Het verdwijnpunt

Op een mooie ochtend vroeg in de herfst zijn heer Bommel en Tom Poes onderweg naar de Hopheuvel[2] om te gaan picknicken. Terwijl Tom Poes zucht onder de picknickmand. De beoogde picknickplaats is ontsierd door de resten van lieden die geen heren waren. Terwijl het afval onder hun ogen verdwijnt, meldt de dwerg Kwetal zich met een apparaat. Hij legt uit dat je met zijn verdwijnpunter afval naar de minnenieters kan stralen.

Heer Bommel is erg enthousiast over deze uitvinding. Kwetal zegt zelf geen uitvinder te zijn. Hij zoekt een hefboomschaveel om langs de rand te wrikken, maar hij ziet het niet voor zich. Tom Poes laat hem een blikopener zien. En alweer is de ruil tussen heer Bommel en de dwerg snel gesloten.[3] De gebruiksaanwijzing is eenvoudig. Met het drukken op de middelste knop hevel je door het verdwijnpunt naar de minnenieters. De tweede knop is voor het verramen. Daar moet je voorzichtig mee zijn omdat je langs snijdende lijnen makkelijk min kan worden. De uitleg van de derde knop blijft achterwege omdat een blije Kwetal al is weggehuppeld.

Na de maaltijd laat heer Bommel de restanten verdwijnen met een druk op de middelste knop. Tom Poes produceert zijn tweede “Hm”. Hij vraagt zich af waar alles heen gaat. Onderweg naar huis zien de twee vrienden commissaris Bulle Bas landbouwer Mors opschrijven wegens illegale afvalstort. Het afval verdwijnt waar Bas bijstaat. Vervolgens wil heer Bommel het groter aanpakken. Tom Poes waarschuwt met “Hm”. Het gebouwtje van de Gemeentelijke fleveldienst[4] verdwijnt soepel uit het landschap. Dit tot tevredenheid van de kasteelheer, die zich eraan stoorde als hij uit zijn venster keek.[5] Tom Poes werpt tegen dat het gebouwtje wel ergens voor zal dienen maar het is te laat. Heer Bommel meent intussen dat niets hem meer zal tegenhouden. “De natuur wordt overdekt met cement en monsterhuisjes.”

Thuis op het kasteel worden de verwijderplannen van heer Bommel nog driester. Niet alleen huisvuil, maar ook krotten en fabrieksafval. En de belastingaanslagen. Op dat moment kondigt bediende Joost de komst van ambtenaar eerste klasse Dorknoper aan. Die is bijgepraat door gemeenteambtenaar Flutsers, die een gesprek heeft opgevangen. Heer Bommel houdt het op een afluisterdienst van de gemeente en “rood fasjisme”. Terwijl Joost zich in de hal zorgen maakt over de toon van het twistgesprek, laat heer Bommel de ambtenaar verdwijnen. De kasteelheer antwoordt desgevraagd zijn bediende dat hij in zijn eigen huis het recht heeft iedereen te verwijderen die hem niet aanstaat.

Joost gaat persoonlijk Tom Poes in zijn huisje van het verdwijnen van de ambtenaar op de hoogte brengen. Tegelijkertijd vraagt een onderuitgezakte kasteelheer zich af waar Dorknoper is. Hij trekt nu aan de middelste knop en uit de wand achter hem komt een vreemd figuurtje de kamer binnen. Zijn eerste uitroep is: “Ki nep raaw?”[6] Tom Poes en Joost komen binnen en slaan de gast verwonderd gade. Op dat moment komt commissaris Bulle Bas ook eens een paar vragen stellen. De bezoeker verdwijnt intussen door het verdwijngat in de muur, evenals heer Bommel die de zware tred van de commissaris hoorde naderen. Joost vertelt de commissaris de waarheid: dat zijn werkgever zich achter de dichte muur heeft teruggetrokken, maar Tom Poes holt weg met de verdwijnpunter in zijn handen. Hij weet niet dat de knop is uitgetrokken waardoor men verdwijnen kan, zodat het verplaatsen van het apparaat moeilijkheden geeft in de andere wereld.

Heer Bommel bevindt zich in een eigenaardig landschap. Een grote zon dicht bij de horizon verspreidt schemerachtig licht. Hij ziet voor zijn ogen het luik verdwijnen waardoor hij binnen was gekomen. Tom Poes ziet een verbogen blikopener gevolgd door een boze Kwetal. De picknickblikopener was van slechte kwaliteit dus is de ruil slecht. Tom Poes beaamt dat de opener niet goed is. Maar hij wil raad over de verdwenen Dorknoper en Bommel. Die krijgt hij niet omdat hij zo dom is geweest met de verdwijnpunter met uitgetrokken knop te gaan lopen. Heer Bommel weet echter het deurtje weer te vinden. Het afval van de picknick ligt ernaast. Hij stapt door de deur en vindt Tom Poes weer terug bij de Hopheuvel. Ze praten elkaar bij. Dorknoper is nog steeds weg en er moet een betere blikopener komen voor Kwetal.

