Betaalkaart
Een betaalkaart is een kaart van kunststof waarmee betalingen kunnen worden verricht bij een betaalautomaat en vaak ook geld worden opgenomen bij een geldautomaat. Afhankelijk van de wijze waarop de betalingen worden afgehandeld, is sprake van een:
- creditcard: betalingen worden op een later moment (en eventueel in termijnen) verrekend. Voorbeelden: MasterCard, VISA, American Express.
- debetkaart (pinpas, betaalpas of bankpas in Nederland, bankkaart in België): bedragen worden afgeschreven van de betaalrekening bij het doen van de betaling of een geldopname. In Nederland meestal Maestro of V PAY, in België Bancontact en Maestro.
- elektronische portemonnee: betalingen worden verrekend met een reeds van de betaalrekening afgeschreven som geld (voormalige Chipknip in Nederland en Proton in België).
Op veel betaalkaarten worden functies gecombineerd. Zo worden de meeste debetkaarten tevens voorzien van een elektronische portemonnee. Sommige passen zijn zowel debetpas, elektronische portemonnee als creditcard.
Ten behoeve van autorisatie en verwerking van de betalingen zijn de kaarten doorgaans voorzien van
- een aan de betaalrekening van de houder gekoppeld rekeningnummer of creditcardnummer
- de naam van de houder
- een chip en/of
- een magneetstrip en/of
- de handtekening van de houder
- een nfc-chip voor draadloos betalen[1]
Bovendien zijn zij beveiligd met een aantal echtheidskenmerken zoals het logo van de bank die de kaart uitgeeft, een hologram en/of andere kenmerken. Betaalkaarten hebben het creditcardformaat van ca. 5,4 cm bij 8,6 cm (volgens ISO 7810).
Betalen met een betaalkaart
Hoe de betaling wordt uitgevoerd, hangt af van het type kaart.
Creditcard
De uitgever van een creditcard verstrekt een lening aan de houder van onbepaalde hoogte (maar wel met een vastgesteld maximum). Wanneer de gebruiker een betaling verricht met de kaart, wordt het geleende bedrag verhoogd met het bedrag van de transactie. Hoe en wanneer de lening wordt terugbetaald, is afhankelijk van de overeenkomst tussen uitgever en gebruiker.
Bij een betaling toont de houder zijn creditcard aan de verkoper of dienstverlener. Deze maakt een slip, een bewijs van de transactie waarop de hoogte van het bedrag en de gegevens van betaler en begunstigde worden ingevuld. Door dit bewijs te ondertekenen wordt de transactie een feit. Doordat dit systeem fraudegevoelig is, worden hedendaagse creditcards gekoppeld aan een cijfercode die de gebruiker moet intoetsen.
De creditcard wordt veel gebruikt voor aankopen via internet. Daarbij worden het 16-cijferige creditcardnummer, een controlegetal (CVC-code), de expiratiedatum en de naam van de houder gebruikt ter autenticatie van de transactie. Doordat al deze gegevens worden verzonden, is deze wijze van betalen uiterst fraudegevoelig.
Debetkaart
Bij de betaling wordt de chip of de magneetstrip op de kaart van de gebruiker gelezen door een betaalautomaat. De gebruiker toetst een cijfercode in waarmee de transactie wordt gevalideerd. Vervolgens wordt het transactiebedrag zichtbaar in een beeldscherm. Door op een toets te drukken geeft de gebruiker toestemming het bedrag van zijn rekening af te schrijven en bij te schrijven op de rekening van de begunstigde. De betaalautomaat stuurt alle gegevens over de betaling via een dataverbinding naar een tussenpersoon die de transactie verwerkt. In Nederland worden vrijwel alle betalingen verwerkt via Interpay/Equens. Deze tussenpersoon stuurt de autorisatieaanvraag naar de bank van de kaarthouder. De bank verifieert de gegevens en het banksaldo van de gebruiker. Wanneer het saldo door de betaling niet onder een door de bank vastgesteld minimum komt en als de cijfercode klopt, wordt de transactie definitief. Dit alles kost enkele seconden tijd.
Elektronische portemonnee
Vooraf wordt de chip opgeladen in een speciale geldautomaat. De gebruiker kiest een bedrag dat van zijn bankrekening wordt afgeschreven. Dit bedrag wordt bijgeschreven in het geheugen van de chip. Bij het opladen moet een cijfercode worden opgegeven die dient als handtekening.
Bij de betaling wordt de chipkaart in een betaalautomaat ingevoerd. De verkoper of automaat geeft aan welk bedrag moet worden afgerekend; dit verschijnt in een beeldscherm. De gebruiker drukt op een toets om de betaling goed te keuren. Op dat moment wordt het bedrag in mindering gebracht op het tegoed in de chip, en wordt het tegoed op de betaalautomaat verhoogd met het bedrag.
