Augustijnenkerk (Brussel)
De voormalige Augustijnenkerk in Brussel was een barokkerk die bestond van 1620 tot 1893. Ze moest plaats ruimen voor het De Brouckèreplein.
Augustijnenkerk
| ||||
.jpg) | ||||
Voormalige Augustijnenkerk | ||||
| Coördinaten | 50° 51′ NB, 4° 21′ OL | |||
| Detailkaart | ||||
  | ||||
| Lijst van kerken in Brussel | ||||
| ||||
Geschiedenis
De augustijnen installeerden zich in 1589 in Brussel, op een plaats die sinds 1336 betrokken was door franciscanenbroeders van de derde orde (de Broerkens van de Grecht, een verwijzing naar de Wolvengracht). Na het neerslaan van de Brusselse republiek werden de oude bezwaren tegen het binnenhalen van kloosterorden grotendeels opzij geschoven. De broeders verkochten hun klooster aan de Mechelse augustijnenprior Hendrik Jaupen en traden in bij de aldus gecreëerde augustijnenvestiging. De stadsmagistraat stelde de augustijnen vrij van accijns in ruil voor het opdragen van misvieringen in het stadhuis (een kwartaal van elk jaar). Ze deden ook dienst als brandweer en deelden brood uit aan de armen (Wolf-grecht-brood, vandaar later Pain à la grecque), maar hun voornaamste bijdrage aan het stedelijk leven was de school die ze vanaf 1603 inrichtten. In de Grieks-Latijnse humaniora zaten rond 1650 al 500 leerlingen.
Door tussenkomst van aartshertogin Isabella kregen de augustijnen in 1615 een nieuw terrein, waar ze architect Jacob Franquart vanaf 1620 een kerk lieten bouwen. Op 1 november 1642 wijdde aartsbisschop Boonen de kerk in, met als schutspatronen Maria, Augustinus en Apollonia. Om de enorme bouwkosten te dragen, hielden de augustijnen een loterij, een uiterst doeltreffende maatregel aangezien ze achteraf weigerden de prijzen uit te betalen.
In 1796, onder de Franse bezetting, werden de augustijnen verjaagd en werd hun kerk een kliniek. In 1815 werden de gewonden van de slag bij Waterloo er verzorgd. Onder het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden werd de kerk heropend als tempel van de Protestantse Kerk van Brussel. De latere koning Willem III der Nederlanden werd er in 1817 gedoopt. De laatste eredienst was op 21 augustus 1830 waarna het gebouw, een symbool van koninklijke macht, door Belgische opstandelingen werd ingenomen. Het Voorlopig Bewind richtte er een concertzaal in waar onder meer Hector Berlioz kwam optreden (1842). Nadien werd het gebouw gebruikt als centraal postkantoor (1875).
Bij de overwelving van de Zenne werden grote uitgaven gedaan om de kerk te behouden. Architect Léon Suys liet zijn Centrale Boulevard tegen de gevel ervan doodlopen. Uiteindelijk forceerde koning Leopold II dat er in het centrum ruimte zou worden gecreëerd en werd de kerk alsnog gesloopt voor de aanleg van het Brouckèreplein en de Anspachfontein (1893). De barokke voorgevel werd steen voor steen gerecupereerd en vormt nu de voorgevel van de Drievuldigheidskerk in Elsene.
In het centrum herinnert de Augustijnenstraat (rue des Augustins) nog aan hun vroegere aanwezigheid.
Overblijfselen
- De voorgevel is onderdeel van de Drievuldigheidskerk in Elsene.
- De zijaltaren zijn verhuisd naar de Sint-Joostkerk.
- De naturalistische preekstoel van Marc de Vos (1697) prijkt in de Zavelkerk.
Literatuur
- Charles Terlinden, Histoire du Temple des Augustins et de l'église de la Sainte-Trinité, Gembloux, 1964
- Henri Van Havermaet, Souvenirs d'un vieux Bruxellois. Le Temple des Augustins à Bruxelles, Alliance typographique, 1890
- Alexandre Henne en Alphonse Wauters, Histoire de la ville de Bruxelles, vol. III, Brussel, 1845, p. 549-553
 |
Zie de categorie Augustine church, Brussels van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |