Slag bij Lafelt

Midden 18e eeuw werd de Oostenrijkse Successieoorlog uitgevochten, waarbij de Zuidelijke Nederlanden werden betwist door twee partijen: enerzijds de Fransen, gesteund door Spanje, Pruisen, Beieren en anderzijds de Oostenrijkers, gesteund door Rusland, Engeland en de Nederlandse republiek. Na een eerste treffen in de slag van Slag bij Fontenoy (1745) trokken de vijandelijke legers naar het oosten, omdat het prinsbisdom Luik probeerde neutraal te blijven. De Fransen hoopten via het bruggenhoofd Maastricht greep te krijgen op de Zuidelijke Nederlanden.

Langs de heirbaan tussen Tongeren en Maastricht, rond het gehucht Lafelt (tegenwoordig een gehucht van Riemst), troffen de legers (in totaal 150.000 man) elkaar. De Fransen slaagden erin als eersten de hoogten bij Herderen te bezetten. Hun linie strekte zich uit van Genoelselderen tot Vroenhoven. Ze stonden onder leiding van Maurits van Saksen. Koning Lodewijk XV van Frankrijk volgde de slag vanaf de Sieberg ten westen van Herderen.

De geallieerden stonden onder leiding van de Oostenrijks-Hongaarse generaal en veldmaarschalk Karl Josef Batthyány, de Engelse generaal William Augustus Duke of Cumberland en Van Waldeck voor de Nederlandse Republiek. Zij bezetten Alden Biesen, Rosmeer, Hees en Kesselt. Vlijtingen en Lafelt hadden ze preventief in brand gestoken.

Het terrein was destijds open. De heuvels gaven tactisch voordeel en de dorpen waren aan het oog onttrokken door hagen. Holle wegen doorsneden het terrein. Rond 9u op een mistige, regenachtige zondagmorgen begon de artillerie te vuren. De strijd bleef lang onbeslist, maar spitste zich mettertijd toe op het strategische Lafelt. Dit werd immers beschouwd als "een moeilijk te veroveren natuurlijke schans met wallen waarop nagenoeg ondoordringbare hagen groeiden". Met "wallen" bedoelde men wellicht de steile hellingen rond de diverse holle wegen in de omgeving. Uiteindelijk slaagde rond 15u een Ierse brigade in dienst van de Fransen, ter hoogte van Lafelt, erin een fatale bres in de gelederen van de geallieerden te slaan.

De tol die de bloedigste veldslag uit de geschiedenis van Belgisch-Limburg eiste, was bijzonder zwaar: 10.971 gesneuvelden aan Franse zijde, 6.707 slachtoffers bij de geallieerden en 3.112 afgeslachte paarden. Andere bronnen spreken over ongeveer 5.000 gesneuvelden en 10.000 gewonden.

Een ooggetuige, Winand Mengels, zag hoe 's anderendaags de plaatselijke bevolking de gewonden ontdeden van hun kleren en bezittingen. Als ze geluk hadden werden ze naar plaatselijke kerken overgebracht die dan dienstdeden als hospitaal. Gebrekkige hygiëne zorgde ervoor dat ook kleinere verwondingen fataal werden.

Het was een Franse overwinning die hen toeliet verder op te rukken. Bergen-op-Zoom werd datzelfde jaar veroverd door een detachement van 30.000 man onder leiding van graaf Ulrich van Löwendal, die in 1748 korte tijd gouverneur van Maastricht zou zijn. In 1748 vielen de Fransen Maastricht aan en na een korte belegering viel de stad in hun handen op 7 mei. Uiteindelijk werd de Oostenrijkse Successieoorlog nog in 1748 aan de onderhandelingstafel (Vrede van Aken) beslecht. De Ieren die hadden meegestreden aan de zijde van de Fransen in de hoop zich, bij een eventuele overwinning tegen de geallieerden (waaronder Engeland), van het Engelse juk te kunnen bevrijden, werden niet beloond.
Nu herinnert een Iers kruis aan de veldslag. Het is uit één stuk gehouwen en in 1964 geschonken door "The Cork City Choral Society", het koor van de Ierse stad Cork.
Op verschillende plaatsen in de streek werden massagraven teruggevonden met gevallenen in de slag, onder meer in Lafelt, Riemst, Herderen en Veldwezelt [1]

• 
  Kaart van het slagveld
• 
  De Sieberg rechts van de kerk van Herderen
• 
  Gezicht op het slagveld vanaf de Sieberg in Herderen
• 
  De landmark te Lafelt met het Iers kruis
• 
  Het Iers kruis dat herinnert aan de 800 gesneuvelde Ieren
• 
  Het slagveld met in de achtergrond de kerk van Hees

Zie de categorie Battle of Lauffeldt van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.