Fries paard

Het ras wordt in de 13e eeuw voor het eerst genoemd in een kloosterakte van het bisdom Münster, waartoe delen van het huidige Friesland destijds behoorden.

De Romeinse historicus Lucius Cassius Dio (155 - 229 v.Chr.) schreef dat de Romeinen onder Julius Caesar in hun expeditie tegen de Britten (anderhalve eeuw eerder) paarden uit Hispania, Pannonië, Thracië en Frisia meenamen. Onduidelijk is echter hoe deze paarden eruit zagen. Bovendien werd Frisia in Dio's tijd gebruikt voor een groot gebied tussen de benedenloop van de Rijn en de Wezer, een gebied dat aanzienlijk groter is dan het huidige Friesland. Dezelfde bedenkingen gelden voor de Romeinse schrijver Vegetius, die rond de vierde eeuw een korte passage schreef over het fokken van paarden bij de Hunnen, Thuringers en Frigiscones, waarin sommige historici de Frisiavones of Frisii zien.[1]

Wel is het waarschijnlijk dat de moderne Fries (alsook het Brabants trekpaard) en de paarden die de Romeinen vanuit de Lage Landen naar Groot-Britannië verscheepten een gemeenschappelijke voorouder hebben gehad, getuige de overeenkomsten tussen de uit de Romeinse handel ontstane Fell Pony en de Fries.[2]

In de middeleeuwen werd de Fries vooral als werk- en krijgspaard gebruikt. Gedurende de Tachtigjarige Oorlog leverden kruisingen met warmbloedige Spaanse paarden, voornamelijk Andalusiërs, het huidige type Fries op.[3]

Het Friese paard is een sierlijk ogend paard met veel behang en een fiere houding. Het lichaam is compact en sterk.

Haren 

De manen zijn lang, vol en golvend, evenals de staart.

Hoofd 

De Fries heeft een fijn hoofd met korte, spitse en beweeglijke oren.

Hals 

Hoge halsaanzet, lang, licht gebogen heel gespierd.

Schouders 

De schouders zijn krachtig ontwikkeld.

Benen 

Tamelijk kort, maar stevig, lang behaard en met een vetlok.

Kleur 

Een Fries is vrijwel altijd zwart; zonder aftekeningen. Aftekeningen zijn dan ook verboden, hoewel een klein kolletje een enkele keer door de vingers wordt gezien. Een enkele keer komt er een zeer zeldzame bruine en nog zeldzamere witte variant voor.

Schofthoogte 

Tussen 1,55 m (voor opname in het stamboek) en 1,70 m. Op driejarige leeftijd wordt 1,60 m als ideaal beschouwd.

Bekend zijn de Friezen vooral van de shownummerrubrieken, waarin ze voor de Friese sjees lopen en gereden worden door boeren en boerinnen in Friese klederdracht. Het paard is namelijk oorspronkelijk gefokt als werkpaard dat doordeweeks gewoon moest ploegen en op zondag voor de koets gespannen werd als de familie naar de kerk ging. Ook onder het zadel presteert de Fries goed. De Fries heeft duidelijk aanleg voor dressuur en hij wordt ook veel gebruikt als hogeschoolpaard in bijvoorbeeld het circus.

De Fries is niet geschikt voor de springsport. De galop van de Fries wordt hoog gesprongen en 'zit' zeer aangenaam. Om over wat hogere hindernissen te kunnen komen moet een paard 'basculeren': de schoft wordt het hoogste punt van de bovenlijn, die min of meer vlak wordt. Dat is tegengesteld aan de 'opgerichte' houding waarvoor het dier gefokt is.

Ook is het Friese paard er bij de inhuldiging van schaatskampioenen. Als de schaatsers in ijsstadion Thialf in Heerenveen een schaatswedstrijd winnen, dan worden ze rondgereden in een Arrenslee met Friese paarden ervoor.

Ringrijden gebeurt in West-Friesland vanuit een Friese sjees.

Het ras wordt ook gebruikt in de Amerikaanse filmindustrie. Bij gebruik in historische verfilmingen is dit meestal historistisch niet accuraat, aangezien het ras in zijn huidige verschijningsvorm niet ouder is dan vierhonderd tot zeshonderd jaar. Het Friese paard is te zien in onder meer Ladyhawke, Eragon, The Mask of Zorro, Alexander en The Chronicles of Narnia, en ook in Clash of the Titans, waarin twee Friese paarden beurtelings het gevleugelde paard Pegasus spelen.[4]

De Fries is vriendelijk en levendig, mak, intelligent, leergierig en trouw, en een gewillige werker. Ook heeft het friese paard een koel hoofd en is daardoor geschikt voor recreatief rijden en buitenritten en is ook geschikt voor dressuur vanwege de hoge knieactie en zijn betrouwbare gedrag.

In de negentiende eeuw werd de drafsport populair en fokkers probeerden de al hoog grijpende draf te verbeteren door te kruisen met dravers. Daardoor werd de Fries nog lichter van bouw en minder geschikt voor het boerenwerk. In de jaren zestig werd het Friese paard met uitsterven bedreigd. Slechts duizend paarden stonden nog ingeschreven in de registers van het stamboek. Dankzij de inzet van een klein aantal fokkers die het Friese paard wilden behouden is er niet gekruist met andere paardenrassen en beschikken we nu nog over een Fries paard. In 2003 waren er zelfs alweer veertigduizend Friese paarden. Het ras heeft wereldwijd bekendheid en populariteit verworven bij paardenliefhebbers.

Tegenwoordig is de Europese Arabo-Friezen Stamboek (EAFS) bezig een klein deel Arabische volbloed in het Friese paard terug te fokken, om ze meer geschikt te maken voor de sport. Arabo-Friese paarden worden niet opgenomen in het Koninklijk Friesch Paarden Stamboek (KFPS).

De Belgische dressuurruiter Peter Spahn reed samen met de hengst Adel 357 mee in de internationale Grand Prix. Ook de dekhengst Goffert en zijn amazone namen deel aan een Grand Prix (in Amerika). De hengst Adel is na de hengstenkeuring in januari 2009 met pensioen gegaan. Peter Spahn rijdt momenteel internationaal Grand Prix met de Adel-zoon Anders 451. Een andere Adel-zoon is in 2010 doorgedrongen tot de Grand Prix (Hearke met Kristel van Duuren-Bodewes). Ook de paarden Tietse en Ielke zijn startgerechtigd voor de Grand Prix.

• Koninklijke Vereniging "Het Friesch Paarden-Stamboek" (KFPS)
• Europees Arabo-Friezen Stamboek (EAFS)

Zie de categorie Fries paard van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.