Christian Hülsmeyer

Christian Hülsmeyer (Eydelstedt, 25 december 1881 – Ahrweiler, 31 januari 1957) was een Duits wetenschapper en de grondlegger van de moderne radartechniek.

Het patent van Hülsmeyer

Al op de lagere school in zijn geboortedorp Eydelstedt in Nedersaksen zag zijn onderwijzer dat de jonge Hülsmeyer een begaafde leerling was. Hij zorgde ervoor dat deze kon gaan studeren in Bremen. In eerste instantie wilde Hülsmeyer leraar worden. Hij was echter ook hevig geïnteresseerd in de natuurkunde, met name in de experimenten van Heinrich Hertz met radiogolven. Hij experimenteerde zelf ook, en ontwikkelde de theorie dat deze golven door metalen voorwerpen gereflecteerd worden. Het was zijn doel om een apparaat te ontwerpen dat door toepassing van deze theorie in staat zou zijn om metalen voorwerpen te detecteren.

Hij verliet de lerarenopleiding en ging aan de slag bij het Siemens concern. In 1902 vertrok hij naar Düsseldorf om daar verder te werken aan zijn theorie en de praktische toepassing ervan. Om zijn plannen te financieren richtte hij met Heinrich Mannheim als geldschieter en partner een bedrijf op: de "Telemobiloskop-Gesellschaft Hülsmeyer und Mannheim". Telemobiloscoop was de naam die hij aan zijn uitvinding had gegeven.

Op 30 april 1904 vroeg hij in Duitsland patent aan op een "apparaat voor uitzending en ontvangen van Hertz-golven, ter indicatie van en waarschuwing voor de aanwezigheid van een metalen voorwerp, zoals schepen of treinen, in de lijn van de uitzending van deze golven". Dit werd gevolgd door een identieke patentaanvraag in Groot-Brittannië in juni 1904, alsmede in diverse andere Europese landen. Het Britse patent werd al in september van hetzelfde jaar toegekend.

Op 18 mei 1904 gaf Hülsmeyer de eerste demonstratie van zijn apparaat bij de Hohenzollern-brug in Keulen. Hij had het apparaat daar op de oever geplaatst, en zond de golven tot een afstand van 3 kilometer over de lengte van de rivier. Elke keer dat een schip zich in de bundel van de radiogolven bevond, klonk er een bel. Op 9 juni van dat jaar volgde een tweede demonstratie in Rotterdam tijdens een congres van directeuren van internationale scheepvaartmaatschappijen.[1] Het was op dat moment echter al duidelijk dat het apparaat in staat zou moeten zijn om behalve de richting, ook de afstand tot een schip te kunnen bepalen. Hülsmeyer diende ook hiervoor een patentaanvraag in, die echter in eerste instantie werd afgewezen. Enige maanden later werd een aangepaste aanvraag voor hetzelfde patent wel toegewezen.

Waar en waarom het precies mis ging, is onduidelijk. Wel zeker is dat de aanvankelijke belangstelling vanuit de scheepvaartwereld verflauwde, en dat Hülsmeyer er niet in slaagde om een werkelijk goed werkende en praktische uitvoering van zijn apparaat te bouwen. In totaal stak hij 25.000 Reichsmark in de ontwikkeling van zijn Telemobiloscoop, zonder dat dit tot resultaat leidde. Dankzij enkele andere patenten werd hij echter toch een rijk man.