Adventisme

Als vroegste adventist avant la lettre wordt vaak Pelagius genoemd, de Britse ketterse monnik uit de vijfde eeuw. Amerikaanse adventisten claimen regelmatig de waldenzen als adventistische voorlopers. In de vroege periode van de Reformatie floreerden enkele extreem chiliastische sektes, waarvan sommige ook opvattingen hadden over een materieel Koninkrijk Gods; Johannes Calvijn schreef uitvoerig om deze te weerleggen.

Thomas Hobbes, de Engelse filosoof, ontwikkelde een gedetailleerde versie van een materieel, op Gods koninkrijk georiënteerde versie van de christelijke doctrine in zijn Leviathan en gebruikte deze om de ongrijpbare argumenten inzake natuurrecht van zijn politieke opponenten te hekelen. In feite zou Hobbes heel goed als theoloog kunnen dienen van de meeste moderne vormen van adventisme. In de laatste jaren van zijn leven verschoof Isaac Newton zijn aandacht van fysica naar Bijbelse profetieën; zowel hijzelf als zijn discipelen accepteerden een materiële theologie. Joseph Priestley, de Engelse chemicus en unitariër, hanteerde een radicale, bijna reductionistische theologie om de twee heidense bezoedelingen van het vroege, eenvoudige joods-christelijke geloof aan te vallen: een geloof in immateriële geesten en het dogma van de Drie-eenheid. Ook hij besteedde veel aandacht aan de apocalyptische boeken van de Bijbel, zij het met minder interesse in de gedetailleerde chronologieën die Newton meende te ontdekken. Thomas Jefferson omarmde Priestleys unitarisme enthousiast en geloofde in een eenvoudige vorm van het christendom, gezuiverd van alle platonische invloeden en immateriële geesten.

Tegen het einde van de achttiende eeuw en het begin van de negentiende eeuw schreven verschillende protestantse bedienaren en geleerden in diverse Europese landen over de Openbaring van Johannes. In Groot-Brittannië lanceerde Edward Irving een adventistische beweging, juist voordat William Miller zijn boodschap begon te prediken in de Verenigde Staten in 1832. De aanhangers van Irving schiepen diverse precedenten voor de Amerikanen, bijvoorbeeld door buitenkerkelijke activiteiten als de "profetieconferenties" te perfectioneren. Margaret MacDonald, één van Irvings discipelen, anticipeerde zelfs op Millers identificatie van de waarschijnlijke datum voor de Wederkomst – 1843.[2]

Adventisme begon als een beweging waarvan de aanhangers lid bleven van hun eigen kerk. De belangrijkste leider was William Miller. Hij voorspelde de wederkomst van Christus op 22 oktober 1844 en 50.000 - 100.000 personen in de Verenigde Staten ondersteunden deze zienswijze. Na de "Great Disappointment" ("Grote Teleurstelling") keerden veel aanhangers het adventisme de rug toe. Van degenen die de beweging loyaal bleven, gaven de meesten het geloof in de datum 22 oktober op, maar zij bleven een spoedige "advent" (wederkomst van Jezus) verwachten. Sommigen beweerden dat Jezus niet fysiek maar "spiritueel" was wedergekomen en zij werden daarom "spiritualizers" genoemd. Een minderheid beweerde dat er wel degelijk iets belangrijks was gebeurd op 22 oktober, maar dat de gebeurtenis verkeerd was geïnterpreteerd. Deze zienswijze ontstond later en wordt nog altijd aangehangen door de zevendedagsadventisten.[1][3]

In 1845 vond de "Albany Conference" plaats. 61 gedelegeerde kwamen samen om de toekomst en betekenis van de milleritische beweging te bepalen. Na deze bijeenkomst kwamen de "millerieten" bekend te staan als "adventisten" of "Second Adventists". De gedelegeerden verschilden echter van mening over verschillende leerstellige punten. Er ontstonden vier groepen na de conferentie:

• De grootste groep noemde zich de American Millennial Association, waarvan een deel later bekend kwam te staan als de Evangelical Adventist Church.[1] Uniek onder de adventisten geloofden zij in een eeuwige hel en bewustzijn tijdens de dood. Hun ledental liep terug en tegen 1916 komt hun naam niet meer voor in de United States Census of Religious Bodies. Hun belangrijkste publicatie was de Advent Herald.[4]
• The Life and Advent Union werd opgericht door George Storrs in 1863. Vanaf 1842 gaf hij het tijdschrift The Bible Examiner uit. De beweging ging samen met de Adventist Christian Church in 1864.
• De Advent Christian Church werd formeel opgericht in 1861 en maakte in het begin een sterke groei door. Gedurende de twintigste eeuw nam de aanhang geleidelijk af. De Advent Christians geven vier tijdschriften uit: The Advent Christian Witness, Advent Christian News, Advent Christian Missions en Maranatha. Enkele gemeenten in West Virginia splitsten zich af en vormen The Primitive Advent Christian Church.
• De Seventh-day Adventist Church (Zevendedagsadventisten) werd formeel opgericht in 1863. De beweging beschouwt de zevende dag als sabbat, een heilige dag voor aanbidding. De kerk publiceerde de Adventist Review and Sabbath Herald. Het heeft zich ontwikkeld tot een grote wereldwijde denominatie en heeft een belangrijk netwerk van medische en onderwijsinstellingen.

Miller werd geen lid van enige van deze bewegingen en besteedde de laatste jaren van zijn leven aan pogingen ze te verenigen, tot zijn dood in 1849.

De Bijbelonderzoekers beweging die werd gestart door Charles Taze Russell had in het begin Adventistische en Milleritische connecties, zoals Jonas Wendell, George Stetson, George Storrs en Nelson H. Barbour. Na een schisma in 1917[5] ontstonden diverse groeperingen die zich baseerden op de ideeën van Russell. De grootste ervan hernoemde zich in 1931 tot Jehova's getuigen. Deze beweging wordt over het algemeen niet meer tot de Milleritisch-Adventistische stroming gerekend, hoewel minimaal één bron dat wel doet.[1] Russell bezocht tussen 1870 en 1874 een Adventistische kerk en "werd grondig beïnvloed door het Adventistische gedachtegoed".[1]