Alfred Russel Wallace

Alfred Russel Wallace (Usk (Monmouthshire), 8 januari 1823 – Broadstone (Dorset), 7 november 1913) was een Brits natuuronderzoeker, geograaf, antropoloog en bioloog (entomoloog). Hij is vooral bekend omdat hij onafhankelijk van Darwin een eigen evolutietheorie formuleerde die sterk leek op die van Charles Darwin. Daardoor voelde Darwin zich gedwongen om diens eigen, reeds verder ontwikkelde, theorie eerder te publiceren.

Alfred Russel Wallace
Alfred Russel Wallace in 1895
Foto
Persoonlijke gegevens
Geboortedatum8 januari 1823
GeboorteplaatsUsk (Monmouthshire),  Verenigd Koninkrijk
Datum van overlijden7 november 1913
Plaats van overlijdenBroadstone (Dorset),  Verenigd Koninkrijk
Wetenschappelijk werk
VakgebiedNatuurlijke historie
OnderzoekBiogeografie
Overig onderzoekEvolutiebiologie
Publicaties"On the Tendency of Varieties to Depart Indefinitely From the Original Type"
Bekend vanMede-ontdekker van de natuurlijke selectie (evolutietheorie)
Portaal    Biologie

Levensloop

Jeugd en opleiding

Wallace was de achtste van negen kinderen. Zijn vader had financiële problemen en daarom moest Alfred Russel Wallace op zijn dertiende de school verlaten. Hij begon te werken voor zijn oudere broer William als landmeter en werkte in de periode 1840-1843 in het westen van Engeland en Wales. In 1844 werd hij aangenomen als schoolmeester in Leicester, maar na de dood van zijn broer in 1845 nam hij diens bedrijf over. Ondertussen begon hij zich te interesseren in het verzamelen van planten en insecten.

Naar Brazilië

Wallace sloot vriendschap met Henry Walter Bates, een natuuronderzoeker (entomoloog) uit Leicester. Samen planden ze een reis naar het Amazonegebied. Hun onderneming werd gefinancierd door Samuel Stevens, een handelaar in specimens. Hij zou een deel van de verzamelde insecten en huiden doorverkopen aan musea en verzamelaars. In 1848 vertrokken Wallace en Bates met het schip de Mischief naar Belém in Brazilië. Van daar uit vertrokken ze naar het Amazoneregenwoud. Twee jaar lang verzamelden ze samen diersoorten. Door onderlinge concurrentie besloten ze toen op te splitsen. Wallace volgde de Rio Negro terwijl Bates verder westwaarts trok. In 1852 besloot Wallace, die intussen fel verzwakt was door gele koorts, om zijn expeditie te beëindigen. Op 12 juli scheepte hij in Belém in op het schip de Helen. Zijn gehele verzamelde collectie ging echter verloren na een brand op zijn schip tijdens de terugtocht naar Groot-Brittannië. Wallace slaagde er enkel in wat notities te redden. Op basis hiervan begon Wallace zijn bevindingen neer te schrijven en gaf hij lezingen voor de Entomological Society en de Zoological Society in Londen.

Reis door de Indische Archipel en zijn essay over evolutie
Huis van Wallace op Ternate gefotografeerd op 25 april 2004 tijdens de Talaudexpeditie (Foto: Kees Heij)

Met de steun van sir Roderick Murchison, de president van de Royal Geographical Society, plande Wallace een expeditie naar de Indische Archipel. Tussen 1854 en 1862 reisde hij door de eilanden van wat nu Maleisië en Indonesië heet, om opnieuw specimens te verzamelen en de natuur te bestuderen. Een van zijn bekendere ontdekkingen daar was de vliegende boomkikker, tegenwoordig bekend als de zwartvoetboomkikker (Rhacophorus nigropalmatus). Regelmatig stuurde hij zijn vangsten naar zijn agent Stevens in Engeland. Die verkocht de specimens door aan onder andere het British Museum.

