Groais Island

Het eiland ligt 11 km ten noorden van Bell Island, dat met een oppervlakte van 88 km² ruim dubbel zo groot is.[2] Het kleine Rouge Island ligt 9,5 km naar het westen toe, pal tussen Groais Island en het Newfoundlandse schiereiland Cape Rouge. Dat schiereiland ligt 13 km verwijderd van Groais Island, wat de kleinste afstand tussen beide eilanden vertegenwoordigt. De dichtstbijgelegen nederzettingen zijn de vissersdorpen Grandois (17 km noordnoordwest), Croque (17 km noordwest) en Conche (18 km zuidwest).[n 1] Het havendorp St. Anthony, dat met zijn 2.258 inwoners (2016) bij verre de grootste en belangrijkste plaats van het Great Northern Peninsula is, ligt iets minder dan 45 km ten noorden van het eiland. De provinciale hoofdstad St. Johns ligt daarentegen zo'n 425 km naar het zuidoosten toe.

Groais Island heeft van noord naar zuid een lengte van 11 km en een maximale breedte van 7 km.[n 2] De totale oppervlakte bedraagt 41 km².[2] Het eiland is erg heuvelachtig en bereikt in het zuidoosten op zijn hoogste punt een hoogte van 200 m boven de zeespiegel.[2][6] Een aanzienlijk deel van de kustlijn bestaat uit kliffen, die vooral aan de noordzijde erg uitgesproken zijn en daar tot 100 m boven de branding uittorenen. Aan die kant liggen er voor de kust ook een aantal rotsen en klippen, waaronder de zogenaamde Sister Rocks.[7] Deze noordelijke rotsen maken deel uit van een formatie van gesteente uit het Carboon (± 300-350 miljoen jaar oud) die loopt tot in de buurt van het dorp Conche.[8]

De west- en noordwestkust is ingepalmd door een dichtbegroeid naaldbos. De rest van het eiland bestaat voor het overgrote deel eveneens uit naaldbos, maar met aanzienlijk minder dichte begroeiing. Dit heeft vooral te maken met het feit dat het noordoosten, oosten en zuiden van Groais Island een erg rotsachtige bodem heeft.[6] Voorts telt het eiland – vooral in het noorden en oosten – meer dan 200 meertjes en poelen, evenals een tiental kleine stroompjes die naar zee leiden.[6]

Minstens vanaf het midden van de 19e eeuw bevond er zich op Groais Island een kleine dorpsgemeenschap.[9] In 1891 woonden er op het eiland 20 getrouwde koppels, drie weduwnaren en één weduwe.[12] Er woonden toen alles tezamen 130 mensen op het eiland, waaronder 27 volwassen mannen.[12][n 3] Van de 130 inwoners oefenden er 101 een beroep uit, waaronder dus ook vele vrouwen en kinderen. Op één schoolmeester na was iedereen in de visbouw actief: 18 personen waren in hoofdberoep visser en in bijberoep landbouwer, 47 andere mannen waren visser in hoofdberoep en pekelaar in bijberoep. Ook 35 vrouwen pekelden vis voor een inkomen.[12] De volledige bevolking gaf aan rooms-katholiek te zijn.[12]

In de periode 1894–97 woonden er op Groais Island 24 volwassen mannen: 22 waren visser als hoofdberoep, één iemand was actief in de landbouw en Ambrose Dower was schoolmeester.[13] In 1898 was het aantal volwassen mannen opnieuw gestegen tot 27, die – op schoolmeester Ambrose Dower na – allemaal de kost verdienden als visser.[14]

De oudste bewaarde census voor het eiland stamt uit 1921. In dat jaar telde het eiland 25 huishoudens die goed waren voor een totale bevolking van 123 personen.[9][n 4] De bevolking was erg jong: meer dan 46% van de inwoners was jonger dan 18 jaar. Slechts twee mensen waren ouder dan 65.[9]

