Sergej Skripal

In december 2004 werd Skripal kort nadat hij uit Groot-Brittannië was teruggekeerd, gearresteerd voor zijn huis in het Krylatskoye-district in Moskou.[21] In augustus 2006 werd hij, in een proces achter gesloten deuren, door het Moskouse regionaal militair hof veroordeeld op grond van artikel 275 van het Russische wetboek van strafrecht (hoogverraad in de vorm van spionage). De aanklagers, onder aanvoering van hoofdofficier van justitie Sergei Fridinsky, pleitten voor een straf van 15 jaar, in plaats van het maximum van 20 jaar krachtens artikel 275; zij hielden rekening met verzachtende omstandigheden, zoals zijn samenwerking met onderzoekers.[22] Skripal werd veroordeeld tot dertien jaar opsluiting in een streng beveiligd detentiecentrum; zijn militaire rang en decoraties werden hem afgenomen. De affaire werd pas aan het publiek onthuld nadat hij in augustus 2006 was veroordeeld.[23] De advocaten van Skripal gingen in beroep tegen het vonnis,[24] dat op 30 november 2006 door het Militair College van het Hooggerechtshof werd bevestigd.[25]

In juli 2010 werd Skripal, samen met drie andere Russische staatsburgers die waren opgesloten voor spionage, vrijgelaten als onderdeel van een spionnenruil voor de tien Russische agenten die in de Verenigde Staten waren gearresteerd als onderdeel van het Illegals-programma; eerder had hij al gratie gekregen van de toenmalige president van Rusland, Dmitri Medvedev.[26][27][28][29] De Britse regering had erop aangedrongen dat Skripal in deze ruil zou worden opgenomen.

Skripal verhuisde naar Salisbury, Wiltshire, waar hij in 2011 een huis kocht.[30] Volgens Britse veiligheidsfunctionarissen bleef Skripal na 2010 voor een periode informatie verstrekken aan het VK en andere westerse inlichtingendiensten. De vrouw van Skripal stierf in 2012 aan uitgezaaide baarmoederkanker. Zijn dochter keerde in 2014 terug naar Moskou en werkte in de verkoop. Zijn zoon stierf op 43-jarige leeftijd in maart 2017, in onbekende omstandigheden, tijdens een bezoek aan Sint-Petersburg;[31] Sergei's oudere broer stierf in de twee jaar voorafgaand aan Skripals vergiftiging.[32] Zowel de vrouw van Skripal als zijn zoon zijn begraven op een kerkhof bij Salisbury.

Op 4 maart 2018 werden Skripal en zijn 33-jarige dochter Joelia, die op bezoek was vanuit Moskou, bewusteloos (in een catatonische toestand[33]) op een openbare bank bij een winkelcentrum in Salisbury gevonden door een passerende arts en een verpleegster. Verplegers brachten hen naar het Salisbury District Hospital, waar medisch personeel vaststelde dat het paar was vergiftigd met een zenuwgas. De politie behandelde de zaak als een groot incident, omdat meerdere instanties betrokken waren. Na het incident controleerden de gezondheidsautoriteiten 21 leden van de hulpdiensten en het publiek op symptomen;[34][35][36][37] drie politieagenten werden opgenomen in het ziekenhuis - twee leden hadden lichte verwondingen, terwijl een rechercheur genaamd Nick Bailey, die naar het huis van Sergei Skripal was gestuurd, zich in een ernstige toestand bevond. Op 11 maart 2018 waren Skripal en zijn dochter nog steeds in kritieke toestand en Bailey was ernstig ziek maar stabiel.[38][39][40][41]

Op 6 maart werd in het National Counter Terrorism Policing Network besloten dat het Counter Terrorism Command, onderdeel van de Metropolitan Police, het onderzoek van de politie van Wiltshire zou overnemen. Assistent-commissaris Mark Rowley, hoofd van Counter Terrorism Policing, deed een beroep op getuigen van het incident om zich te melden, na een COBR-vergadering (Cabinet Office Briefing Rooms) onder voorzitterschap van minister van Binnenlandse Zaken Amber Rudd.[42]

Op 12 maart 2018 identificeerde premier Theresa May het zenuwgas dat in de aanval werd gebruikt als het door Rusland gemaakte novitsjok-gas en eiste uitleg van de Russische regering.[43][44] Twee dagen later zei May dat Rusland verantwoordelijk was voor het incident en kondigde aan dat als vergelding 23 Russische diplomaten werden uitgezet.[45]

Medio maart 2018 zei Rusland dat zijn diplomaten de toegang werd ontzegd tot zowel Sergej Skripal als zijn dochter, die de Russische nationaliteit heeft.[46][47]

Op 6 september 2018 werd bekend dat twee leden van de Russische geheime dienst GROe verdacht worden van het uitvoeren van de gifaanval. De twee werden in Engeland aangeklaagd voor samenzwering, poging tot moord en het gebruik van zenuwgas. Omdat Rusland geen onderdanen uitlevert werd niet actief geprobeerd om de twee verdachten naar Engeland te halen; ze werden bij verstek aangeklaagd.[48]

In een interview met Russia Today ontkenden de 2 verdachten te werken voor de Russische geheime dienst, ze waren volgens eigen zeggen werkzaam in de fitness-industrie. Ze waren op de bewuste dag (4 maart 2018) wel in Salisbury, maar volgens eigen verklaring voor een kort toeristisch bezoek.[49] De Britse regering nam de ontkennende verklaring van de twee Russen niet serieus. Een woordvoerder van de premier May verklaarde dat "de leugens en overduidelijke verzinsels in het vraaggesprek met een door de Russische staat gesponsorde tv-omroep ook een belediging zijn van de slachtoffers".[50]

Op 14 september maakte het onderzoekscollectief Bellingcat bekend dat er onregelmatigheden waren geconstateerd met de paspoorten van de twee verdachten. Het leek er op dat beiden wel degelijk banden hebben met de Russische geheime dienst.[51][52]

Eind september 2018 maakten Bellingcat en het Russische onderzoeksplatform “The Insider” bekend dat de twee mannen die verklaarden als toeristen naar Salisbury gekomen te zijn niet de waarheid hebben gesproken. De man die bekendstaat als Ruslan Bosjirov is volgens de onderzoekers in werkelijkheid kolonel Anatoli Tsjepiga, een kolonel van de militaire inlichtingendienst GROe. De identiteit van de andere man, die zich voordeed als Aleksander Petrov is nog niet achterhaald, bronnen bevestigen echter dat ook hij een hoge Russische officier is.[53]