Wijnhavenkwartier

Tot de bouw van het Rhijnspoorstation in 1870, was het vooral een gebied met bleekvelden en huizen met grote stukken tuin. In de wijk werd eind 19e, begin 20e eeuw het gebouw van de Staatsdrukkerij gevestigd. De wijk was een echte ambachtswijk maar ook de wijk met veel kroegen en prostitutie. Door de vele aanlegplaatsen voor de vele binnenvaartschippers was het een drukke karakteristieke wijk die helaas ten prooi viel aan de slopershamer.

Daarna werd het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen gebouwd en eind 1874 in gebruik genomen. In 1937 vond hier het geruchtmakende concert ter gelegenheid van het aanstaande huwelijk van prinses Juliana en prins Bernhard plaats. Nadat het monumentale gebouw, in 1964 (onder nog steeds onopgehelderde omstandigheden) uitbrandde, is daar door de omstreden onroerendgoedmagnaat Reinder Zwolsman, het Transitorium ontwikkeld. Eind jaren 1990 werd dit weer omgebouwd tot het huidige Castalia en Helicon, hier zijn de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gevestigd.

In 1909 vestigt zich er het Museum voor het Onderwijs[2].

In het gebied zijn veel overheidsinstellingen gehuisvest. De ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, van Veiligheid en Justitie, van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de directoraten-generaal Ruimte en Milieu van het ministerie van Infrastructuur en Milieu hebben allemaal hun zetel in het Wijnhavenkwartier, evenals de Nederlandse Mededingingsautoriteit.

Aan de Turfmarkt staat ook kantoorgebouw Forum. Er zijn woningen (in De Resident en De Kroon), winkels en verschillende restaurants. Dit is ook zo bij gebouw Wijnhavenkwartier, waar ook een deel van de Universiteit Leiden en de TU Delft in gehuisvest zijn.

Zwarte Madonna en nieuwbouw

De Zwarte Madonna (een flat met ruim 300 sociale woningen) stond midden in het Wijnhavenkwartier, naast het Bernhardviaduct. In 2007 is het gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw van de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken (twee torens van elk 146 meter hoog) en woontoren De Kroon (132 meter hoog). De ministeries zijn ontworpen door Hans Kollhoff, de woontoren door Rapp+Rapp. De eerste woningen in De Kroon zijn eind 2011 opgeleverd. Begin 2013 zijn de beide ministeries naar hun nieuwe onderkomens verhuisd.

De Ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken, voor de sloop c.q. transformatie.

Oude ministeries

De oude gebouwen van deze ministeries stonden ook in het Wijnhavenkwartier. Deze zijn in 1975 gebouwd met het jackblocksysteem. De gemeente Den Haag kocht de gebouwen in 2002 van de Rijksgebouwendienst om ze te kunnen slopen en de grond te kunnen verkopen aan projectontwikkelaars. Door de economisch slechte situatie is in 2013 besloten om één gebouw te renoveren ("Fase 2.1").[3] In deze fase werd de noordelijkste toren (Binnenlandse Zaken, Schedeldoekshaven 200, hoek Turfmarkt-Lage Zand) omgebouwd tot appartementen en de onderste verdiepen werden verhuurd aan de Universiteit Leiden die er een deel van de Campus Den Haag heeft gevestigd. In 2014 begon de verbouwing waarbij het gebouw tot het bouwskelet werd gestript. Op 19 december 2016 werd het gerenoveerde gebouw opgeleverd.[4] Het tweede gebouw (Justitie, Schedeldoekshaven 100, fase 2.2, hoek Schedeldoekshaven-Houtmarkt) werd in 2016 volledig afgebroken.

Het Spuiplein zoals het er tot 2015 de sloop van de theaters bij lag.

Aan de kant van het Spui wordt het Wijnhavenkwartier begrensd door het Spuikwartier. Rond het Spuiplein staan het stadhuis, de Openbare Bibliotheek en een hotel. Tot 2015 stonden hier ook het Lucent Danstheater en de Dr. Anton Philipszaal. Op deze plek moet volgens de plannen in 2021 Amare (Dans en Muziekcentrum) worden geopend. Tot die tijd worden de voorstellingen van beide zalen gegeven in het tijdelijk gebouwde Zuiderstrandtheater in Scheveningen.

Eind 2019 werden plannen gepresenteerd om het bebouwd gebied van het Wijnhavenkwartier uit te breiden. Dit is gedacht door een van de twee (in 2019 nog) bestaande armen van het Prins Bernhardviaduct te slopen. De oprit langs de Schedeldoekshaven zal dus verdwijnen, die langs de Ammunitiehaven blijft in gebruik voor het verkeer. Het zo nieuw te creëren gebied moet plaats gaan bieden aan de uitbreiding van de Campus Den Haag en woontorens tot 150m hoog.[5] De Schedeldoekshaven wordt zo onderdeel van de zogenoemde Campusboulevard die van de Grotiusplaats naar het Spuikwartier zal lopen.[6]