Svenska spindlar

Het boek Svenska spindlar of Aranei svecici (respectievelijk Zweeds en Latijn voor "Zweedse spinnen") is een van de belangrijkste werken van de Zweedse arachnoloog en entomoloog Carl Alexander Clerck. Het verscheen in 1757 in Stockholm. Het was het eerste veelomvattende boek over de spinnen van Zweden en een van 's werelds eerste regionale monografieën van een groep dieren. De volledige titel is Svenska spindlar uti sina hufvud-slägter indelte samt under några och sextio särskildte arter beskrefne och med illuminerade figurer uplyste – Aranei svecici, descriptionibus et figuris aeneis illustrati, ad genera subalterna redacti, speciebus ultra LX determinati,[1] ("Zweedse spinnen, ingedeeld onder hun geslachten,[2] alsmede ruim zestig specifieke soorten benoemd en met fraaie afbeeldingen geïllustreerd"). Het werk omvat 162 pagina's tekst (8 daarvan ongenummerd) en 6 pagina's met gekleurde afbeeldingen. Het is geschreven in het Zweeds, met een vertaling in het Latijn die in een iets kleiner letterformaat onder de Zweedse tekst is afgedrukt.

Titelpagina van de uitgave van 1757 van Svenska Spindlar

Clerck beschreef 66 soorten spinnen in detail.[3] Zijn werk was bovendien het eerste zoölogische werk waarin consequent voor alle soorten de binominale nomenclatuur werd toegepast zoals die door Carl Linnaeus in 1751 was voorgesteld[4] en al voor planten was gebruikt in de eerste editie van Species plantarum van 1753. Svenska spindlar is het enige aan Linnaeus' 10e druk van Systema naturae voorafgaande zoölogische werk dat erkend wordt als een geldige bron voor zulke namen.

Belang van het werk

Araneus angulatus in Aranei svecici

beschrijving van A. angulatus (p. 22)

afbeelding van mannetje en vrouwtje (pl. 1)

Door de uitzonderlijk grondige behandeling van de spinnensoorten werden de door Clerck voorgestelde wetenschappelijke namen (die door Linnaeus in zijn Systema naturae van 1758 met slechts kleine wijzigingen werden overgenomen) door arachnologen erkend als beschikbare[5] binominale namen. In 1959 besloot de International Commission on Zoological Nomenclature dat Clercks werk voor zoölogische nomenclatuur beschikbaar was,[6] maar in de International Code of Zoological Nomenclature werd van Clercks werk geen melding gemaakt.[7] Pas vanaf 1999 werd dit werk officieel erkend in de Code.[8] Dit betekent dat in gevallen waarin meerdere namen of spellingvarianten voor een soort uit dit werk beschikbaar zijn, de naam in Svenska spindlar van 1757 prioriteit heeft over die van Linnaeus uit 1758, of enig ander later werk (een voorbeeld is Clercks Araneus in plaats van "Aranea" van Linnaeus), en dat Clercks spinnen de eerste dieren in de moderne zoölogie waren die een geldige wetenschappelijke naam kregen.

Jaar van uitgave

Svenska spindlar kwam uit in 1757. Volgens de ICZN-Code hebben namen gepubliceerd vóór 1 januari 1758 als zoölogische wetenschappelijke naam geen status. Voor Clercks werk werd een speciale regeling getroffen, waarbij het geacht wordt te zijn verschenen op 1 januari 1758. Volgens de Code moeten namen uit dit werk geciteerd worden met 1758 als jaar van publicatie. In de praktijk citeren arachnologen namen uit Svenska spindlar nog altijd met Clerck, 1757 als auteur en jaar.

Behandeling van de spinnen

Clerck legde in het laatste hoofdstuk van zijn werk uit dat hij anders dan eerdere auteurs de term "spin" in strikte zin gebruikte voor dieren die acht ogen hebben, en waarbij het prosoma en opisthosoma gescheiden zijn, en dat deze groep van dieren in zijn concept geen hooiwagens (Opiliones) omvatte omdat die twee ogen hebben en een breed aaneengegroeid prosoma en opisthosoma, noch andere groepen van spinachtigen (Arachnida).

Clerck gebruikte voor alle spinnen een enkele geslachtsnaam (Araneus), waaraan een soortnaam was toegevoegd die uit slechts één woord bestond. Elke soort werd in de Zweedse tekst gepresenteerd met de wetenschappelijke naam,[9] gevolgd door informatie over de exacte data waarop hij de dieren had gevonden, en een gedetailleerde beschrijving van de ogen, de poten en het lichaam. Daarnaast werden de verschillen tussen de seksen beschreven. Aan het einde van het boek waren ingekleurde kopergravures ingebonden waarop iedere soort in zeer nauwkeurige tekeningen werd afgebeeld.

