Brabantjaar

In het jaar 2006 zijn tal van activiteiten georganiseerd in het kader van Brabant 1106-2006. België en Nederland hebben samen het negenhonderdjarig bestaan van Brabant gevierd. De start van het Brabant 900 jaar werd gegeven op zaterdag 13 mei 2006 met een officiële bijeenkomst op het Provinciehuis in Leuven. Vertegenwoordigers uit het vroegere hertogdom werden er ontvangen door gouverneur Lodewijk De Witte.
De motivering voor deze feestelijkheden was gebaseerd op het feit dat op 13 mei 1106 door keizer Hendrik V tijdens de Rijksdag in Worms aan Godfried, graaf van Leuven een hertogtitel werd verleend. Het stoelt echter op een mystificatie dat dit de titel van hertog van Brabant zou geweest zijn.

Verdere evolutie

Het hertogdom Brabant verloor zijn territoriale integriteit in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). In het noorden ontstond Staats-Brabant, in het zuiden Spaans-Brabant. Staats-Brabant was een van de generaliteitslanden onder direct bestuur van de Staten-Generaal vanuit Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in de 17e en 18e eeuw en omvatte ongeveer (met verschillende uitzonderingen) de huidige provincie Noord-Brabant in Nederland.

In 1795 kwam een definitief einde aan het hertogdom. Brabant raakte in de maalstroom van de Franse Revolutie en werd geannexeerd door Frankrijk. Het werd opgesplitst in twee departementen: Dijle, voor Vlaams- en Waals-Brabant, en Twee Neten voor Antwerpen. Na de val van Napoleon in 1815 kwam er geen restauratie van de voormalige vorstendommen, maar werden de Franse departementen getransponeerd naar provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Het voormalige generaliteitsland Brabant werd omgedoopt tot de provincie Noord-Brabant, Dijledepartement werd de provincie Zuid-Brabant.

Toen in 1830 de Zuidelijke Nederlanden zich opnieuw afscheidden en het zelfstandige Koninkrijk België vormden, werd Zuid-Brabant hernoemd tot de (Belgische) provincie Brabant. Het historische Brabant raakte zo verdeeld over drie nieuwe provincies (Noord-Brabant, Antwerpen en Brabant) die verspreid lagen over twee landen (Nederland en België). Het noordelijke gedeelte van de Belgische provincie Brabant was Nederlandstalig, het zuidelijke deel Franstalig. Bovendien lag de hoofdstad Brussel midden in deze provincie. Terwijl de provincie Antwerpen ongewijzigd bleef, werd onder druk van de Vlaamse Beweging de Belgische provincie Brabant bij een federalisering van het Koninkrijk België in 1995 opgesplitst in drie delen: Vlaams-Brabant, Waals-Brabant en het hoofdstedelijk gewest Brussel.

Brabant 900 jaar in 2006?

De grootse festiviteiten in 2006 zijn historiografisch eigenlijk een beschamende vergissing. In 1106 werd aan de graaf van Leuven namelijk slechts de hertogtitel van Neder-Lotharingen gegund. De eigenlijke titel van Hertog van Brabant verwierven zij pas in 1183. Institutioneel was dit een verheffing van het reeds omstreeks de jaarwisseling van 1085/1086 door Hendrik III van Leuven verworven landgraafschap Brabant. Dit rijksleen situeerde zich tussen de rivieren de Zenne en de Dijle.

De eerste hertog van Brabant, waarvan zijn titulatuur daadwerkelijk door middel van oorkondelijke formules wordt overgeleverd, is Hendrik I van Brabant.[1] Na de dood van zijn vader Godfried III van Leuven (overleden 1190) verwierf hij op de Landdag van Schwäbisch Hall ook nog de (tegelijk gezagsloos verklaarde) titel van hertog van Neder-Lotharingen.

Afgaande op het statuut van het landgraafschap, schuilt er in de feestelijke herdenking van 1106-2006 zelfs een tweede vergissing. Een landgraafschap is per definitie onttrokken aan het intermediaire gezag van het overkoepelende hertogdom (in dit geval Neder-Lotharingen). Een landgraaf is voor zijn rijksleen namelijk directe leenhulde verschuldigd aan de Duitse koning en is niet onderworpen aan het gezag van bijvoorbeeld een hertog, paltsgraaf of rijksbisschop. In 1106 waren het landgraafschap Brabant en het hertogdom Neder-Lotharingen weliswaar in één hand verenigd bij Godfried I van Leuven, maar in de oorkondelijke protocollen merkt men dat het om twee naast elkaar bestaande instellingen handelt. In geval de landgraven-hertogen een charter uitvaardigden met betrekking tot het landgraafschap Brabant voegden de hertogen Godfried I, II en III uitdrukkelijk de titel van het graafschap Brabant toe in de openingsrede van hun oorkonden (bijvoorbeeld: dux Lotharingiae comesque Brabantiae). Met andere woorden: aan de in 1106 aan Godfried I van Leuven toegekende hertogtitel was het toenmalige graafschap Brabant reeds door een keizerlijke beslissing onttrokken. Jammer genoeg betekent dit ook dat de herinnering aan de heuglijke datum in 1106 weinig heeft uit te staan heeft met het hertogdom Brabant.

Vanuit territoriaal oogpunt hebben de graven van Leuven niettegenstaande in 1106 grotendeels de grenzen van het latere hertogdom Brabant afgebakend. Vanaf de 13e eeuw assimileerden alle gebieden onder de graven van Leuven de naam van het hertogdom Brabant als hun natie. Het omvatte het allodiale graafschap Leuven (omstreeks 1000 verworven), het landgraafschap Brabant (rijksleen vanaf 1085/1086), het markgraafschap Antwerpen (hertogelijk ambtsleen vanaf 1106), evenals de voogdijgebieden van de abdijen van Gembloers en Nijvel.

Activiteiten
  • Op 13 mei 2006 vond te Leuven de groots opgezette feestelijke opening plaats in aanwezigheid van diverse hoogwaardigheidsbekleders, met muzikale omlijsting van Scala en Kolacny Brothers. Met dit evenement ging het Brabant 900 Jaar officieel van start. Tijdens deze feestelijke gebeurtenis werd ook de De Ruyter Medaille uitgereikt.
  • Mei 2006 : Op de Grote Markt in Leuven volgde een deel van de genodigden ‘s avonds een optreden bij van het internationaal vermaarde meisjeskoor Scala onder begeleiding van de Kolacny Brothers. Ondanks het slechte weer was de belangstelling groot. Daarna werd het Stadhuis van Leuven verlicht door de Franse kunstenaar Patrice Warrener.
  • In Antwerpen werden de festiviteiten ingeluid met het Kathedraalconcert op donderdag 11 mei 2006.
  • Najaar 2006: Op 1 september 2006 was er een cultureel evenement rond het Provinciehuis in 's-Hertogenbosch.
  • In oktober was er een kunsttentoonstelling in en rond het jachtslot van de hertogen in Turnhout. Zaterdag 14 en zondag 15 oktober vond de 6e editie van Grensincidenten tussen Baarle-Hertog en Baarle-Nassau plaats in Baarle.
  • In Brussel werd op woensdag 29 november een conferentie gehouden: ’Brabant in Europa’.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.