Spekkoek

Spekkoek was vroeger in Nederland een pannenkoek gebakken in varkensvet. Later werd er vooral een laagjescake mee bedoeld, afkomstig uit Nederlands-Indië, de Indische spekkoek. Hoewel spekkoek unieke ingrediënten bevat, zou de koek gebaseerd kunnen zijn op de laagjescake bebinca, afkomstig uit de voormalige Portugese koloniën in Azië, of de Duitse laagjescake Baumkuchen, soms in het voormalig Indië Neurenberger spekkoek genoemd.[1] Aangezien Batavia in de zeventiende eeuw voor een groot deel bevolkt werd door Mardijkers en slaven uit voormalige Portugese koloniën, zoals de Molukken en Malakka, is het mogelijk dat zij bebinca introduceerden in Nederlands-Indië. Malakka en andere voormalige Portugese koloniën maakten deel uit van de Nederlandse veroveringen in het Verre Oosten, waardoor het ook mogelijk is dat bebinca uit deze gebieden geëxporteerd werd naar Java. Een andere mogelijkheid is dat het van oorsprong een Maleisisch gerecht is, zoals door hen beweerd wordt.

Spekkoek bestaat uit laagjes in twee kleuren, om en om. In het oorspronkelijke recept wordt de donkere kleur verkregen door het gebruik van bruine suiker, terwijl de lichte lagen geraffineerde (witte) suiker bevatten. Later werden andere varianten verzonnen, waarin soms gebruik wordt gemaakt van cacao of de lichte lagen vrolijk gekleurd worden, bijvoorbeeld met groene pandan. Ook de hoeveelheden ei uit het originele recept worden niet meer door alle moderne spekkoekbakkers toegepast.

De bereiding van spekkoek is erg bewerkelijk en niet eenvoudig, aangezien het gerecht met grote nauwkeurigheid, laag voor laag, dient te worden gebakken. De lekkernij werd daarom van oudsher alleen bij speciale gelegenheden geserveerd. Anno 2019 is spekkoek in Nederland, België en Suriname echter ook in Indische toko's, supermarkten en restaurants te verkrijgen.

De Indische spekkoek wordt soms verward met het oorspronkelijk Nederlands-Indische gerecht kue lapis, omdat die naam letterlijk "cake in laagjes" betekent. De kue lapis die in Nederland bekend is, is echter opgebouwd uit pudding- of geleiachtige lagen van allerlei kleuren (meestal twee per koek). De lagen zijn vaak ook veel dikker dan bij spekkoek.

In het huidige Indonesisch wordt spekkoek echter met verschillende namen aangeduid. Zo gebruikt men spekuk, duidelijk van het Nederlands afgeleid, maar juist ook de benaming kue lapis wordt in Indonesië gebruikt voor wat in het Nederlands, in navolging van Indische Nederlanders, spekkoek wordt genoemd. Daarnaast komt ook de benaming lapis legit regelmatig voor.

De naam "spekkoek" is overigens ontstaan doordat de oorspronkelijk vorm door de dunne, om-en-om gekleurde laagjes aan doorregen spek deed denken. Spekkoek is erg machtig en wordt over het algemeen in dunne plakjes gesneden.

Bebinca com gelado

Bebinca, ook wel bibique, bibik, bebinka of binga, is een cake bestaande uit verschillende laagjes. Deze cake wordt voornamelijk tijdens kerst als dessert gegeten. Volgens de legende werd de cake verzonnen door een non genaamd Bebiana uit Convento de Santa Monica in de Portugese kolonie Goa (India). Elke laag staat voor de zeven heuvels van Lissabon in Portugal. De cake werd aangeboden aan een priester, die vond dat er te weinig laagjes waren. Daarop werd het aantal lagen vergroot. Traditioneel wordt bebinca in een aardewerken pot bereid, waarbij op de deksel brandend kokosbast wordt gelegd. Soms duurt het vier tot vijf uur om de bebinca laag voor laag te maken. De bereiding lijkt op de bereiding van Javaanse wiwingko, ook wel wingko of bibika genoemd, en de Filipijnse bibingka. Volgens sommigen zou bebinca gebaseerd zijn op het Portugese dessert Bebinca das Sete Folhas, terwijl anderen beweren dat het van oorsprong uit Maleisië komt, waar het bekendstaat als binga of kuch lapis.