Afschuiving (materiaalkunde)

Afschuiving is een vorm van plastische vervorming in een materiaal, onder invloed van dislocatiebeweging. Door een extern aangebrachte spanning (kracht) glijden delen van het kristalrooster langs elkaar, en zorgen zij zo voor een veranderende geometrie van het materiaal. Afhankelijk van het type kristalrooster bevinden zich verschillende mogelijke glijvlakken in het materiaal, waarlangs het voor de atomen energetisch gunstig is om langs elkaar te glijden. De afbeelding hiernaast toont een schematische weergave van wat er bij afschuiving gebeurt. Hoewel het afgebeelde materiaal van vorm verandert (de staaf wordt langer en dunner), blijft de structuur van het materiaal min of meer hetzelfde.

Schematische weergave van afschuiving

Langs welke glijvlakken er afschuiving optreedt, in een daarmee samenhangende glijrichting, is afhankelijk van het type kristalrooster. De glijrichting is doorgaans die waarin de atomen de dichtste stapeling hebben en samenvallend met - of afhankelijk van - de richting van de toegevoerde kracht. Voor de kubische roosters k.v.g. en k.r.g. zijn dat respectievelijk de richtingen [110] en [111], en voor hexagonale roosters is dit de [100]-richting. Ten opzichte van de kubische roosters heeft een materiaal met een hexagonaal kristalrooster minder glijvlakken. Afschuiving treedt dan ook minder makkelijk op, waardoor andere plastische vervormingsmechanismen (zoals de vorming van tweelingen) relatief vaker voorkomen dan bij kubische roosters. Dit heeft zijn weerslag op de mechanische eigenschappen van het uiteindelijke product.