Vals (muziek)

Vals (in tegenstelling tot zuiver) is een term die vaak ten onrechte wordt gebruikt in de muziek. Wat voor de één vals klinkt, hoeft dat voor een ander niet te doen. Een voorbeeld daarvan is de Bulgaarse volksmuziek, die bij westerlingen vals overkomt, maar bij de Bulgaren zelf dat effect niet heeft.

Het begrip vals valt uiteen in:

Objectief vals

Een samenklank is objectief vals als de frequentiewaarden van de losse tonen geen veelvouden zijn of een eenvoudige breukrelatie tot elkaar hebben. Wanneer dit wel zo is, spreekt men van objectief zuiver of objectief rein. 100 Hz en 150 Hz zijn objectief rein, 103 Hz en 160 Hz zijn objectief vals. Opvallend is dat in onze gebruikelijke gelijkzwevende stemming, op het octaaf na, alle toonverhoudingen objectief vals zijn. Door gewenning ervaren wij de kleine afwijkingen echter als zuiver.

Het spreekt voor zich dat een instrument dat verkeerd of niet gestemd is, een zanger(es) die een foute toon zingt of een verkeerde stemming binnen een ensemble, een vals of ongewenst geluid geeft. Dit wordt beschouwd als muziek die vals is. Bij samenspel moeten de verschillende instrumenten op dezelfde referentietoon gestemd zijn, zodat de muziek niet als vals kan worden ervaren.

Subjectief vals

In sommige muziekstijlen noteert de componist zodanige harmonieën dat de muziek vals in de oren klinkt. Aangezien de componist dit zo bedoeld heeft, is er geen sprake van valse muziek, maar spreekt men van dissonant(en). Deze dissonanten komen ook vaak voor in volksmuziek. Hoewel dit voor veel buitenstaanders vals lijkt, klinkt het voor de uitvoerders en de regionale bewoners die de muziek kennen heel normaal. Er zijn dus grote regionale verschillen. De culturele achtergrond, opvoeding en gewenning bepaalt in dit geval of muziek al dan niet als vals wordt ervaren.

Valse noten kunnen ook gebruikt worden om een effect te verkrijgen. André Hazes zong bij vele nummers net onder de juiste toon waardoor zijn muziek droeviger klinkt. Supertramp gebruikt een tegenovergesteld effect: de toetsinstrumenten zijn uitermate zuiver gestemd, maar geven toch een afwijkend geluid. Claude Debussy componeerde muziek die door het gebruik van dicht bij elkaar liggende noten zweverig klinkt. De Russische componist Alfred Schnittke maakt in zijn werken zeer veel gebruik van dissonanten, voor een ongeoefend oor zal dit vaak als vals overkomen.

Off-key

Off-key is een stemming van een muziekinstrument waarbij de snaren opzettelijk iets hoger of lager gestemd worden om de klankkleur van akkoorden te veranderen of te versterken.

Zie ook
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.