De transmieter

Heer Bommel en de transmieter (in boekuitgaven/spraakgebruik verkort tot De transmieter) is een verhaal uit de Bommelsaga, geschreven en getekend door Marten Toonder. Het verhaal verscheen voor het eerst op 17 mei 1973 en liep tot 27 juli van dat jaar.[1][2] Thema: Import van Sciencefiction -apparatuur in Rommeldam.

Het verhaal

Een gros zonnewenden bij ons vandaan ligt AO. Op zekere dag wordt aldaar de kwikker[3] ZYX7 met zijn dramdrijver eropuit gestuurd om een transmieter aan OB0 te bezorgen. Het is een afgelegen adres want het valt buiten de tripstraal.[4] Hij verdwaalt echter in de dichte mist in de buurt van Rommeldam en vraagt commissaris Bulle Bas naar OB Nul.[5] Hij wordt voor OB doorverwezen naar kasteel Bommelstein, hoewel de commissaris moeite heeft in de dichte mist de juiste richting aan te geven.

Terwijl de kasteelheer geniet van de ontluikende natuur ziet hij bij een afgegraven steengroeve de uitgebluste figuur van Diderikus de Dupe. Zijn groeve bevat slechts turf, waar steen was beloofd. Even verderop wordt heer Bommel door een lummel in een 'huiverkracht' omvergereden. De bestuurder noemt het een dramdrijver en zoekt OB Nul. Hij is de weg verloren omdat de tripstraal niet meer werkt. Heer Bommel stelt zich voor als Olivier B. Bommel. Zijn beste vrienden noemen hem weleens OBB.[6] Maar omdat deze wegpiraat hem OB Nul noemt vraagt hij hem zijn naam. De vreemdeling maakt zich bekend als ZYX7. Hij overhandigt de transmieter, volgens heer Bommel een kleine schrijfmachine. Hij werkt volgens de laatste spelling. Je drukt de letters en draait de hendel. De kasteelheer vraagt wat er dan gebeurt. De kwikker antwoordt: "Dan wordt wat je hebben wilt, getransmieterd naar waar je het hebben wilt! Waarom heb je dit ding besteld als je er niets van weet? Je bent OB Nul toch wel?". Onder de ogen van zijn vriend Tom Poes, die toevallig langs loopt, verklaart Heer Bommel dat hij OB persoonlijk is. Tom Poes knikt desgevraagd bevestigend.

Het eerste wat de kasteelheer invalt, is de zin "tapac in myn pyp"[7] en dat lukt meteen. Tom Poes vindt het maar een vreemd toestel dat niet is besteld. Als de twee vrienden bij het kasteel aankomen, horen ze een passerende landbouwer tegen Joost klagen dat de tabak uit zijn pijp is verdwenen. Met de transmieter kun je dus stoffelijke zaken verplaatsen, maar de nieuwe eigenaar heeft dat niet meteen goed door. Het begint met een wens van heer De Dupe die turfcement wil gaan maken. De vinding wordt ontvreemd bij uitvinder Kazimier Kriel. Tevredenheid voor bediende Joost lukt echter niet. De dramdrijver komt toevallig terug om de weg naar de E29 te vragen. Die weet dat tevredenheid niet werkt via de transmieter. "Waar moet je dat vandaan halen? Zuiger. Domhoofd!" Heer Bommel noemt hem nu 'heer Zijks'. Commissaris Bas is ook ongenegen hem de weg naar de E29 te wijzen. Die weg is pas in de ontwerpfase.

De volgende dag stuit heer Bommel op een protestdemonstratie van uitvinders en popgroepen. Kazimier Kriel is de woordvoerder, want die is zijn uitvinding kwijt. Hoewel Tom Poes hem gewaarschuwd had voor ellende ergens in het toestel, typt de kasteelheer "eerste klasse steun". Het gevolg is dat ambtenaar eerste klasse Dorknoper met een onbestaanbare fout in zijn systeem zit. Het eerste slachtoffer is de aannemer van de E29, cementmaker D. de Dupe. De aanleg van de E29 moet worden uitgesteld.

De volgende ochtend wordt de kasteelheer toegezongen. Er zijn mooie subsidies uitgedeeld. Commissaris Bulle Bas luistert mee en hoort over Bommels goede relaties bij de overheid. Ambtenaar Dorknoper legt Bulle Bas uit dat er geld van de E29 is omgebogen richting popgroepen. Hij vertrouwt het niet en hij gaat het op het hoogste ambtelijke niveau uitzoeken. Dat is de stadscomputer[8] die de vroegere ambtelijke molen heeft vervangen. De enige ambtenaar ter plekke is referendaris Korstiaan Kreut (afgebeeld als schildpad). Ook ambtenaar Dorknoper ontkomt niet aan formulieren in drievoud, voor het indienen van zijn klachten betreffende E29-OBB. Korstiaan geeft aan dat er een kortsluiting zou kunnen zijn. Maar het onderzoek gaat veel tijd kosten. De referendaris trekt zich vervolgens terug in zijn schild. Ambtenaar Dorknoper merkt op: "Zo gaat het altijd. De overheid trekt zich terug in haar schulp en de uitvoerende ambtenaar moet het publiek te woord staan. "