Soorten

Hoofdstuk 2 (Araneidae, Tetragnathidae)

Araneus angulatus – Schouderkruisspin
Araneus diadematus – Kruisspin
Araneus quadratus – Viervlekwielwebspin
Araneus marmoreus – Marmerspin
Araneus umbraticus – Nuctenea umbratica – Platte wielwebspin
Araneus pyramidatus = Araneus marmoreus – Marmerspin
Araneus ocellatus = Larinioides patagiatus – Vale wielwebspin
Araneus patagiatus – Larinioides patagiatus – Vale wielwebspin
Araneus cornutus – Larinioides cornutus – Rietkruisspin
Araneus sericatus = Larinioides sclopetarius – Brugspin
Araneus sclopetarius – Larinioides sclopetarius – Brugspin
Araneus cucurbitinus – Araniella cucurbitina – Gewone komkommerspin
Araneus segmentatus – Metellina segmentata – Herfstspin
Araneus litera x notatus – Zygiella x-notata – Venstersectorspin

Hoofdstuk 3 (Theridiidae, Nesticidae, Linyphiidae)

Araneus castaneus – Steatoda castanea – Schorssteatoda
Araneus hamatus – Singa hamata – Bonte pyjamaspin, Bonte moeraswielspin
Araneus lunatus – Parasteatoda lunata – Prachtkogelspin
Araneus sisyphius – Phylloneta sisyphia – Kleine wigwamspin
Araneus formosus = Parasteatoda lunata – Prachtkogelspin
Araneus ovatus – Enoplognatha ovata – Gewone tandkaak
Araneus redimitus = Enoplognatha ovata – Gewone tandkaak
Araneus lineatus = Enoplognatha ovata – Gewone tandkaak
Araneus cellulanus – Nesticus cellulanus – Holenspin
Araneus bucculentus – Floronia bucculenta – Prachtpalpje
Araneus montanus – Neriene montana – Lentehangmatspin
Araneus triangularis – Linyphia triangularis – Herfsthangmatspin

Hoofdstuk 4 (Agelenidae, Clubionidae)

Araneus domesticus pro parte – Tegenaria domestica – Grijze huisspin
Araneus domesticus pro parte – Malthonica ferruginea – Bonte trechterspin
Araneus labyrinthicus – Agelena labyrinthica – Gewone doolhofspin
Araneus pallidulus – Clubiona pallidula – Boomzakspin

Hoofdtuk 5 (Lycosidae, Pisauridae)

Araneus fabrilis – Alopecosa fabrilis – Grote panterspin
Araneus aculeatus – Alopecosa aculeata – Zomerpanterspin
Araneus inquilinus – Alopecosa inquilina – Bergpanterspin

Araneus lignarius – Acantholycosa lignaria
Araneus monticola – Pardosa monticola – Duinwolfspin
Araneus pulverulentus – Alopecosa pulverulenta – Gewone panterspin
Araneus paludicola – Pardosa paludicola – Veenwolfspin
Araneus amentatus – Pardosa amentata – Tuinwolfspin
Araneus trabalis – Alopecosa trabalis – Geelborstpanterspin
Araneus cuneatus – Alopecosa cuneata – Dikpootpanterspin
Araneus undatus = Dolomedes fimbriatus – Kleine gerande oeverspin
Araneus nivalis = Alopecosa inquilina – Bergpanterspin
Araneus piraticus – Pirata piraticus – Poelpiraat
Araneus piscatorius – Pirata piscatorius – Grote piraat
Araneus fumigatus = Pardosa amentata – Tuinwolfspin
Araneus pullatus – Pardosa pullata – Gewone wolfspin
Araneus plantarius – Dolomedes plantarius – Grote gerande oeverspin
Araneus fimbriatus – Dolomedes fimbriatus – Kleine gerande oeverspin
Araneus mirabilis – Pisaura mirabilis – Kraamwebspin

Hoofdstuk 6 (Salticidae)

Araneus hastatus – Dendryphantes hastatus
Araneus muscosus – Marpissa muscosa – Schorsmarpissa
Araneus scenicus – Salticus scenicus – Huiszebraspin
Araneus striatus – [nomen dubium]
Araneus terebratus – Sitticus terebratus
Araneus litera v insignitus – Aelurillus v-insignitus – V-vlekspringspin
Araneus litera v notatus = Aelurillus v-insignitus – V-vlekspringspin
Araneus flammatus – [nomen dubium]
Araneus falcatus – Evarcha falcata – Bonte springspin
Araneus arcuatus – Evarcha arcuata – Bonte grasspringspin

Hoofdstuk 7 (Thomisidae, Philodromidae, Sparassidae)

Araneus vatius – Misumena vatia – Gewone kameleonspin
Araneus margaritatus – Philodromus margaritatus – Korstmosrenspin
Araneus aureolus – Philodromus aureolus – Tuinrenspin
Araneus formicinus – Thanatus formicinus – Grote renspin
Araneus cristatus – Xysticus cristatus – Gewone krabspin
Araneus roseus = Micrommata virescens – Groene jachtspin
Araneus virescens – Micrommata virescens – Groene jachtspin