Van de 25 gezinshoofden waren er 21 gehuwd en vier weduwe of weduwnaar, wat neerkomt op 46 'gezinshoofden-partners'.[9] Slechts 26 onder hen (minder dan 60%) waren effectief op Groais Island geboren. Van de 21 gehuwde koppels waren er zelfs maar vijf waarvan beide partners geboortig waren van het eiland. De erg kleine bevolkingsomvang (en dus erg kleine genenpoel) zal ongetwijfeld aan dat fenomeen bijgedragen hebben. Achttien van de twintig 'gezinshoofden-partners' die van elders kwamen, kwamen eveneens uit outports, namelijk afgelegen Newfoundlandse vissersdorpjes. Drie van hen kwamen uit het naburige dorpje Conche, terwijl acht anderen afkomstig waren van andere erg geïsoleerde eilandgemeenschappen, zij het op relatief grote afstand van Groais Island.[n 5] Slechts twee van de 46 'gezinshoofden-partners' kwamen niet uit vissersdorpjes maar effectief uit steden, namelijk één persoon uit de koloniehoofdstad St. John's en één uit het Engelse Ramsgate – nota bene allebei havensteden.[9]

Ook uit het jaar 1935 is er een volkstelling van Groais Island bewaard gebleven.[10] Ondanks het feit dat er hierin geen geboorteplaatsen genoteerd zijn, laat ze toch toe duidelijke evoluties te schetsen. Eerst en vooral was de bevolking van het eiland op veertien jaar tijd duchtig gestegen (zie tabel). Het aantal huishoudens steeg van 25 naar 30 (+20%) en de totale bevolkingsomvang steeg zelfs van 123 naar 169 personen (+37%).[10] Ook was de bevolking zowel in absolute als relatieve cijfers nog verder verjongd: in 1935 was meer dan de helft van de inwoners van Groais Island jonger dan 18 jaar.

De kleine, afgelegen gemeenschap op Groais Island was allesbehalve een uitzondering in de regio. Van de ruim duizend dorpen in Newfoundland en Labrador telden er kort na WO II maar liefst driekwart niet eens 300 inwoners.[15] Deze zeer kleine kustgemeenschappen (zoals die op Groais Island) waren grotendeels zelfvoorzienend via kabeljauw- en haringvangst, (zeehonden)jacht en houtkap.[15] Toen Newfoundland en Labrador zich in 1949 ontvoogde van het Verenigd Koninkrijk en zich als provincie aansloot bij Canada, waren de uitdagingen enorm. Vele dorpen hadden geen basisinfrastructuur zoals elektriciteit, telefoonverbindingen, een school of een dokterspraktijk en er heerste vaak erg veel ongeletterdheid.[15] De situatie was in veel van deze afgelegen plaatsen sterk vergelijkbaar met de 19e eeuw, maar hen allemaal voorzien van die moderne faciliteiten was vrijwel onmogelijk en onbetaalbaar.

Van 1954 tot 1975 richtte de overheid daarom hervestigingsprogramma's in. Het doel was om de inwoners van de kleinste en meest onbereikbare kustdorpen te "evacueren" naar grote dorpen en steden die als groeipool in de ontluikende professionele visserij zouden gaan fungeren.[15] Wanneer 80% van een dorp voor stemde, werd er tot relocatie overgegaan. Daarenboven overtuigde de overheid mensen ook met geldsommen – die vaak hoger lagen dan het jaarloon van een visser – om hen toch over de streep te trekken. In een aanzienlijk aantal dorpsgemeenschappen was er weliswaar weerstand tegen dit beleid. Daarom werden er door de overheid ook niet-officiële "gedwongen ontruimingen" van de achterblijvers bewerkstelligd, met tactieken zoals het sluiten van het (vaak vitale) postbureau.[15] Op die manier verdwenen in twintig jaar tijd een 300-tal dorpen definitief van de kaart, waaronder begin jaren 1960 ook de gemeenschap op Groais Island.[16][11] In de meeste gevallen werden de kleine, houten huisjes in hun geheel over het ijs gesleept of op vlotten over het water vervoerd naar een nieuwe locatie.[15] Van het voormalige dorp – waar bij de ontruiming begin jaren 1960 slechts acht huishoudens meer woonden[11] – is dan ook op heden vrijwel geen spoor meer.