Heer Bommel is inmiddels in gesprek met Krag Hutjemut en zijn vrouw. Ze hebben woonruimte nodig. De bouwmaterialen van Diderikus de Dupe worden bijna onder zijn ogen ontvreemd op het moment dat ambtenaar Dorknoper even met schadeformulieren in drievoud langs komt. De andere dag krijgt heer Bommel de complimenten van Krag. De tunnelstukken en pijpleidingen zijn heel geschikt om doe-het-zelf-woningen van te maken. Heer Bommel heeft nu de smaak te pakken en ook Super en Hieper krijgen geld voor de gevraagde handel in tweedehands auto's. Zelfs Diederikus de Dupe krijgt een behoorlijke schadevergoeding.

Ambtenaar Dorknoper en politiechef Bulle Bas praten elkaar bij. Er is in één week een nieuwe woonwijk gebouwd tegen de bestaande bebouwing aan zonder bouwer en zonder vergunning. De bewoners verwijzen naar heer Bommel. Super en Hieper komen langs in een mooie sportauto. Verderop treffen ze de uitgeputte kwikdrijver aan. Hij heeft al in geen dagen meer kwik gegeten en zoekt de E29. Terwijl Super hem aan de praat houdt ziet hij zijn dramdrijver zich verwijderen met Hieper als 'vreugderijder'. Heer Zijks spoedt zich naar het kasteel om de transmieter te lenen. Hij merkt op dat de batterij bijna leeg is door het veelvuldig en grootschalig gebruik. De terugroepactie door de transmieter van de dramdrijver heeft tot gevolg dat het op afstand bestuurde voertuig Super omver rijdt. Op Bommelstein wordt ook Joost met de thee omver gereden, die buiten zou worden opgediend. De dramdrijver vertrekt nu in zijn voertuig, met achterlating van de bewusteloze Hiep Hieper. Tom Poes komt de uitleg van de transmieter nog eens uit de doeken doen. Het is geen wensapparaat maar een verplaatsapparaat. Commissaris Bulle Bas houdt heer Bommel in de gaten. Er ontstaat ruzie zodat Hiep Hieper hem stilletjes kan smeren. Na het vertrek van Tom Poes komt ambtenaar eerste klasse Dorknoper dringend om inlichtingen vragen. Vooralsnog tevergeefs. Midden in de nacht ruziën Heer Bommel en Tom Poes door. Tom Poes probeert uit te leggen dat de rekenkamer in moeilijkheden komt door de transmieter. Heer Bommel gaat nu een uitkering voor een dichter aanvragen bij de transmieter, waar de rekenkamer buiten moet blijven. De andere ochtend meldt zijn bank reeds per post dat de kasteelheer zelf deze uitkering gaat betalen. "Het is wel bitter." Maar hij weet nu dat Tom Poes gelijk heeft. De transmieter is geen wensmachine. Joost heeft last van spit.

De volgende ochtend wil Bulle Bas dat heer Bommel schoon schip maakt. Het loopt uit de hand in de stad. Hij geeft hem nog een één dag om te bekennen. Hij vertelt alvast aan ambtenaar Dorknoper dat Bommel schuldig is. Maar hij kan het niet bewijzen. De ambtenaar eerste klasse krijgt echter telefonisch bericht van referendaris Korstiaan Kreut van de stadsrekenkamer. Er zit een fout in de E29-lijn. De OBB-lijn heeft er niets mee te maken. Er wordt verder gezocht maar ambtenaar eerste klasse Dorknoper moet zich melden. Heer Bommel is dus nu volgens Dorknoper onschuldig, maar de kasteelheer denkt daar zelf inmiddels anders over. Hij vraagt om hulp bij Heer Zijks, die uitgeput in zijn dramdrijver zit. In AO wordt overlegd of ze hem zullen redden. Heer Bommel wil alles weer ongedaan maken. ZYX7 vertelt dat hij de dropslip nodig heeft, waar alles op geregistreerd staat. In de zwartdoos. "Onder de bovenste keien." Hierna wordt de kwikker met dramdrijver gered door de ingestuurde tripstraal. Heer Bommel besluit ten einde raad naar professor 'Prillewopski' te gaan.

