Weidegang

Weidegang of ook wel beweiding is het begrip dat in Nederland gebruikt wordt voor het laten begrazen door koeien van graslanden in de melkveehouderij. Gras is het belangrijkste onderdeel van het menu van de koe. Koeien die geweid worden grazen het gras zelf[1], dit in tegenstelling tot het voeren van gras, kuilgras of hooi op stal. Koeien die in het voorjaar voor het eerst naar buiten gaan zijn meestal erg enthousiast. Sinds een paar jaar is de koeiendans, een term die door Wakker Dier is geïntroduceerd, een ware happening waar veel publiek op af komt.[2]

Weidegang bij Oudewater in 2012

Weidegang in 1955 in Nederland

Weidegang is een integraal onderdeel van het totale melkveehouderij bedrijfssysteem. Het heeft invloed op nagenoeg alle duurzaamheidsaspecten: milieu, economie, ruwvoerproductie, diergezondheid, maatschappij etc. De invloed van weidegang op elk van deze aspecten is niet enkel positief of negatief, maar geeft een genuanceerd totaalbeeld.[3] Op basis van dit totaalbeeld is het aan de melkveehouder of af te wegen om wel of geen weidegang toe te passen. Het monitoren van de koe is gemakkelijker in een stal en ook het reguleren van de melkproductie is meer gestandaardiseerd. Maar bij een gunstige verkaveling van de gronden in een gebied kan weidegang economisch gunstiger uitpakken. Tevens is voor het publiek weidegang een gegeven wat zeer gewaardeerd wordt boven het zien van enorme stallen en lege weilanden.[4]

Weidegang is steeds prominenter op de agenda komen te staan van verwerkers van melk en de politiek. Zo heeft het in 2012 ondertekende Convenant Weidegang de sector als doel gesteld dat ten minste 81,2% van de melkveebedrijven weidegang toepast. Na een daling in 2013 en 2014 is vanaf 2014 is een stijging ingezet. In 2018 liet 82,0 procent van de melkveehouders de koeien grazen.[5] Vanaf 2015 is weidegang regelmatig in de Tweede Kamer behandeld. Dit naar aanleiding van de Initiatiefnota Wei voor de koe waarmee SP, GroenLinks en D66 pleitten voor een verplichting van weidegang.[6] In 2018 is over de motie gestemd, waarbij het merendeel tegen was.[7] Volgens Landbouwminister Carola Schouten haalt de melkveehouderij de doelstelling voor weidegang, waarmee een wettelijke verplichting van weidegang niet nodig lijkt.[8]

Er zijn diverse vormen van weidegang, afhankelijk van bijvoorbeeld het tijdstip en de tijdsduur waarop koeien geweid worden, het type dieren (jongvee, droge koeien, melkgevende koeien) dat weidegang geboden worden, of het type graslandmanagement (stripgrazen, standweiden) dat wordt toegepast.

Melkverwerkers stimuleren hun melkveehouders in veel gevallen om weidegang toe te passen. Ze kunnen er bijvoorbeeld punten mee verdienen in duurzaamheidsprogramma's. De meeste Nederlandse melkverwerkers bieden hun boeren een weidepremie als ze hun melkgevende koeien minste 120 dagen per jaar en minimaal zes uur per dag in de wei laten grazen[9], volgens de normen van Stichting Weidegang. In sommige gevallen wordt ook voor deelweidegang, waarbij minimaal 25% van de koppel minimaal 120 dagen per jaar moet worden geweid, een premie uitgereikt. Bij biologische melkveehouders gaan de koeien zo veel als mogelijk naar buiten en komen ze enkel binnen als dit echt nodig is. Daarnaast hebben koeien die biologische melk produceren ook binnen meer ruimte in de stal; zijn de weiden vrij van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen; en krijgen de koeien enkel biologisch geteeld veevoer.