Ursulinen

De Orde van de Ursulinen (Latijn: Ordo Sanctae Ursulae; O.S.U.) is een katholieke vrouwelijke kloosterorde die in 1535 door Angela Merici (1474-1540) te Brescia werd gesticht en als beschermheilige Ursula van Keulen kreeg. De stichting van de orde werd door paus Clemens VII (1478-1534) bevestigd. In 1612 werden de Ursulinen tot orde verheven.

Ursulinen
Ordo Sanctae Ursulae
Basisgegevens
Gesticht	1535 te Brescia
Stichter	Angela Merici
Portaal    Christendom

Sint-Ursula

Deze orde wijdt zich aan het opvoeden en onderwijzen van meisjes en stichtte scholen in onder meer België, Duitsland en Nederland (onder andere Sittard en Boxtel) sinds 1645. Sinds de 17e eeuw zijn ze ook in Noord-Amerika actief.

De Ursulinen waren sedert 1855 ook actief in Nederlands-Indië. Ze waren de eerste vrouwelijke religieuzen in de kolone, in 1859 gevolgd door de eerste mannelijke religieuzen, de Jezuïeten. Zes zusters en een overste slaagden erin in de wijk Noordwijk van Batavia een school op te richten, het Groote Klooster. Vanuit Noordwijk zijn de volgende stichtingen voortgekomen: Batavia Weltevreden (ook Postweg, Kleine Klooster of Djakarta Djalan Pos genoemd; in 1859), Soerabaja (Kepadjan; in 1863), Buitenzorg (1902), Bandoeng (Merdeka; in 1906/1907) en Batavia-Theresia (1927). Soerabaja telde in 1908 maar liefst 90 Ursulinen. Vanuit het klooster in Soerabaja kwamen weer drie nieuwe stichtingen voort: Malang (1900), Madioen (1914) en Soerabaya-Darmo (1922). Ook uit de stichtingen in Bandoeng en Weltevreden zijn weer nieuwe stichtingen voortgekomen.

In België hebben ze scholen in Bergen (1633), Mechelen (Ursulinen Mechelen), Tildonk (Sint-Angela-Instituut), Onze-Lieve-Vrouw-Waver (het Sint-Ursula-Instituut sinds 1841), Lier (Sint-Ursula-Instituut), Londerzeel (het Virgo Sapiens Instituut) en Ternat (het Sint-Angela instituut).

Stuwende kracht achter de heroprichting van de congregatie in België na de Franse Revolutie was de Tildonkse dorpspastoor Joannes Lambertz, die in 1818 een deel van zijn pastorie omvormde tot dorpsschool. De Ursulinen van Tildonk volgen sinds 1832 de regel van Augustinus en werken een unieke formule uit van gratis volksonderwijs gecombineerd met betalend kostschoolonderwijs. Vanuit Tildonk werden meer dan 40 andere kloosters opgericht.

De orde telt nu (2005) ongeveer 13.000 leden.

De Ursulinen van Bergen (Noord-Holland), in 1898 gesticht voor het bisdom Haarlem, vormen een eigen congregatie. In het in een voormalig Ursulinenklooster te Eijsden (Nederlands Limburg) gevestigde Internationaal Museum voor Familiegeschiedenis is een kamer gewijd aan de geschiedenis van de Ursulinen.