Zusters van Sacré-Coeur

Sacré-Coeur bood in Vaals tot 1968 twee studierichtingen aan voor meisjes, namelijk een MMS en een gymnasium. Naast internen konden ook externe meisjesleerlingen hier terecht. Wel werden ze buiten de klas en op het terrein streng gescheiden gehouden van de internen.

Het onderwijs werd begin jaren 1960 verzorgd door enkele religieuzen met een onderwijsbevoegdheid, maar voornamelijk door leken. Zo waren er toen vrouwelijke leken-docenten voor oude talen (2), Engels, geschiedenis, biologie en tekenen, en mannelijke leraren voor Frans, Duits, aardrijkskunde, natuur- en scheikunde, godsdienst, voordrachtkunst en gymnastiek. Tot 1958 was de voertaal op het pensionaat Frans, daarna Nederlands. Conform het onderwijsideaal van Sophie Barat nam Sacré-Coeur ongewone vakken op in het onderwijsprogramma. Zo kreeg men in de tweede klas les in logica, en in de derde en volgende wijsbegeerte. Naast geschiedenislessen waren er lessen Bijbelse geschiedenis. Lessen voordrachtkunst behelsden ook vaardigheid in rollenspel, wat tot grotere weerbaarheid leidde. En al zaten ze niet op het gymnasium: de meisjes op de MMS kregen Latijn tot en met de derde klas en lazen Julius Caesars De bello gallico dus in de originele taal. Buiten het curriculum om waren er voor de iets oudere pensionaires tenslotte nog verplichte lessen in savoir faire en savoir vivre.

1958 markeerde voor de pensionaires (en externen!) ook de overgang van donkerblauwe jurken met smalle vilten befjes, (elke klas had zijn eigen kleur), naar een algemeen uniform van grijze plooirok, blauwe katoenen blouse met korte mouwen (zomer), of grijsgroene viyella blouse met lange mouwen (winter), en een grijs vest. De lagere klassen droegen sokjes of kniekousen, de oudere nylons (en haalden met een ingenieus apparaatje zelf hun ladders op). Hoge hakken, plateauhakken, laarzen of trainers bestonden nog niet en zouden ook niet zijn toegestaan. Een queenie-hakje was al heel vermetel.

De kostschool heeft bestaan tot eind jaren 1960. De onderwijsvernieuwing van de Mammoet-wet dwong tot het samenstellen van gemengde klassen, een concept dat niet paste bij het onderwijsideaal van Sacré-Coeur. De MMS hield op te bestaan, evenals het gymnasium. Het externaat ging verder als een gemengde, regionale scholengemeenschap met een HAVO en een atheneum. Als een herinnering aan het verleden werd de nieuwe school Sophianum genoemd, naar de stichtster van de congregatie, Sophie Barat. Aanvankelijk speelden de Dames du Sacré Coeur nog een rol binnen het bestuur en docentenkorps, maar toen het Sophianum in 1980 van Vaals naar Gulpen verhuisde, waren de religieuzen al vier jaar vertrokken. Zij vestigden zich in 1976 in Manresa te Venlo, en later te Weert.[4]

De Nederlandse Sacré Coeur-Vereniging onderhoudt het contact met de 'eigen' religieuzen en de anciennes via het tijdschrift De Wiekslag, dat tweejaarlijks verschijnt. Behalve regelmatige bezoekjes aan 'Weert' organiseert het bestuur af en toe een lustrum. Ook zijn er op informele basis georganiseerde bijeenkomsten van bridgende, of golvende anciennes.

Sacré-Coeur Nederland heeft behalve in Vaals nog stichtingen gehad in Bennebroek (1895-1919),[5] Den Haag (1903- ?), Nijmegen (1903- ?) en Arnhem (1913-1942). Dat laatste klooster met pensionaat moest in 1942 worden verlaten, omdat het gebouw werd geconfisqueerd door de Duitsers. Deze religieuzen verhuisden definitief naar Vaals.

In Nederland hebben de zusters nu nog huizen in Den Haag en Weert, maar zijn niet meer werkzaam in het onderwijs.