Vereniging zonder winstoogmerk

Het grote verschil tussen een vereniging zonder winstoogmerk en een feitelijke vereniging bestaat erin dat een vereniging zonder winstoogmerk beschikt over rechtspersoonlijkheid en daardoor over een afgescheiden vermogen dat los staat van het privévermogen van de aangesloten leden.

Dit betekent dat de individuele leden van een vereniging zonder winstoogmerk niet persoonlijk met hun eigen vermogen aansprakelijk zijn voor schulden van de v.z.w. Behoudens fraude, kan het eigen vermogen van de leden niet aangesproken worden om de schulden van de vereniging zonder winstoogmerk te betalen.

De vereniging zonder winstoogmerk heeft pas rechtspersoonlijkheid als de statuten in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd zijn. De oprichting van een vereniging zonder winstoogmerk is gebonden aan vormvoorwaarden, om misbruik tegen te gaan. De oprichting kan gebeuren door middel van een onderhandse akte, die wordt opgesteld door de stichters van de vereniging zelf, en hoeft niet noodzakelijk door middel van een authentieke akte te worden opgericht met medewerking van een notaris. In Nederland kan een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid enkel via authentieke akte worden opgericht. Een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid kan zonder tussenkomst van een notaris worden opgericht. Dit wordt dan ook wel een informele vereniging genoemd.

Als rechtspersoon kan een vereniging zonder winstoogmerk in eigen naam en voor eigen rekening eigendommen en onroerende goederen verwerven en beheren, overeenkomsten afsluiten, aansprakelijk zijn, leningen aangaan, enzovoort.

Dit is ook het geval als een vereniging van de overheid subsidies krijgt. In dit geval kan zij door de subsidiërende overheid verplicht worden om een v.z.w. te worden.

Het grote verschil tussen een vereniging zonder winstoogmerk en een stichting naar Belgisch recht zijn:

• Alhoewel beide rechtspersonen geen primair winstoogmerk hebben, wordt een vereniging zonder winstoogmerk door de wil van verschillende personen samen opgericht om te werken zonder inbreng van een eigen kapitaal. Een stichting wordt vaak door één of enkele personen opgericht, mét inbreng van eigen kapitaal, dat dan een eigen leven begint te leiden.
• Een stichting heeft geen algemene ledenvergadering, enkel een raad van bestuur. Een vereniging zonder winstoogmerk heeft beide.
• Een stichting moet verplicht worden opgericht door een authentieke akte terwijl een vereniging zonder winstoogmerk door middel van een onderhandse akte mag worden opgericht.

De voornaamste verschillen tussen een vereniging zonder winstoogmerk en een internationale vereniging zonder winstoogmerk zijn:

• Het werkingsgebied van een v.z.w. beperkt zich tot het Belgische grondgebied, terwijl een i.v.z.w. een belangrijke internationale werking ontplooit.
• Een i.v.z.w. moet verplicht worden opgericht door een authentieke akte en erkenning vanwege de overheid ontvangen terwijl een vereniging zonder winstoogmerk door middel van een onderhandse akte mag worden opgericht zonder preventieve controle.

In tegenstelling tot een vennootschap naar Belgisch recht, heeft de vereniging zonder winstoogmerk in de eerste plaats een ideële doelstelling en geen commerciële doelstelling. Dat wil niet zeggen dat een vereniging zonder winstoogmerk, in bijkomende orde, geen winst mag maken bij de uitvoering van haar maatschappelijk doel. Ze mag dat wel, maar mag nooit deze winst uitkeren aan de leden van de vereniging. Dergelijke winsten mogen enkel gebruikt worden ter realisatie van het ideële doel en nooit tot persoonlijk materieel voordeel van de leden.

Het hoogste orgaan is steeds de algemene vergadering (AV). Van deze vergaderingen gaan immers de belangrijkste beslissingen en benoemingen uit. De algemene vergadering moet uit minstens drie leden bestaan en steeds ten minste één lid meer tellen dan de raad van bestuur. De eerste oprichters worden beschouwd als de eerste effectieve (werkende) leden. Er wordt steeds een duidelijk verschil gemaakt tussen de effectieve leden en de toegetreden leden. De effectieve leden zijn lid van de algemene vergadering en beschikken over de volheid van rechten en plichten, de toegetreden leden indien voorkomend zijn leden met beperkte rechten en plichten.

De algemene vergadering moet minstens één keer per jaar samenkomen en dit binnen de zes maanden na afsluiten van het boekjaar. Daarnaast is het mogelijk om op vraag van een vijfde van de leden een bijkomende algemene vergadering bijeen te roepen. De bijeenroeping ervan gebeurt volgens strikte regels die in de statuten dienen te bepaald worden. Alle werkende leden hebben stemrecht op de algemene vergadering. Andere categorieën van leden, zogenaamde slapende leden, hebben dit niet noodzakelijk en slecht in zoverre de statuten daarin voorzien.

Tot de uitsluitende bevoegdheid van de algemene vergadering behoren:

1. de wijziging van de statuten,
2. de benoeming en afzetting van de bestuurders,
3. de benoeming en afzetting van de commissarissen en het bepalen van hun bezoldiging ingeval een bezoldiging wordt toegekend,
4. de kwijting van de bestuurders en de commissarissen,
5. de goedkeuring van de begroting en van de rekening,
6. de ontbinding van de vereniging,
7. de uitsluiting van een lid,
8. de omzetting van de vereniging in een VSO,
9. alle gevallen waarin de statuten dat vereisen.

Zowel natuurlijke personen als rechtspersonen kunnen lid zijn van de algemene vergadering en de raad van bestuur van een vereniging zonder winstoogmerk.

Een vzw wordt bestuurd door een raad van bestuur (RVB) met (minstens) drie bestuurders. De wet voorziet echter wel een uitzondering. Wanneer de algemene vergadering slechts bestaat uit drie leden, dan zal de raad van bestuur bestaan uit twee leden. Dit om de eenvoudige reden dat de algemene vergadering telkens met minstens één lid meer moet zijn dan de raad van bestuur.

De raad van bestuur kan onder zijn leden functies verdelen, zoals bijvoorbeeld voorzitter, penningmeester, enz. maar moet statutair bepalen hoe zij functioneert, als eenheid of via individuele leden van de raad van bestuur.

De bestuurders worden aangesteld door de algemene vergadering (AV) en kunnen er ook door ontslagen worden. Zij hebben de bevoegdheid de vereniging te verbinden, contracten te sluiten, betalingen te doen... Alles wat de wet of de statuten niet expliciet voor de algemene vergadering heeft voorbehouden, valt onder de bevoegdheid van de raad van bestuur.

De bestuurders kunnen gedechargeerd worden of niet afhankelijk van de uitoefening van hun bestuursmandaat.

Zowel natuurlijke personen als rechtspersonen kunnen lid zijn van de algemene vergadering en de raad van bestuur van een vereniging zonder winstoogmerk.

De statuten zijn de grondwet van de vereniging. De rechten en plichten van de effectieve en toegetreden leden worden beschreven in de statuten, net als de rechten en de plichten van de leden van de raad van bestuur.

De statuten kunnen verder bepalen wie kan lid worden van de vereniging, wie lid kan worden van de raad van bestuur...