Beschuit met Muisjes

Ter gelegenheid van de geboorte van prins Willem-Alexander wordt beschuit met Muisjes aangeboden aan prins Claus.

Al in de middeleeuwen was het gebruikelijk dat de moeder en de kraamvisite getrakteerd werden op iets lekkers. De geboorte van een kind werd flink gevierd en daarbij werd de hele buurt betrokken. Het krijgen van een kind kon in die tijd gevaarlijk zijn. Gezien de medische omstandigheden van toen bestond het risico dat zowel moeder als kind het kraambed niet overleefden. Een voorspoedig verlopen geboorte moest dan ook goed gevierd worden (o.a. met het kraameten, het kraamschudden en het doopfeest).

Vrij snel na de geboorte stroomde het kraambezoek binnen. De kinderen uit de buurt werden getrakteerd op lekkernijen die het nieuwe kindje zogenaamd had meegebracht. De kinderen kregen een suikerbol of een boterham met suiker, het kindermanstik.

Het is niet te achterhalen hoe beschuit met Muisjes zijn ontstaan. Vroeger werd beschuit alleen als lekkernij bij feestelijke gelegenheden gegeten. Het was een echte luxe en alleen voor de rijken weggelegd. Een dik besuikerde beschuit werd als een echte traktatie ter viering van de geboorte gegeten. Voor de gewone mensen was er besuikerd wittebrood.

De basis van de Muisjes is de combinatie van anijszaadjes en suiker. Van oudsher wordt aan de anijszaadjes en de anijsolie geneeskrachtige eigenschappen toegeschreven. Ook werd anijs gebruikt bij de bereiding van voedsel, drank en geneesmiddelen. Zo vertelde de baker de kraamvrouw dat ze anijs moest eten omdat dat goed zou zijn voor de productie van moedermelk. Rond de 17e eeuw werd direct na de bevalling kraamanijs, ook bekend als anisette, aan de kraamvrouw geschonken. Anijs had indertijd de reputatie dat het de baarmoeder na de geboorte snel tot de oorspronkelijke grootte kon terugbrengen, bovendien zou het de boze geesten bezweren.

Over de oorsprong van de naam 'Muisje' zijn niet alle historici het eens. Sommigen zeggen dat de vorm van het in suiker gehulde anijszaadje, met zijn staartje, tot de naam heeft geleid. Ook kan de naam zijn oorsprong vinden in het zinnebeeld van vruchtbaarheid dat de muis vertegenwoordigt (de muis plant zich namelijk snel voort).

Een ander oud gebruik is het geven van kraamflesjes aan de kinderen. In een flesje met smalle hals zaten anijs Muisjes en de kinderen moesten die Muisjes eruit peuteren. Dat was symbolisch voor de manier waarop het kindje geboren werd.

De beschuit met Muisjes die inmiddels bekend is in heel Nederland, is afkomstig uit de Zaanstreek. In enkele delen van het land, voornamelijk in Gelderland, Zuid-Holland en Noord-Brabant, werden de beschuiten bij de geboorte bestrooid met anijszaadjes, omgeven door een laagje suikerglazuur. In Nederland zijn de Muisjes van De Ruijter bekend. De grondslag hiervoor werd al in 1860 gelegd toen Cornelis de Ruijter zijn eigen banketbakkerszaak begon, nadat hij het vak had geleerd bij een banketbakker in Utrecht.

Oranje muisjes

Aanvankelijk waren de Muisjes roze bij de komst van een meisje en wit bij een jongen, de roze Muisjes werden al in 1860 gebruikt. Later werden beide kleuren gemengd. Tegenwoordig zijn de Muisjes roze/wit bij de geboorte van een meisje en blauw/wit bij een jongen, na de introductie van de blauw met witte Muisjes in 1994.

De firma De Ruijter bracht een groot blik oranje Muisjes op Paleis Soestdijk bij de geboorte van prinses Beatrix in 1938. Het werd destijds in alle filmjournaals vertoond. Het aanbieden van oranje Muisjes bij de geboorte van een prins of prinses van Oranje is sindsdien een traditie. De oranje Muisjes worden dan tijdelijk in de supermarkt verkocht.

De Rooms-Katholieke Kerk in Nederland zette de ‘geboorte’ van de nieuwe paus Benedictus XVI luister bij door te trakteren op beschuit met geel-witte Muisjes. De Muisjes in de pauselijke kleuren werden op 23 april 2005 aangeboden op diverse plekken in het land, bijvoorbeeld aan de bezoekers van de Kerkendag in Zwolle en aan het winkelend publiek op het Vredenburg in Utrecht.

Ook werd de opening van de 250ste Jumbo-supermarkt gevierd met beschuit met geel-witte Muisjes.

Ter gelegenheid van de 'geboorte' van het nieuwe stadscentrum van Zaanstad, de bakermat van de beschuit-met-Muisjestraditie, bracht Delicia in samenwerking met AH de Groen/Witte Zaanse Muisjes uit (januari 2012). Omdat de naam 'Muisjes' beschermd blijkt te zijn, zal bij een eventuele volgende productie die naam moeten worden aangepast.

In 2019 organiseerde de personeelsvereniging van de lokale versmarkt Beej Benders de Venlose Boerenbruiloft (feest). Ter gelegenheid hiervan waren in de schappen “Venlose Sókkerkäörkes” (het Venlose woord voor muisjes) te vinden. Deze waren roeëd&blauw, de stadskleuren van Venlo.