Veiligheid
De risico's bij het gebruik van betaalkaarten worden gedeeld door de gebruiker en de uitgever. De mate waarin de partijen verantwoordelijk worden gesteld voor (financiële) schade bij misbruik door derden, is afhankelijk van de verwijtbaarheid en de onderling gemaakte afspraken. Een gebruiker die aantoonbaar slordig omgegaan is met zijn betaalkaart (en/of bijbehorende pincode) moet de schade in de regel volledig dragen. Bij vermissing van een betaalkaart moet de gebruiker of houder dit direct melden bij de uitgever. Deze is dan in staat betalingen met die kaart te blokkeren, waardoor misbruik kan worden voorkomen.
Fraude
Desondanks komt bankkaartfraude op grote schaal voor. Vaak worden betaalkaarten gerold, nadat de dief de cijfercode heeft bemachtigd door mee te kijken bij het intoetsen. Maar veel geavanceerdere methodes komen ook voor.
Zo hebben criminele bendes begin jaren 2010 geldautomaten uitgerust met kleine toevoegingen die de gegevens van de magneetstrip uitlezen bij het insteken van de kaart: het skimmen. Een niet in het zicht geïnstalleerde camera registreert de cijfercode. Door de gegevens van de magneetstrip te kopiëren op blanco kaarten kan met de bijbehorende cijfercode geld uit automaten worden gehaald. De magneetstrip op betaalkaarten wordt meer en meer vervangen door uitsluitend een chip. Hierdoor is deze fraude afgenomen.
Verder komt het voor dat criminelen berichten sturen via mail, Whatsapp of SMS waarin wordt verzocht de bankpas op te sturen. Hierbij doen ze zich voor als medewerkers van bijvoorbeeld een bank. Ze schrijven dan bijvoorbeeld dat de pas verlopen of beschadigd is en dat men een nieuwe pas krijgt als men de oude pas opstuurt naar het in de mail vermelde adres en vragen dan om ter verificatie van de pas de pincode in te voeren via een link in het bericht. Deze link lijkt dan op een link naar de echte site van de bank maar stuurt de gebruiker in werkelijkheid naar een nagemaakte site die sterk hierop lijkt. Op deze manier krijgen ze dan de pas in handen met de bijbehorende pincode en kunnen ze de rekening plunderen.
Overige betaalkaarten
Veel instellingen en bedrijven hebben een eigen betaalkaartsysteem, meestal in de vorm van een elektronische portemonnee, waarmee leden of werknemers kunnen betalen, bijvoorbeeld voor aankopen uit drank- en snackautomaten en kantines. Ook bibliotheken gebruiken dit systeem. Leden van de bibliotheek kunnen dan saldo storten op hun lidmaatschapskaart. Vaak wordt zo'n kaart ook gebruikt voor het starten van computers, printers en kopieermachines en voor het reguleren van toegang tot een gebouw, afdeling of parkeervoorziening. In die gevallen wordt gesproken van een facility card. Daarnaast geven bedrijven die zelf geen financiële dienstverlener zijn, soms ook creditcards en debetkaarten uit, in het algemeen in samenwerking met een bank, de private label kaarten. Andersom voorzien sommige banken hun kaarten van speciale functionaliteit, zoals vereenvoudigd betalen voor sportwedstrijden, waarbij beeldmerken van externe partners kunnen worden toegevoegd. De OV-chipkaart kan eveneens als betaalkaart, van het type elektronische portemonnee, worden aangemerkt.
Acceptatie
Of met een betaalkaart kan worden afgerekend, is afhankelijk van de apparatuur waarover de ontvangende partij beschikt, en diens afspraken met zijn bank. Diverse logo's geven aan welke betalingen door het bedrijf worden geaccepteerd.
Of betalen in het buitenland mogelijk is, hangt af van afspraken die banken onderling met elkaar hebben gemaakt en de compatibiliteit van de magneetstripgegevens en/of de gebruikte chips. In Europa loopt een aantal initiatieven die de acceptatie moeten vereenvoudigen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat alle consumenten beschikken over een kaart die op alle betaalpunten in Europa bruikbaar is.
Coöperaties
Veel betaalkaarten zijn voorzien van een logo van een samenwerking tussen financiële instellingen, bijvoorbeeld VISA of MasterCard. Deze passen hebben toegevoegde functionaliteit, zoals geld opnemen en betalen in het buitenland. Logo's op passen en betaalautomaten helpen consumenten met beoordelen of een transactie mogelijk is.
Voormalig gebruik in combinatie met cheques
Vóór de invoering van de geld- en betaalautomaat en de pincode was een betaalpas of giropas nodig om te tonen bij gebruik van betaalcheque of girobetaalkaart.
Zie ook
| Bronnen, noten en/of referenties |