Steentjeskerk

De Steentjeskerk [1] is een kerkgebouw uit 1919 aan de St. Antoniusstraat 5-7 in het stadsdeel Strijp van de gemeente Eindhoven.

De Steentjeskerk

De kerk is gebouwd voor de parochie van de H. Antonius van Padua te Strijp en werd ook wel genoemd "Kerk van de Heilige Antonius van Padua en Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen te Strijp", "Sint-Antonius-van-Paduakerk", of kortweg "St. Antoniuskerk". Tot 1971 was ze als parochiekerk in gebruik. In het gebouw is sinds 1984 Museum Kempenland gevestigd. Het gebouw is sinds 2001 een rijksmonument.

Voorgeschiedenis

De groei van het aantal katholieken in de toenmalige gemeente Strijp, met name door het ontstaan van Philipsdorp, leidde in de jaren 1910 tot het inzicht dat een nieuwe parochie nodig was naast de bestaande St. Trudoparochie. Na eerst geweigerd te hebben, ging Mgr. Van de Ven op zoek naar een bouwpastoor. Die werd gevonden in de persoon van pastoor Pulskens, aan wie op 1 september 1916 de opdracht werd verleend.

Ontwerp

Pulskens wilde een niet-Gotische kerk. Hij gaf opdracht aan architect Hubert van Groenendael uit Maastricht een ontwerp te maken in de stijl van Romeinse basilieken zoals de St. Laurentiusbasiliek.

De kerk is gebouwd in oost-west-richting met het hoofdaltaar in het oosten. Er waren ca. 800 zitplaatsen. De kerk is (binnenwerks) ca. 50 m lang, 20 m breed, en het middenschip is 15 m hoog.

Het binnenwerk vertoont treffende overeenkomst met de basiliek van Santa Maria Maggiore in Rome.

Bouw

Na verwerving van de grond liepen de grondwerkzaamheden vertraging op door het slechte weer. In mei 1917 werd daar dan toch mee begonnen en de eerste steen werd gelegd op 26 juni 1917 door mgr. Andreas Damen, de deken van Eindhoven. Als gevolg van de Eerste Wereldoorlog stegen loon- en materiaalkosten aanzienlijk. Om de kosten te drukken werd geen gebruik gemaakt van baksteen maar van goedkopere op mergel lijkende stenen uit Kunrade in Zuid-Limburg, het zogenaamde Kunradersteen. De bouw werd uitgevoerd onder beheer van de architect, eveneens uit kostenoogpunt.

Al het beeldhouwwerk voor de kerk werd gemaakt door Jan Custers.

Achter het hoogaltaar hebben gebrandschilderde ramen gezeten die waren gemaakt door Joep Nicolas.

De aankleding van de kerk is onder andere door geldgebrek nooit voltooid.

Gebruik als parochiekerk

Op 28 februari 1919 werd de kerk in gebruik genomen, hoewel toren en galerij nog niet helemaal gereed waren. De verwarmingsketels waren, wegens materiaalgebrek, nog niet geplaatst. Ook werd op die dag Pulskens geïnstalleerd als pastoor van de nieuwe parochie.

De eerste doop in de nieuwe kerk vond plaats op 16 maart, het eerste huwelijk op 8 mei van datzelfde jaar.

Bij besluit van juni 1919 schonk de gemeenteraad van Strijp een klok uit 1462, de zogenaamde Mariaklok, aan het kerkbestuur, ter ophanging in de kerktoren.

Het aantal zitplaatsen werd na verloop van tijd uitgebreid tot zeker 1000.

Bij het zilveren priesterfeest van Pulskens in 1927 werd aan de pastoor een koperen ciborium en marmerbekleding voor kerkwanden en priesterkoor aangeboden.

Het oude kerkorgel uit de St. Trudokerk werd gerestaureerd en in de Steentjeskerk aangebracht. Het werd in 1933 vervangen door een nieuw orgel van de fa. Verschueren uit Heythuysen.