Terug bij het kasteel neemt Tom Poes de verdwijnpunter mee naar huis. In een fauteuil zit commissaris Bulle Bas al te wachten. Bediende Joost is naar het bureau gebracht voor ondervraging. Maar Bommel vertelt naar waarheid van de ruil van een blikopener voor een verdwijnpunter. De commissaris vindt het geklets. Bulle Bas kondigt aan de volgende dag met een huiszoekingsbevel op het kasteel langs te komen. Die avond zetten heer Bommel en Tom Poes een reddingsactie op touw. Ze kunnen de ambtenaar nog niet terughevelen, maar ze laten voedselpakketten naar de andere wereld verplaatsen.[7] De langslopende professor Prlwytzkofsky ziet het voedsel verdwijnen en wil er meer van weten. De uitleg van Tom Poes brengt hem via lijnen die zich in ener punt snijden op het verdwijnpuntfenomeen. Hij zou graag willen weten wat er met de lijnen gebeurt, als ze in het verdwijnpunt verdwenen zijn. Hij wordt gestoord in zijn gedachten door commissaris Bulle Bas. De hoogleraar zet hem op het spoor van Bommel, die eten projecteert. De commissaris betrapt de kasteelheer bij het overzetten van de vijfde voedselzending. Tijdens zijn arrestatie wil heer Bommel de commissaris laten verdwijnen, maar Tom Poes verhindert dat door het toestel met een steen te treffen. Er verdwijnt hierdoor een zandheuvel in plaats van Bulle Bas en Tom Poes wordt erg ongerust. Als Dorknoper terug is kan het apparaat het moeras in. Intussen was ambtenaar Dorknoper bezig in het drijfzand te verdwijnen. Hij werd gered door het zand uit de heuvel, dat per ongeluk op zijn plaats in de andere wereld terechtkwam. Hij wordt echter meteen omsingeld door de minnenieters, die hun drinkplaats verdwenen zien.

In de andere wereld arresteert commissaris Bulle Bas heer Bommel en neemt de verdwijnpunter in beslag als bewijsmateriaal. Op het bureau krijgt Brigadier Snuf uitleg van zijn chef. Bommel is gearresteerd wegens ontvoering. De professor komt vervolgens het bewijsmateriaal ophalen voor onderzoek. Tom Poes maakt zich daar zorgen over want de professor haalt een dergelijk apparaat gewoonlijk uit elkaar. Maar in elkaar schroeven lukt hem vervolgens niet en dan blijft Dorknoper voor altijd weg. Hij koopt een straalkacheltje in een winkel voor elektrische artikelen. Hij lift mee op de driewieler van de professor tijdens de rit van het politiebureau naar het stadslaboratorium. Daar aangekomen springt hij boven op de professor en verwisselt de straalkachel voor de verdwijnpunter. Alexander Pieps komt met een mes zijn baas te hulp maar kan slechts de cilinderhoed los snijden. De hoogleraar denkt nog steeds dat hij een parallelstraler heeft in plaats van een straalkachel. Alexander Pieps is niet onder de indruk. Hij ziet een stekker, een stopcontact en de dimensie-hevelaar blijkt een straalkachel van het merk Warmodont te zijn. Hierop ontslaat professor Prlwytzkofsky zijn onschuldige assistent.

Terwijl Tom Poes dwerg Kwetal zoekt, wordt hij met verdwijnpunter betrapt door de hoogleraar. Kwetal neemt met dank de goede blikopener van het kasteel in ontvangst, die door Joost is afgestaan voor de goede zaak. De dwerg geeft de hoogleraar en Tom Poes nogmaals uitleg over de verdwijnpunter. “De middelste knop verhevelt door het verdwijnpunt naar de minnieters. De tweede knop is voor het verramen, dat is gevaarlijk want daardoor kan alles makkelijk min worden. Dat is erg zwart en ver weg. De derde knop maakt alles ongedaan.” Hij adviseert alles aan het grote denkraam van Bommel over te laten. Professor Prlwytzkofsky gaat verder in theoretische discussie met de dwerg waardoor Tom Poes met het apparaat verdwijnt. Hij mist echter nog informatie. De middelste knop is de eerste. De tweede knop is gevaarlijk en de derde maakt alles ongedaan. Maar wat is knop 2 en wat knop 3?

Heer Bommel staat op dat tijdstip voor de politierechter met de commissaris aan zijn zijde. De rechter spreekt de kasteelheer vrij wegens gebrek aan bewijs en gelast zijn onmiddellijke vrijlating. Hij loopt tevreden terug naar huis en vraagt Tom Poes het apparaat terug. Tom Poes praat hem bij over de nieuwe uitleg van dwerg Kwetal. Samen willen ze maar een ding en dat is het redden van ambtenaar Dorknoper. Maar ze moeten weten welke knop de derde knop is. Als Tom Poes Kwetal nogmaals gaat zoeken besluit heer Bommel tot een uiterste poging. Hij heeft een kans van 1 op 2 om de goede knop te kiezen. Als het de verkeerde knop is wordt alles zwart en ver weg. Maar ach, het leven is zo toch zinloos. Er valt niets te verliezen. Met het apparaat op zichzelf gericht wordt alles zwart om hem heen. Tom Poes vindt inmiddels dwerg Kwetal en professor Prlwytzkofsky in een heftig debat. Als Tom Poes wil weten waar de derde knop zit verdwijnt Kwetal in zijn konijnenhol. Tom Poes rest nu niets anders dan de professor bij te praten over het dilemma van de twee knoppen. Die is niet bang aangelegd. Tom Poes vreest dat de wereld vergaat als hij de verkeerde knop indrukt maar de professor ontdekt blij het apparaat. Dat staat nog op de plek waar de kasteelheer zijn verkeerde keuze had gemaakt.

