Wapen van Oldambt (waterschap)

De blazoenering van het wapen luidde als volgt:

Het wapen is van zilver met daarop een kerk in natuurlijke kleur. De kerk heeft vier toren: twee links en twee rechts. Het gebouw staat op een groene ondergrond. Niet vermeld zijn de vier gouden bekroningen van de torenspitsen. De tweede van heraldisch links (voor de kijker tweede van rechts) heeft bovenop een windhaan, de andere drie een gouden kruis.

Het middeleeuwse zegel van het Wold-Oldambt is slechts weinig gebruikt; de oudste afdruk dateert uit 1347. Mogelijk is het zegelstempel al in de vijftiende of zestiende eeuw verloren gegaan of in beslag genomen door het stadsbestuur van Groningen, dat sinds 1536 de jurisdictie over de beide Oldambten uitoefende. In de loop van de zeventiende eeuw escaleerden de conflicten tussen de eigenerfde boeren en het stadsbestuur. De Oldambtsters namen hun lot in eigen hand, probeerden zelfstandig zitting te krijgen in de Statenvergadering van Stad en Lande en verklaarden zich uiteindelijk soeverein. Hun volmachten lieten omstreeks 1639 een nieuw zilveren zegelstempel snijden naar middeleeuws voorbeeld, dat tot 1649 werd gebruikt. Onder druk van de Staten Generaal moesten de Oldambtsters inbinden. Het stadsbestuur vernam echter in 1684 dat het zegel nog voorhanden was en liet het veertien jaar later omsmelten ten behoeve van een nieuw zegelstempel met het stadsembleem.

Het oude wapen bleef echter in gebruik, onder andere bij het waterschap Termunterzijlvest en bij het openbaar bestuur. Het Groninger Museum heeft een zilveren hensbeker van het waterschap en een koperen bus uit het einde van de zeventiende eeuw. Ook werd het wapen omstreeks 1725 gebruikt op het draagteken van de gerechtsbode. Na de Bataafse Omwenteling eigende het Committée Centraal des Wold Oldambts zich het wapen toe, dat tot 1799 op zijn publicaties werd gebruikt. Het wapen verscheen verder op op uithangborden, zoals rond 1800 bij een herberg te Midwolda. De herberg Wapen van het Oldambt aan het Klein Poortje te Groningen wordt genoemd in 1730; hij heeft zeker twee eeuwen bestaan. Hier legde ook de trekschuit naar Winschoten aan. In de negentiende eeuw werd het wapen gebruikt door een kruidenierszaak aan het Schuitendiep. De tabakszaak 'Het Oldambtster Wapen' aan de Oosterstraat verkocht zijn rookwaren tot 1920 met het Oldambtster embleem.

• Wapen van Midwolda

• G. Acker Stratingh, 'Het wapen der provincie Groningen in verband ook met die van haar onderdelen', in: Bijdragen tot de Geschiedenis en Oudheidkunde, inzonderheid van de provincie Groningen 10 (1872), p. 49-57
• J.A. de Boo, 'Over het verdwijnen van de kerk uit het Oldambt', in: Heraldisch Tijdschrift, Periodiek van de afdeling Heraldiek van de Nederlandse Genealogische Vereniging 17 (April/mei/juni 2011), p. 57-61.
• A. Daae, 'Het wapen van de nieuwe gemeente Oldambt', in: Heraldisch Tijdschrift, Periodiek van de afdeling Heraldiek van de Nederlandse Genealogische Vereniging 17 (April/mei/juni 2011), p. 54-56.
• H. van Lengen, ‘De Friese landen tussen Eems en Lauwers in de Middeleeuwen’, in: Historisch Jaarboek Groningen (2004), 7-25.
• A. Pathuis, Groninger gedenkwaardigheden, Groningen 1979, nrs. 20, 236c, 237h, 241f.

• Groninganus: Oldambtster zegel versmolten in zegel van Stad (2010)
• Groninganus: Het Oldambtster Wapen aan de Oosterstraat (2014)
• Koperen bus van het Termunterzijlvest (eind 17e eeuw)