Rund

Runderen worden al heel lang door de mens als huisdieren gehouden. Volgens genetisch onderzoek werd het rund vermoedelijk zo'n 10.500 jaar geleden gedomesticeerd in het Nabije Oosten uit een kleine populatie van circa 80 exemplaren.[2]

Er zijn door de lange domesticatie veel, vaak streekgebonden, rassen ontstaan. Sommige zijn meer gericht op melkproductie, andere meer op vleesproductie en weer anderen op hun sierwaarde. Sommige zijn oude rassen, waarvan nog maar weinig exemplaren bestaan. Tegenwoordig worden er inspanningen geleverd om deze oude rassen te bewaren. Dat gebeurt deels uit cultuurhistorische overwegingen, deels om de genetische diversiteit te bewaren.

Een in Mongolië en Tibet veel voorkomende kruising tussen een rund en een jak is een dzo, die sterker is dan beide ouders.

Er worden pogingen gedaan om de oervorm van het rund terug te fokken, althans dieren die er uiterlijk sterk op lijken. Een van de bekendste pogingen is die van de gebroeders Heck, het zogeheten Heckrund. Ze zijn uitgezet in de Oostvaardersplassen en de Slikken van Flakkee.

De rundveehouderij is een van de belangrijkste bronnen van niet alleen vlees, maar ook melk en leer voor de mens. Het extreem doorfokken op melkopbrengst heeft tot gevolg gehad dat de genetische diversiteit van de veestapel voortdurend afnam. Goede stieren verwekken door kunstmatige inseminatie vele duizenden nakomelingen.

De runderrassen die in Nederland voorkomen zijn verdeeld in drie groepen: melk, dubbeldoel en vleesrassen.

• Melkrassen: Deze dieren worden gehouden voor hun productie van melk. Het fokdoel is meer melk- en eiwitproductie.
• Dubbeldoelrassen: Deze dieren worden gehouden voor de productie van melk en voor de productie van vlees. Het fokdoel van deze dieren is meer melk en meer vlees.
• Vleesrassen: deze dieren worden gehouden voor de productie van vlees. Het fokdoel is meer vlees.

Dubbeldoel lijkt de gouden keuze, maar een dikke koe geeft niet veel melk en aan een goede melkkoe zit niet veel vlees. Bij een dubbeldoelkoe is de melkproductie matig tot goed en de vleesopbrengst redelijk.

In de onderstaande tabel staan de rassen met hun type en rasaanduiding. De rasaanduiding wordt gebruikt in de rasbalk die op de koeschets van het dier staat. Het grootste deel van de rassen die voorkomen op de wereld zijn beschreven en getekend door Marleen Felius in het boek Rundvee. Rassen van de Wereld. Gedurende 25 jaar heeft zij in dit boek meer dan 700 rassen beschreven. Het boek is niet meer nieuw verkrijgbaar. De meeste rassen zijn vleesrassen.

De runderindustrie draagt in hoge mate bij aan de stikstofproblematiek en het methaangas in het milieu[3], wat weer bijdraagt aan een versterkt broeikaseffect.

• 
  Een kop van een stier
• 
  Koe en kalf
• 
  Roodbonte koe
• 
  Melkmachine in actie
• 
  Stier, Oostvaardersplassen
• 
  Koe, Oostvaardersplassen
• 
  Uit de sloot drinkende koe
• 
  Schotse hooglander in de Schinveldse Bossen
• 
  Op de poesta gehouden Hongaarse grijze runderen

De Nederlandse taal heeft een groot aantal gezegden en spreekwoorden waarin het rund een rol speelt. Enkele voorbeelden:

• Hij bloedt als een rund: een wond die hevig bloedt.
• Oude koeien uit de sloot halen: opnieuw praten over ergernissen uit het verleden (die volgens de ander al waren uitgepraat)
• Er heet geen koe bont, of er zit wel een vlekje aan: er is altijd wel iets waar, van wat de mensen zeggen
• Wat een rund: wat een dom persoon.

In het Nederlands bestaan diverse woorden om verschillende vormen en leeftijden van runderen aan te duiden: os, koe, vaars, pink, stier, kalf etc.

• Koe (rund)
• Lijst van rundveerassen
• Rundvlees
• Runderen
• Veeteelt
• Weidegang