Geschiedenis van Cuba

De eerste Spaanse boten arriveerden bij Cuba op 28 oktober 1492 onder leiding van Columbus die op zoek was naar een nieuwe weg naar Azië.[4] Columbus verliet het eiland echter weer snel, waarschijnlijk door het gebrek aan aanwezige edelmetalen.

De volgende expeditie was pas weer in 1512 onder leiding van Diego Velázquez de Cuéllar. Hij stichtte zeven nederzettingen op Cuba, waaronder Baracoa, Bayamo, Santiago de Cuba, en La Habana. Nadat zijn veroveringen op het eiland voltooid waren werd hij in 1514 gouverneur van het eiland.[5]

De inheemse bevolking verzette zich tegen de Spaanse overheersing. De indianen waren echter niet opgewassen tegen de wapens waarover de Spanjaarden beschikten, maar bovenal overleden er veel door Europese ziektes. In ongeveer 70 jaar liep het aantal indianen terug van ongeveer 100.000 mensen naar slechts 5000.

Toen Cuba een kolonie van Spanje was geworden, werd begonnen met het opzetten van plantages en landerijen. De inheemse bevolking werd verplicht om voor de Spanjaarden te werken. Dit systeem werd echter al in 1542 afgeschaft (naar verluidt omdat het systeem economisch niet meer rendabel was, aangezien er nog heel weinig indianen op het eiland over waren) waarna er vele slaven uit Afrika naar Cuba gebracht werden. Aanvankelijk werden er in het land vooral koeien gehouden (voor de productie van rundvlees en leer), later werd er op Cuba vooral tabak geproduceerd.

Een schilderij van de haven van Havana (1639)

Nadat Spanje ook Peru en Mexico had veroverd werd Cuba de opslagplek voor alle kostbaarheden die daarvandaan kwamen. Een keer per half jaar ging de Spaanse zilvervloot met alle kostbaarheden van Cuba naar Spanje. Omdat de haven van Havana zo vol met kostbaarheden lag, hebben de Spanjaarden meerdere forten gebouwd ter bescherming hiervan.

Hoewel de Spanjaarden Cuba met vele forten probeerden te verdedigen bleek dit niet genoeg: in 1762 ontweken de Engelsen de forten bij de havens en gingen op verschillende andere plekken aan land waarna zij gemakkelijk Cuba konden innemen. Deze situatie duurde 11 maanden, waarna de Spanjaarden, in ruil voor de huidige staat Florida, het land weer terug kregen.[6]

Tijdens de korte periode van Engelse overheersing werden er erg veel slaven naar Cuba gebracht en zijn er veel suikerrietplantages opgericht. Ook hadden de Engelsen het handelsverbod, dat de Spanjaarden hadden opgelegd aan Cuba, verbroken waardoor Cuba vrij met het buitenland kon handelen. Nadat Spanje weer de macht kreeg over Cuba bleef deze maatregel bestaan en bloeide de economie van Cuba erg op.[7]

Doordat in Haïti en de Dominicaanse Republiek een slavenopstand uitbrak steeg de prijs van suikerriet enorm en verhuisden vele plantagehouders naar Cuba toe. De onafhankelijkheid van de Verenigde Staten speelde hierbij ook een rol: Cuba kon voortaan aan de Verenigde Staten leveren terwijl alle goederen daarvoor uit het Britse Rijk kwamen. Het bevolkingsaantal steeg explosief: van slechts 150.000 inwoners in 1770 naar ongeveer 1.300.000 inwoners in 1840. Ook het aantal slaven steeg enorm: van 39.000 naar 400.000.

In 1820 sloten de Engelse en Spaanse regeringen een overeenkomst af om geen slaven meer te importeren. De plantagehouders deden dit echter toch nog waarna nog bijna 600.000 slaven naar Cuba werden gebracht.[7]

De relatie tussen Cuba en Spanje verslechterde langzamerhand. Hoewel vele koloniën van Spanje al onafhankelijk waren bleef Cuba bij Spanje horen. Hoewel de Cubanen liever zonder de Spanjaarden verder wilden, zodat ze vrij handel konden drijven met de VS, waren ze nog erg afhankelijk van Spanje en vooral voor de handhaving van de openbare orde.[1] 43% van de bevolking was slaaf en de Spanjaarden waren nodig om te voorkomen dat die in opstand kwamen. In 1868 brak de eerste opstand uit in het oosten van Cuba, waar minder plantages waren en de Spanjaarden dus ook minder nodig waren. Tien jaar later, in 1878 wist Spanje de opstand eindelijk te onderdrukken.

De eerste opstand eindigde met het Pact van Zanjón (Camaguey) tussen Spanje en de opstandelingen in 1878. Het pact maakte haar beloftes (onafhankelijkheid en afschaffing slavernij) niet waar en dit leidde tot frustratie. In de zomer van 1879 ontstonden her en der opstandjes die snel werden neergeslagen door de beter bewapende Spanjaarden. Er was weinig direct resultaat. Toch was deze Kleine Oorlog belangrijk omdat zij liet zien dat de frustratie groot was. Tevens kwam José Marti voor het eerst naar voren in de leiding van de Cubaanse Onafhankelijkheidsstrijd.

