Waffelaert, in: Biographie nationale de Belgique, Tome XXXI, 1961-1962, col. 719-723.
• John DEKIMPE, Monseigneur G. J. Waffelaert, 22ste Bisschop van Brugge: een onderzoek naar zijn sociale ingesteldheid gedurende de eerste jaren van zijn episcopaat, 1895-1913, licentiaatsverhandeling (onuitgegeven), Katholieke Universitreit Leuven 1972.
• John DEKIMPE, Gustaaf Jozef Waffelaert, in: Michel CLOET (red), Het bisdom Brugge, Brugge, 1985.
• K. HIMPE, Het geval Sarre. Monseigneur Waffelaert en het Vlaams-nationalisme, in: Ten Mandere, jaargang 38, april 1998, nummer 1, p. 16-24.

• Gustavus Josephus Waffelaert in de ODIS