In de Tweede Wereldoorlog werd het kleine klokje uit de kerktoren gehaald als grondstof voor de Duitse oorlogsindustrie. De grote klok werd gespaard omwille van de ouderdom en monumentale waarde. Verder bleef de oorlogsschade beperkt tot gesneuvelde glas-in-loodramen.

Het 25-jarig bestaan van de parochie, in 1944, werd niet uitbundig gevierd; wel werd door de parochianen bijeengebracht geld bestemd voor 52 nieuwe glas-in-loodramen, die de oorspronkelijke zouden vervangen.

In 1946 kreeg de kerk een nieuw angelusklokje ter vervanging van het oorspronkelijke klokje.

Op 31 augustus 1953 ging pastoor Pulskens met emeritaat. Hij had vrijwel zijn hele familievermogen aan de parochie uitgegeven; zo bekostigde hij ook de bouw van de kosterswoning naast de kerk. Hij overleed op 2 mei 1957.

Op 18 september werd zijn opvolger pastoor Swagemakers geïnstalleerd.

In 1955 werd de galerij voorzien van glas. Deze afsluiting zorgde voor minder tocht. Enkele jaren later, in 1959, moesten de dakspanten worden aangepakt omdat ze door boktorren waren aangetast. In 1962 werd een nieuwe vloer gelegd. Een jaar later werd de verwarming vervangen. In 1966 werd het priesterkoor aangepast.

In 1969 werd het 50-jarig bestaan van de parochie gevierd. Een jaar later al lag er een voorstel om de kerk te sluiten. Toenemend geldgebrek maakte dat noodzakelijk.

Op 14 mei 1971 vond de laatste huwelijksvoltrekking plaats.

Sluiting en herbestemming

Op 20 juni 1971 werd de kerk gesloten. Pastoor Swagermans vertrok met stille trom. De inventaris werd deels verdeeld over de vier andere kerken in Strijp, deels in bruikleen gegeven aan het kerkelijk museum in Uden, en een deel werd verkocht. Het monumentale altaarciborie prijkt tegenwoordig in de Sint-Jacobuskerk in het dorp Zeeland in de buurt van Uden. Daarna stond de kerk leeg.

De Mariaklok en het angelusklokje gingen in 1974 naar de Maria Regina-kerk in Strijp. Toen die in 1982 werd gesloopt, gingen ze naar de St. Trudokerk.

De kerk raakte in verval, maar werd in 1977 voor sloop behoed door plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst. Na een grondige opknapbeurt werd het gebouw in 1983 bestemd als museum. Het gebouw werd betrokken door Museum Kempenland. In 2001 kreeg het de status van Rijksmonument.

Wegens bezuinigingen van de gemeente Eindhoven is Museum Kempenland gesloten op 8 januari 2012. De kerk is voor een bedrag van 1,18 miljoen euro gerenoveerd (onder andere herstel van de glas-in-loodramen en aanbrengen van dubbel glas).[2] Herbestemming van de kerk als podium voor cultuur-historische tentoonstellingen en projecten bleek niet haalbaar. Vanaf 1 november 2012 was gedurende vier maanden de expositie 'Marcus & Mo' (over jongerencultuur in Eindhoven) in de kerk te zien.[3]. De kerk is verkocht aan Harrie Kolen[4], eigenaar van Kolen Keramiek en Natuursteen.

Noten

  1. Als bronnen voor de eerste versie van dit artikel werden gebruikt:
    A.H. Kremers (1985), De steentjeskerk van Pastoor Pulskens, Hapert, De Kempen BV, ISBN 90 70427 32 X
    de website van Museum Kempenland.
  2. Steentjeskerk wordt verkocht Eindhovens Dagblad, 29 september 2012
  3. Fiasco dreigt voor Steentjeskerk, Eindhovens Dagblad, 28 september 2012
  4. http://www.ed.nl/regio/eindhoven/nieuwe-eigenaar-koestert-steentjeskerk-1.3601209

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.