José Marti

In 1886 werd de slavernij op Cuba afgeschaft.[8] Voor de suikerplantages werden contractarbeiders ingehuurd. Het verzet tegen Spanje bleef echter. Onder leiding van José Marti ontstond de derde opstand. Spanje werd in 1898 verslagen, maar niet door de Cubanen: de VS tekende het vredesverdrag met Spanje.

In 1902 kreeg Cuba zijn eerste president, Tomás Estrada Palma. De VS had echter nog het recht op interventie waardoor er tussen 1906 en 1908, in 1912 en tussen 1917 en 1922 een Amerikaanse gouverneur (vertegenwoordiger van de Amerikaanse president) was.

Op 7 april 1917 verklaarde Cuba de oorlog aan het Duitse Keizerrijk, een dag na de VS.[10] Hoewel Cuba niet in staat is om soldaten naar het front te sturen heeft het land wel een belangrijke strategische positie, namelijk voor het beschermen van de Caribische eilanden van Duitse aanvallen met U-boten. Ook werden er 25.000 militairen opgeleid, maar de oorlog was al geëindigd voordat de soldaten naar Europa gestuurd konden worden.

In 1925 werd Gerardo Machado door het volk gekozen als president van Cuba. Hij trad echter niet af nadat zijn ambtstermijn was afgelopen. Hierop volgde in 1933 een revolutie, geleid door Fulgencio Batista

Op 4 september 1933 nam Batista na een opstand, de "Opstand der Sergeanten", het Cubaanse bestuur over. De liberale regering van Gerardo Machado werd omvergeworpen en Batista trad naar voren als door zichzelf benoemde legerleider en een door de Verenigde Staten geliefde en machtige man.[11]

Hij stelde Grau San Martin, een intellectueel, aan als president. Deze werd echter al snel weer opgevolgd. Op 14 januari 1934 dwong hij Grau San Martin af te treden en stelde Carlos Mendieta aan als president.[12]

Het komende decennium zou Batista regeren zonder zelf op de voorgrond te treden. Via de presidenten José Barnet, Miguel Mariano Gómez en Federuco Laredo Brú had hij de macht over het land tot 1940. In dat jaar wordt hij zelf als president verkozen.

Nadat Batista in 1940 president is geworden werd hij bij de verkiezingen in 1944 verslagen door Grau San Martin, de man die eerder president was van Cuba, maar dan onder leiding van Batista. Hij werd opgevolgd door Carlos Prío Socarrás. In 1951 stelde hij zich opnieuw kandidaat voor het presidentschap, maar uit de peilingen bleek dat zijn populariteit bij het volk verdwenen was.

Op 10 maart 1952, drie maanden voor de verkiezingen, pleegde Batista opnieuw een coup. Hij voerde een autocratisch bewind; hoewel er in 1954 en 1958 verkiezingen waren, was hij de enige kandidaat.[13] Tijdens zijn regime werd Havana de gokstad van Midden-Amerika en groeide het toerisme enorm. De gemiddelde Cubaan merkte hier echter weinig van. In het land heerste armoede en het verzet werd steeds groter.[14]

Op 26 juli 1953 deed Fidel Castro, een jonge advocaat, een poging om het regime van Batista omver te werpen. Samen met 119 andere rebellen deed hij een aanval op de Moncada kazerne in Santiago de Cuba. Deze aanval mislukte en Fidel Castro was een van de weinigen die wist te ontkomen. Later werd hij toch opgepakt en naar de gevangenis gebracht.

Fidel en zijn groep werden veroordeeld tot 15 jaar cel. In februari 1955 won Batista de verkiezingen en als teken van verzoening liet hij op 15 mei 1955 een aantal politieke gevangenen vrij, waaronder de groep van Fidel Castro.[15]

Fidel vluchtte naar Mexico waar hij de voorbereidingen zou gaan treffen voor zijn Beweging van de 26ste juli.

Kaart die de voortgang van de troepen van Castro laat zien

Terwijl Fidel Castro in Mexico was trainde hij een revolutionaire garde en op 2 december 1956 kwam de groep van 82 mensen aan op Cuba met het jacht Granma. Zij werden echter opgemerkt en van de 82 mensen konden er maar 12, waaronder Fidel's broer Raul en Che Guevara, vluchten naar de Sierra Maestra, een bergketen ten westen van Santiago de Cuba.[16]

Daarna volgde een strijd van twee jaar tussen de guerillia beweging van Castro en het leger van Batista. Langzaam trok de revolutie steeds verder door het land. Na tijden te hebben gevochten ontvluchtte op 1 januari 1959 Batista de hoofdstad. Guevara en Cienfuegos, een generaal van Castro, trokken op 2 januari Havana binnen, waarna op 8 januari Castro zelf aankwam en geïnstalleerd werd als nieuwe premier.