Vicuña (zoogdier)

Vicuña's zijn sierlijke dieren en zijn de kleinste van alle kameelachtigen. Ze hebben een zachte vacht van zeer fijne wol. Deze dieren zijn bruin gekleurd met een witte buik. Een volwassen dier weegt 40 tot 60 kilo en de schouderhoogte is nog geen meter. Net als bij alle lama's blijven hun ondertanden doorgroeien. In de natuur slijten deze tanden vanzelf af, maar in gevangenschap kan dit problemen geven. Je ziet dan sommige dieren waarbij de ondertanden naar boven uitsteken.

De vicuña leeft in de uitgestrekte páramo's in de Andes. Ze zijn erg goed aangepast aan de barre leefomstandigheden boven 4000 meter. Dankzij hun krachtige hart en hun rode bloedcellen die 2,5 keer zo lang leven als bij andere dieren zijn ze in staat om in deze ijle lucht te ademen en te leven. Net als de kamelen kunnen ze ook goed overleven in droge gebieden, doordat ze erg zuinig met water omgaan. De vicuña is te zien in Diergaarde Blijdorp in Rotterdam, Artis in Amsterdam, ZooParc Overloon in Overloon, Aquazoo Friesland in Leeuwarden en Planckendael in Mechelen.

In tegenstelling tot bij de meeste zoogdieren treedt er geen bronsttijd op, maar komt er een eisprong na een dekking. Deze vorm van paring wordt geïnduceerde ovulatie genoemd. Maar over het algemeen is de paringstijd tussen maart en april. De duur van de paring is hooguit 20 minuten. Een merrie draagt haar jong elf maanden en is meteen na de geboorte van het jong weer vruchtbaar. Een merrie werpt één jong per keer. Dit doet ze staand. Het jong staat binnen een kwartier en poogt dan al een paar stappen. Het is tot ongeveer tien maanden afhankelijk van de moeder. Na twee jaar is het zelf vruchtbaar. Een vicuña leeft 15 tot 20 jaar, de oudste ooit is 24 jaar geworden.

De Inca's zagen de vicuña als een hoog dier en het werd daarom ook beschermd. Op de dieren mocht geen jacht gemaakt worden. Alleen wanneer de priesters het aangaven mochten de dieren voorzichtig opgedreven worden om ze te kunnen scheren.[2]

De vicuña's waren bijna uitgestorven. Dit was begonnen tijdens de conquista, met de komst van de Spanjaarden. De wol van deze dieren was zeer gewild en behoorde tot de waardevolste ter wereld. In tegenstelling tot de Inca's, die hun wol ook waardeerden, maakten de Spanjaarden jacht op de dieren. Hierdoor raakte de soort bijna uitgestorven. In 1825 werd het dier officieel beschermd door een wet van Simon Bolivar. Dit was de eerste soort die in Zuid-Amerika officieel werd beschermd.

Tegenwoordig worden de dieren beschermd in een aantal reservaten in Peru en Bolivia. Hier wordt ook weer de oude methode van de Inca's gebruikt om hun (nog steeds) kostbare wol te winnen.