Vragenderveen

Het Korenburgerveen, en het ermee verbonden Meddosche Veen, Corlese Veen en Vragenderveen, vormen een hoogveencomplex dat aangeduid wordt als "komveen".[2] Zo'n 13.000 jaar geleden, in het Saalien - de voorlaatste ijstijd, is met het terugtrekken van het landijs, in het gebied ten noordwesten van het tegenwoordige Winterswijk, een kom ontstaan. In die kom is het water blijven staan en kon zich hoogveen ontwikkelen. Sphagnum is een eenpolige plant die alleen aan de bovenkant groeit en aan de onderkant afsterft. Het afgestorven materiaal hoopt zich op en vormt op den duur hoogveen. De opbouw van veen is een traag proces, het afgestorven materiaal hoopt zich op en vormt zo een laag veen die per jaar zo'n 2 tot 3 millimeter aangroeit. Het is een arm oligotroof gebied. Al in de Romeinse tijd was bekend dat veen in gedroogde vorm een goede brandstof was. In de middeleeuwen begon elke boer die daartoe het recht had een stuk veen af te venen, vooral voor eigen gebruik. Later zou het gebied tot onder de grondwaterspiegel worden uitgeveend waardoor grote putten ontstonden die vol water liepen. Sinds de tweede helft van de 20e eeuw is het Vragenderveen een beschermd natuurgebied.

Turf steken was vroeger het belangrijkste werk in het gebied. Vooraf werd een stuk veen vlak gemaakt om daar later de turf op te kunnen drogen. Het steken gebeurde in putten van 4 bij 4 meter waarbij de bovenste laag werd verwijderd omdat daar onverteerd materiaal in zat. De laag daaronder werd gestoken in plaggen van 20 bij 20 centimeter die dan op de kade werden gelegd, eerst vlak, zodat ze konden aandrogen, daarna werden ze gestapeld.

Hoe dieper men kwam hoe natter het veen werd. Dit veen, dat men "de modde" noemde, werd gedolven met de "aleschep" en verspreid tot een laag van 7 à 8 centimeter dikte. Na enige tijd werden er "strepen" op getrokken, na verdere droging braken de turven op die plaatsen. Dit was het "modden". Vervolgens ging men "ringelen"; stapelen in een ronde vorm van ongeveer een meter hoog die wel wat van een bijenkorf weg had. De ontstane luchtgaten zorgden voor snellere droging.

In 2000 zijn damwanden in het veen geplaatst die ten doel hebben het voedselarme water in het gebied vast te houden. Door deze damwanden is het waterpeil gestegen met ruim 80 cm hetgeen ook ten goede komt aan de veenvorming. Het materiaal dat is gebruikt voor de damwanden is thermisch gemodificeerd hout (Plato hout), dit is speciaal bewerkt hout dat daardoor een hogere duurzaamheidsklasse gekregen heeft. Het moet ten minste 50 jaar mee gaan. Men verwacht dat tegen die tijd de waterstand zo hoog is dat het veenmos eroverheen groeit en de functie van de damwand overneemt. Nu, in 2015 zijn wederom herstelwekzaamheden aan de damwand nodig. Door de versnelde waterstijging in november 2014 dreigt in het zuidelijke deel de damwand door te breken. Hier zal aan de buitenkant een damwand bij worden geplaatst die zal worden opgevuld met klei.

Rond het Vragenderveen is een bufferzone ingesteld. Omliggende gronden zijn daartoe aangekocht en in beheer genomen door de Marke. Inrichting en het beheer ervan worden afgestemd op het hoogveenherstel in het moerasgebied. De zone is onder meer noodzakelijk om het grote verschil in waterstand en waterkwaliteit tussen natuurgebied en landbouwgrond te overbruggen. Deze gronden bieden ook een toegevoegde cultuurhistorische en natuurwaarden doordat bij het beheer wordt uitgegaan van het landschapsbeeld van rond 1930. De bufferzone is toegankelijk via enkele gemarkeerde wandelroutes. Sedert 2014 gaat de route ook langs de Natuur Observatie Post.

Op de foto is goed te zien welk een klus het is om in een moeras de damwanden in te pakken. Een enorme baggeraar kwam er aan te pas om de damwanden in te pakken en op die manier de damwanden te beschermen, in het zure water zal het platohout als het ware verstenen.

Een aantal damwanden zijn van de bovenkant afgezaagd en door een grote baggeraar met turf ingepakt.

De Stichting Marke Vragender Veen is op 22 mei 1956 opgericht en is daarmee de oudste agrarische natuurbeschermingsorganisatie van Nederland. Natuurmonumenten wilde in die tijd onbetwist eigenaar worden door het te onteigenen en het gebied toevoegen aan het aangrenzende Korenburgerveen, waarmee het landschappelijk één geheel vormt. De boeren uit het gebied hebben zich daartegen met hand en tand verzet. Zij hadden het gebied toen nog hard nodig voor de heide, hout en turf. De Marke verzorgt sinds 1956 onderhoud en beheer van het Vragenderveen.

In 2014 is in het Vragenderveen een natuurobservatiepost gerealiseerd. Op 10 oktober werd de natuurobservatiepost officieel geopend door Annette Bronsvoort, burgemeester van Oost Gelre, en oud-secretaris van de stichting Marke Vragender Veen, Hennie ter Bogt. De observatiepost is 15 meter hoog en biedt een uitzicht over het hele gebied.

Zie de categorie Vragenderveen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

• 
  Damwand om water in het gebied te houden
• 
  Natuurobservatiepost 15 meter hoog
• 
  Zonnedauw, een vleesetende moerasplant