FOX-gen
De FOX-genen of Forkhead Box-genen zijn een familie van genen die een cruciale rol spelen in de ontwikkeling van dieren. Enkele FOX-genen zijn ook gevonden in schimmels. Het zijn regulatiegenen, waarvan de eiwitten de expressie van andere genen beïnvloeden en zijn betrokken bij de celgroei, celstrekking, celdifferentiatie en levensduur van de cel. Veel FOX-genen beïnvloeden de embryonale ontwikkeling.
De naam FOX is een afkorting van Forkhead Box. Zogenoemd naar de aard van hun werking. FOX-eiwitten bestaan uit 80 tot 100 aminozuren, die zich aan het DNA aanhechten, waardoor de genexpressie van andere genen wordt beïnvloed.
De FOX-genen worden ingedeeld in 17 groepen, FOXA tot en met FOXQ genaamd. De totale werking en functie van deze genen is nog niet in kaart gebracht, maar van veel genen is al wel bekend waar ze invloed op hebben. Omdat deze genen een grote invloed hebben op de ontwikkeling van het individu is de tolerantie voor mutaties erg laag. Daardoor zijn de genen in de loop van de evolutie over het algemeen weinig veranderd en goed herkenbaar in verschillende soorten. Ze zijn derhalve goed geschikt voor het opstellen van evolutionaire stambomen.
Mutaties in FOX-genen zijn verantwoordelijk voor een reeks van erfelijke ziekten die bij de mens zijn gevonden.
Enkele FOX-genen
- FOXF2 heeft een expressie in de longen en placenta.
- FOXJ1, houdt het immuunsysteem in toom en voorkomt daarmee auto-immuunziekten.
- FOXL2, een mutatie in dit gen veroorzaakt bij de mens Congenitale ptosis (hangend ooglid).
- FOXM1B, van groot belang voor het verdubbelen van het DNA en de mitose, stimulatie van de expressie van dit gen stimuleert de weefselgroei, het wordt daarom ook wel het "eeuwige jeugd-gen" genoemd.
- FOXP2 wordt bij de mens verantwoordelijk geacht voor het spraakvermogen. Maar ook bij andere zoogdieren is gevonden dat het FOXP2-gen van belang is voor de ontwikkeling van communicatie door geluidsignalen.