De Knorhof

Eigenaar Adriaan Straathof houdt varkens op bedrijven in Nederland, Hongarije en Roemenië. Zijn concern Sebava (Veghel) produceert anderhalf miljoen biggen per jaar.[5]

In 1996 kocht Straathof in Erichem een pluimveebedrijf van twee verdiepingen en schakelde over op varkens.[6] In de "varkensflat" stalde hij meer dan twintigduizend dieren: beneden vleesvarkens en boven de zeugen met biggen.[noot 2] Jarenlang lag hij onder vuur wegens stankoverlast en overtredingen van de dierenbeschermingswet. De gemeente Buren voerde tientallen procedures die hij steeds lang wist te rekken. Hij weigerde medewerking te verlenen aan een verzoek van de gemeente te investeren in geurmaatregelen. Formeel was hij daartoe niet verplicht, omdat de wet uitging van bedrijven met maximaal vijfduizend varkens en de statistieken met geuremissies daarom niet golden voor de Knorhof.[8]

Na een uitspraak van de Raad van State werd provincie Gelderland het bevoegd gezag en in 2004 kwam gedeputeerde Aalderink in actie tegen de misstanden op het bedrijf.[8] Een aanvraag voor een nieuwe milieuvergunning voor het houden van dertienduizend varkens werd afgewezen; volgens de provincie was er hoogstens plaats voor 4500 dieren.[9] In 2010 werd een vergunning afgegeven voor ruim negentienduizend varkens, op voorwaarde dat er luchtwassers zouden worden geïnstalleerd. Daarna nam het aantal klachten sterk af.[6]

In 2014 kreeg Straathof in Duitsland een beroepsverbod wegens de slechte omstandigheden in zijn stallen. In Nederland legde de NVWA hem tussen 2012 en 2014 in totaal tweehonderdduizend euro aan boetes op.[10][11][12][13] In 2019 werd hij in Duitsland wegens dierenmishandeling veroordeeld tot acht maanden voorwaardelijke gevangenisstraf. Naar aanleiding van deze uitspraak eiste Animal Rights dat de Nederlandse overheden de Wet Bibob inzetten om Sebava de verleende vergunningen in Nederland te ontnemen.[14]

Bloemen en protest tegen dierenleed bij De Knorhof

Op 27 juli 2017 brak in de stal brand uit. De brand werd ontdekt door een voerleverancier. Door de gebruikte brandbare materialen, zoals purschuim, verspreidde de brand zich razendsnel en kwamen alle varkens om het leven.[15] De eigenaar van de stal was in Hongarije toen de brand uitbrak, hij is meteen teruggekeerd naar Nederland.[16]

Bij de brand kwamen roetdeeltjes, verbrandingsresten en asbest vrij.[17] De eigenaar was verantwoordelijk voor het opruimen van het puin, asbest en de kadavers, maar weigerde de opdracht aan het saneringsbedrijf te tekenen dat door de Omgevingsdienst Rivierenland was ingezet.[18] Nadat hij met de verzekeraar tot overeenstemming was gekomen, kon een door hem gekozen saneerder aan het werk gaan. Het afvoeren van de kadavers duurde ruim twee weken.[19][20][21] Omwonenden stuurden een petitie naar de gemeente Buren en de provincie Gelderland om de ruiming te versnellen, geen vergunningen meer af te geven voor megastallen, en verscherpt toezicht te houden op het houden van dieren in stallen.[22]

Kort voor de brand in Buren kreeg Straathof nog vergunning om in Mariënheem (Raalte) zijn stal uit te breiden tot 11.400 varkens.[20] In 2019 stonden de lege stallen in Mariënheem te koop.[14]

De vergunning van Straathof om in Buren varkens te houden blijft in principe geldig, maar herbouw zal moeten voldoen aan de strengere veiligheidsvoorschriften die nu gelden.[noot 3] Sinds de brand onderzoeken verzekeraars en gemeenten of veestallen brandveiliger gebouwd kunnen worden, met compartimenten waardoor het vuur niet gemakkelijk kan overslaan. De oorzaak van stalbranden ligt vaak in ondeugdelijke elektra.[24] De Partij voor de Dieren drong (opnieuw) aan op maatregelen om het risico op dit soort rampen te beperken.[25]

Bijna zestigduizend mensen tekenden een petitie van Varkens in Nood aan de Tweede Kamer om ook in Nederland een beroepsverbod voor Straathof in te stellen.[13][26][27] Naar aanleiding van de petitie heeft de Tweede Kamer besloten dat er een Europese zwarte lijst moet komen voor boeren die een beroepsverbod hebben gekregen in een van de Europese lidstaten.[28]

In juni 2018 informeerde het college van B&W de gemeenteraad over de herbouwplannen voor De Knorhof. Deze voorzien in een groter pand, waar vijfduizend fokzeugen in zouden moeten komen.[29]

In 2020 werd bekend dat Straathof een nieuw varkensbedrijf wil bouwen met vooral jonge biggen. In totaal zullen er 25.668 varkens worden gehouden. De plannen voldoen aan de normen van de Commissie voor de milieueffectrapportage. De provincie beslist over het verlenen van een bouwvergunning onder meer aan de hand van de verwachte geuroverlast.[30]