Professor Prlwytzkofsky is eerst niet geïnteresseerd in een schrijfmachine. Bij nadere beschouwing ziet hij echter een "fenomenaler transporter". Referendaris Korstiaan Kreut spreekt intussen ambtenaar Dorknoper streng toe. Alle computerfouten moeten worden hersteld. Ambtenaar Dorknoper werpt tegen dat de machine inmiddels het werk van 2000 ambtenaren doet.[9] Volgens de hoogste ambtenaar wordt dit overwerk voor Dorknoper. Intussen staat in het lab de professor likkebaardend naar de transmieter te kijken. Hij pakt een schroevendraaier. "Met dezer toekomstvinding kan men alzo een bestemder 'moleculairtezamenstelling' ontbinden en op ener andere plats weder 'tezamenstellen' op 'gelijkzamer' wijze. Hoe schoon!" Heer Bommel wil slechts de dropslip. "Even de bovenste keien[10] losschroeven." Heer Bommel wil zijn fouten goedmaken maar de professor pakt vervolgens een breekijzer. Het apparaat valt in ontelbare onderdelen uit elkaar.[11] Heer Bommel ontvlucht gebroken het stadslaboratorium en stuit op Tom Poes. Die denkt dat de dropslip een soort kassarol is. In het stadslab ziet Tom Poes een huilende hoogleraar. Hij weet niet hoe hij het goed kan maken. Tom Poes vindt de dropslip, een soort afleveringslijst in code. De professor vindt de uitspraken van Tom Poes niet in lijn met de moederspraak. Gans onwetenschappelijk. Geen mens kan de code ontcijferen. Maar Tom Poes weet wel een deskundige.

Ambtenaar eerste klasse Dorknoper weet niet waar te beginnen. Want het begin is het belangrijkst. Toen heer Bommel nog werd verdacht, kon hij nog in de OBB-lijn zoeken. Hij wil eerst niet veel van Tom Poes weten. Maar dat verandert als hij de dropslip in code nader bestudeert. Onleesbare code is geen bezwaar. De computer kan dat aan. Hij vraagt aan Tom Poes of heer Bommel er toch iets mee te maken heeft? Tom Poes zegt: "Iets, maar buiten zijn schuld. Het is allemaal een vergissing." Ambtenaar Dorknoper heeft er aan het eind van de dropslip gekomen alle vertrouwen in.

Buiten het kasteel klagen werkgever en werknemer over schuld en spit. Op dat moment komen ambtenaar Dorknoper en Tom Poes zich melden. Heer Bommel is onschuldig. De stadscomputer heeft een valse lijn OB0 ingevoerd. Heer Dorknoper heeft zijn verhaal gedaan en wenst een goedendag. Na een innerlijke strijd concludeert de kasteelheer dat hij geen schuld had. Tom Poes zegt: "Hm." Hij komt op voor de binnenkort nieuwe gedupeerden als alles weer zal worden teruggedraaid. De Dupe, Kriel en Hutjemut. De eerste daad van heer Bommel is de spitlijder een vakantie naar het zuiden aan te bieden op kosten van de werkgever.

Vele dagen later komt Heer Bommel aanrijden in zijn Oude Schicht bij het huisje van Tom Poes. Hij heeft hard gewerkt. Hij heeft de uitvinding teruggekocht bij De Dupe en die aan Kriel gegeven. Verder heeft hij heel wat geld gegeven aan allerlei gedupeerden. Omdat heer Bommel in geen dagen smakelijk heeft gegeten bij afwezigheid van de bediende, blijft hij bij zijn jonge vriend in zijn huisje eten. Hij besluit dat men alleen goed kan doen als men zelf iets geeft. Bij afscheid is hij alleen nog ontstemd over het gedrag van Super en Hieper. Die hebben alleen maar geprofiteerd. Op het laatste plaatje blijkt dat toch een tikje anders te liggen. Hun auto is total loss gereden bij hun vlucht naar het buitenland. Alles zit tegen. Hiep Hieper had maar wat graag de beoogde handel in dramdrijvers opgezet. Soms denkt hij dat misdaad misschien niet loont.

Voetnoot

  1. Het verhaal bevat veel vertaalde uitdrukkingen uit het Engels, die zijn overgenomen.
  2. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010461307:mpeg21:a0080 48 strips in de Amigoe di Curacao
  3. De wezens verbruiken kwik.
  4. De beschrijving lijkt op die van een intergalactische snelweg.
  5. Onderweg vertrouwt ZXY7 de atmosfeer al niet. "Karbon of wellicht oxygeen?"
  6. Dit is een uitglijder want slechts secretaris Steenbreek en magnaat AWS noemen hem zo. En dat zijn geen vrienden.
  7. ZYX7 heeft al meegedeeld dat vanwege de nieuwe spelling het aantal letters is beperkt.
  8. Zie ook al het eerdere verhaal De hupbloemerij.
  9. En weer is Rommeldam hiermee een lichtend voorbeeld.
  10. Keys.
  11. Tom Poes was hier al eens eerder bang voor in het verhaal Het verdwijnpunt.

Hoorspel

Voorganger:
De Krookfilm
Bommelsaga
17 mei 1973 - 27 juli 1973
Opvolger:
De vrezelijke krakken
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.