Hoofdstuk 8 (Cybaeidae)

Araneus aquaticus - Argyroneta aquatica – Waterspin

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Svenska Spindlar op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Svenska Spindlar op de Zweedstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

Clerck, C.A. (1757). Svenska spindlar uti sina hufvud-slågter indelte samt under några och sextio särskildte arter beskrefne och med illuminerade figurer uplyste / Aranei svecici, descriptionibus et figuris aeneis illustrati, ad genera subalterna redacti, speciebus ultra LX determinati; Stockholm, Lars Salvius
De term "geslacht" moet hier in de context van die tijd worden geplaatst. Clerck plaatste alle spinnen in het geslacht Araneus, dat op zijn beurt werd onderverdeeld in groepen die inmiddels als families worden opgevat. De indeling van de levende wereld in families en hogere rangen kwam pas veel later van de grond.
Taxa described as new in Clerck, C. 1757 op AnimalBase, SUB Göttingen; er staan daar 67 soortnamen maar "v-insignitus" en "w-insignitus" betreffen dezelfde naam
Stearn, W.T. (1957). Origin and introduction of binomial nomenclature. in: Linnaeus, C., Species plantarum, A Facsimile of the first edition 1753, Ray Society: 67; de oorsprong is al te vinden in de index van Öländska och Gothländska Resa (1745).
De term "beschikbaar" (available) wordt in de zoölogische nomenclatuur gebruikt voor namen die geldig gepubliceerd zijn, wat onder meer wil zeggen tegelijk met of na de tiende druk van Systema naturae in een werk waarin consequent de binominale nomenclatuur is toegepast.
International Commission on Zoological Nomenclature (1959). Direction 104. Grant of the status of availability to the names published by C. A. Clerck in 1757 in the work Aranei Svecici and addition of the title of that work to the Official List of Works approved as available for use in Zoological Nomenclature. Bulletin of Zoological Nomenclature 17(3–5): 89–91
In de derde editie van de ICZN-Code (1960) zijn beschikbare publicaties die consequent de binominale nomenclatuur toepassen beperkt tot werken van na 1757.
International Commission on Zoological Nomenclature (1999). International Code of Zoological Nomenclature ed. 4, Article 3.1 ISBN 0-85301-006-4
Oates, E.W. & Thorell, T. (1895). Descriptive catalogue of the spiders of Burma based upon the collection made by Eugene W. Oates and preserved in the British Museum: viii

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Clerck, C.A. (1757). Svenska spindlar uti sina hufvud-slågter indelte samt under några och sextio särskildte arter beskrefne och med illuminerade figurer uplyste / Aranei svecici, descriptionibus et figuris aeneis illustrati, ad genera subalterna redacti, speciebus ultra LX determinati; Stockholm, Lars Salvius

[2] De term "geslacht" moet hier in de context van die tijd worden geplaatst. Clerck plaatste alle spinnen in het geslacht Araneus, dat op zijn beurt werd onderverdeeld in groepen die inmiddels als families worden opgevat. De indeling van de levende wereld in families en hogere rangen kwam pas veel later van de grond.

[3] Taxa described as new in Clerck, C. 1757 op AnimalBase, SUB Göttingen; er staan daar 67 soortnamen maar "v-insignitus" en "w-insignitus" betreffen dezelfde naam

[4] Stearn, W.T. (1957). Origin and introduction of binomial nomenclature. in: Linnaeus, C., Species plantarum, A Facsimile of the first edition 1753, Ray Society: 67; de oorsprong is al te vinden in de index van Öländska och Gothländska Resa (1745).

[5] De term "beschikbaar" (available) wordt in de zoölogische nomenclatuur gebruikt voor namen die geldig gepubliceerd zijn, wat onder meer wil zeggen tegelijk met of na de tiende druk van Systema naturae in een werk waarin consequent de binominale nomenclatuur is toegepast.

[6] International Commission on Zoological Nomenclature (1959). Direction 104. Grant of the status of availability to the names published by C. A. Clerck in 1757 in the work Aranei Svecici and addition of the title of that work to the Official List of Works approved as available for use in Zoological Nomenclature. Bulletin of Zoological Nomenclature 17(3–5): 89–91

[7] In de derde editie van de ICZN-Code (1960) zijn beschikbare publicaties die consequent de binominale nomenclatuur toepassen beperkt tot werken van na 1757.

[8] International Commission on Zoological Nomenclature (1999). International Code of Zoological Nomenclature ed. 4, Article 3.1 ISBN 0-85301-006-4

[9] Oates, E.W. & Thorell, T. (1895). Descriptive catalogue of the spiders of Burma based upon the collection made by Eugene W. Oates and preserved in the British Museum: viii