Op weg naar zijn laboratorium wordt de hoogleraar geconfronteerd met protesterende studenten. Commissaris Bulle Bas waarschuwt hem voor zijn assistent. Die wil een rechtpositie hebben. Alle arbeid wordt door hem gedaan. De professor betwijfelt dat omdat hij al moe is bij een werkweek van 65 uur. De professor treedt de demonstranten tegemoet, gewapend met de verdwijnpunter. De kreten komen uit de monden en vanaf de protestborden. “Recht voor Pieps, Geen inschrijfgeld, Beter recht voor assistenten.”[8] Na een eenmalige waarschuwing wordt de demonstratie opgeofferd aan de wetenschap. Tot zijn voldoening ziet de professor dat de demonstranten verdwenen zijn. Commissaris Bulle Bas denkt er het zijne van. De professor staat vervolgens op het punt het apparaat te demonteren als Tom Poes hem komt waarschuwen.

In de andere wereld is ambtenaar Dorknoper uitgeput bezig water te graven voor de bevolking aldaar. Hij komt terecht tussen de hem belagende inheemse bevolking, door hem veenkolonisten genoemd, en de studenten, die hem herkennen als een ambtenaar eerste klasse. Beide partijen trekken respectievelijk aan zijn linker- en rechterarm.

Bulle Bas is intussen klaar met denken. In het stadslab wil Tom Poes een proef met de twee resterende knoppen. De professor is bang voor het slijtagefenomeen. Bulle Bas ondervraagt de hoogleraar streng over de verdwenen betoging. De professor heeft ze even “koud gestelt” totdat hij de werking van het apparaat kent. Tom Poes bestraalt intussen de cilinderhoed van de professor door het indrukken van de rechterknop. De hoed verdwijnt en Tom Poes weet genoeg.[9] In de zwarte wereld belandt de hoed toevallig op het koude hoofd van de dwalende heer Bommel. Professor Prlwytzkofsky is tot de overtuiging gekomen dat hij een boosaardige aanleg heeft. Net als de rest van zijn collega’s.[10] Commissaris Bas troost hem met de wet. Straf als loutering. Tom Poes is handiger want hij drukt de linkerknop in. De verdwijnpunter blaast zichzelf op met een lichtflits.

Heer Bommel meldt zich met de zondagse cilinderhoed van de professor op zijn hoofd bij het stadslaboratorium. Bulle Bas wil hem arresteren vanwege de verdwijning van Dorknoper. De kasteelheer vindt zichzelf genoeg gestraft door zijn eenzame gedwaal door de eeuwigheid. Ook de professor wordt opgepakt wegens de verdwijning van de studenten. Tom Poes wijst de politiecommissaris op het terrein buiten. Demonstrerende studenten met een uitgeklede Dorknoper op de voorgrond. Vervolgens laat iedereen zijn gedachten de vrije loop. De professor is toch wel blij dat de studenten terug zijn evenals zijn zondagse hoed. Het apparaat is kapot maar dat is wellicht beter nu hij zijn eigen boze aanleg heeft ontdekt. Ambtenaar eerste klasse Dorknoper vindt zijn hoed en jas ook terug. Hij wil nog wel van een verbaal horen tegen de studenten. Heer Bommel gaat volgens hem vrijuit en de veenkolonisten komen wellicht voor steun in aanmerking.

Heer Bommel nodigt de commissaris en de ambtenaar eerste klasse uit voor een slotmaaltijd op zijn kasteel. Achter hen komen Tom Poes en de professor Prlwytzkofsky aanlopen. Het groepje passeert het teruggekeerde gemeentelijk flevelhuisje. Alleen de blikopener van het kasteel is nog niet terecht, zodat Joost met hamer en beitel de maaltijd prepareert. De bediende heet het gezelschap welkom, in het bijzonder de voorheen verdwenen heer Dorknoper. Tijdens de maaltijd heeft ambtenaar Dorknoper het te kwaad met het correct invullen van zijn overwerkformulier. Bulle Bas stelt voor dat een keer te laten lopen. Dat doet hij zelf wel vaker. Heer Bommel vindt dat het gevaarlijk is voor een heer om over een verdwijnpunter te beschikken. De professor vindt dat ook gevaarlijk voor “ener wetenschappelijker”. De kasteelheer besluit met: “Maar door het ingrijpen van de jonge vriend, is de derde knop op tijd ingedrukt! Op je gezondheid, Tom Poes!”

• Het verdwijnpunt in het Bommelhoorspel