Zijn werk werd in 1869 gepubliceerd onder de titel The Malay Archipelago en bevatte de invloed van Thomas Malthus' An Essay on the Principle of Population. Hij ontwikkelde tijdens deze reis een eigen theorie over de ontwikkeling van soorten onder invloed van natuurlijke selectie, feitelijk de evolutietheorie zoals die aan Darwin wordt toegeschreven. Darwin had toen zijn theorie nog niet gepubliceerd. Op 9 maart 1858 stuurde Wallace aan Darwin een essay over zijn theorie, "On the Tendency of Varieties to Depart Indefinitely From the Original Type". Darwin ontving dit document op 18 juni 1858. Daarom werd Darwin door Charles Lyell en Joseph Dalton Hooker geadviseerd om zijn gedachten op hetzelfde tijdstip te publiceren. Het essay van Wallace werd samen met een uittreksel van een eerder door Darwin geschreven essay op 1 juli 1858 voorgelezen op een bijeenkomst van de Linnean Society of London. Deze gebeurtenis trok veel minder aandacht dan het boek dat Darwin kort daarop publiceerde.

Wallace verbleef in 1858, toen hij het essay over evolutie schreef, regelmatig op Ternate. Op dat eiland verleende Maarten Dirk van Renesse van Duivenbode (tevens schoonvader van de verzamelaar en handelaar in balgen, Antonie Augustus Bruijn), hem onderdak (zie foto) en hulp bij expedities door de Molukken, de Kei-eilanden, de Aroe-eilanden en naar Vogelkop (Nieuw-Guinea). Er is nu een straat naar Wallace genoemd op Ternate en het huis zal mogelijk worden gerestaureerd.[1] In die periode kreeg hij ook steun van de zonen van Maarten Dirk en de tot Nederlander genaturaliseerde Duitse verzamelaar en KNIL-officier Hermann von Rosenberg. In The Malay Archipelago laat Wallace zich gunstig uit over het Nederlandse koloniale bestuur in Nederlands-Indië vergeleken bij het Britse bewind in India, prijst het cultuurstelsel en bekritiseert daarbij de Max Havelaar van Multatuli.[2]

Op een belangrijk punt week Wallace af van Darwin in wat bekend staat als het probleem van Wallace. Wallace stelde dat de evolutie van de mens afwijkt van de evolutie zoals die opgaat voor andere dieren, omdat de hersenen van de vroege mens zich veel verder ontwikkeld hadden dan nodig was in hun aanvankelijke omgeving. Wallace zag de schijnbare discrepantie als een mogelijkheid dat hierbij sprake was van het ingrijpen van een hogere intelligentie, iets waar Darwin geen enkele noodzaak toe zag. Het was voor Darwin onder meer aanleiding om in De afstamming van de mens uit 1871 uit te weiden over de rol van seksuele selectie in de evolutie naast die van natuurlijke selectie.

Wallace was de eerste om een geografie van dieren voor te stellen, en wordt hierdoor gezien als een van de voorlopers op het gebied van ecologie en biogeografie. Hij wordt zelfs de "vader van de biogeografie" genoemd.[3] In 1890 kreeg hij de Darwin Medal en in 1892 kreeg hij de Linnean Medal. In 1908 werd hij onderscheiden met de Copley Medal en de Darwin-Wallace Medal.

Werken van Wallace

In 2002 werd duidelijk dat Wallace 22 boeken en ten minste 747 korte publicaties het licht heeft doen zien, waaronder 508 wetenschappelijke artikelen. Ongeveer een kwart van de artikelen had als onderwerp de evolutietheorie.[4]

Geselecteerde boeken

Wallacelijn

De theorie die zijn naam kreeg, de Wallacelijn (Engels: Wallace Line) was een theoretische lijn die tussen Borneo, Celebes en ten oosten van Bali loopt. Deze lijn verdeelt de fauna van Azië en Australië. Ten westen van de lijn vond hij voornamelijk soorten die verwanten hadden in Azië, ten oosten soorten met verwanten in Australië.

Zie de categorie Alfred Russel Wallace van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.