Daphne Caruana Galizia

Daphne Caruana Galizia legde zich vooral toe op onderzoeksjournalistiek inzake regeringscorruptie, nepotisme, patronage, beschuldigingen van witwaspraktijken, de relaties tussen de Maltese online gokindustrie en de georganiseerde misdaad, paspoortzwendel, en geldtransfers van de regering van Azerbeidzjan. In 2016 en 2017 deed zij controversiële onthullingen van en verdenkingen op een aantal Maltese politici, naar aanleiding van het Panama Papers-schandaal. Haar kritiek betrof onder meer premier Joseph Muscat, lid van de sociaaldemocratische Malta Labour Party.[3]

Caruana Galizia bouwde een nationale en internationale reputatie op met haar verslagen, die ze publiceerde op een blog, en als columniste voor de Times of Malta en The Malta Independent. Zij werd het mikpunt van intimidatie, bedreigingen en aanklachten, en werd minstens tweemaal gearresteerd.

Na haar dood werd haar onderzoekswerk voortgezet binnen The Daphne Project van de Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP), een NGO van onderzoeksjournalisten, die vanaf 17 april 2018 begon te publiceren.[4]

Op 16 oktober 2017 stierf Caruana Galizia door een aanslag met een autobom, niet ver van haar woonplaats Il-Bidnija. De aanval lokte plaatselijk en internationaal heel wat reacties uit.[1] In december 2017 werden drie mannen gearresteerd in verband met de moord. Daarna was het lange tijd stil rondom het onderzoek, tot november 2019 toen taxichauffeur Melvin Theuma op het vliegveld werd gearresteerd met een grote hoeveelheid geld. Hij verklaarde als tussenpersoon betrokken te zijn geweest was bij de bomaanslag en noemde namen. Daarop werd Yorgen Fenech opgepakt, een rijke Maltese zakenman die verdacht wordt van witwassen en goede contacten heeft in de politiek op Malta, gevolgd door de stafchef van premier Joseph Muscat, Keith Schembri. Volgens de krant Malta Today heeft Fenech 450.000 euro betaald om de journaliste te laten vermoorden. Schembri werd later vrijgelaten.[5][6][7][8]

Tweede Kamerlid namens het CDA Pieter Omtzigt is door de Raad van Europa benoemd tot bijzonder rapporteur in een onderzoek naar de moordzaak van Daphne Caruana Galizia.[9] Hij gaat met zijn onderzoek na of het moordonderzoek in Malta wel eerlijk verloopt.[10] In een eerste onderzoeksrapport constateerde hij dat zowel de rechtsstaat van Malta als het verloop van het moordonderzoek veel gebreken vertoont. Er is sprake van belangenverstrengeling in topposities die ook premier Joseph Muscat betreffen[11], en van financiële malversaties[10]. Manuel Mallia, de Malteze afgevaardigde in de Raad van Europa en partijgenoot van premier Joseph Muscat, wilde Omtzigt van het onderzoek af halen. De Maltese regering was teleurgesteld dat dit niet is gelukt.[10]

Pieter Omtzigt heeft twee jaar voor zijn onderzoek. De uitkomst van het onderzoek zal na die tijd als eindrapport worden gepresenteerd in de centrale vergaderzaal van de Raad van Europa, in Straatsburg.[12]

Het bestuur van de Culturele Hoofdstad Leeuwarden-Friesland 2018 verbrak in april 2018 de relaties met het bestuur van het zusterproject in Malta, Valetta2018. Zij deden dit in navolging van Ulrich Fuchs, die als jurylid had meegestemd welke steden Culturele Hoofdstad van Europa zouden worden. Politieke uitspraken over Caruana Galiza en haar medestanders, geuit door de voorzitter van de raad van toezicht van Valletta2018 Jason Micallef, zetten hem daartoe aan.[13] Micallef is ertegen om een monument voor Caruana Galiza op te richten[14] en liet kritische spandoeken verwijderen.[15]

Tijdens de Culturele Hoofdstad Leeuwarden-Friesland 2018 heeft provinciedichter van Friesland, Eeltsje Hettinga uit Leeuwarden, een gedicht geschreven naar aanleiding van de moordaanslag.[16] Pieter Omtzigt had de organisatie van de Nederlandse Culturele Hoofdstad aangespoord om meer van zich te laten horen over de kwestie.

Op 2 mei 2018 ontving Galizia postuum de Difference Day Honorary Title for Freedom of Expression-prijs van de Brusselse universiteiten VUB en ULB, uitgereikt naar aanleiding van de Internationale Dag van de Persvrijheid op 3 mei. Andrew Caruana Galizia, een van Galizia’s drie zoons,[17] nam de prijs in ontvangst.[18]

Een boek over Daphne Caruana Galizia, getiteld Invicta: The Life and Work of Daphne Caruana Galizia, werd in 2018 gepubliceerd door The Pertinent Press (Oxford).[19]