Sergej Prokofjev

Prokofjev speelt zijn 3e pianoconcert (tek. Hilda Wiener)

Prokofjev werd geboren op een landgoed in het huidige Oekraïne, studeerde vanaf 1903 aan het Conservatorium van Sint-Petersburg bij onder anderen Nikolaj Rimski-Korsakov en Anatoli Ljadov. Hij werd er opgeleid als componist, pianist en dirigent. Aanvankelijk maakte hij vooral naam als pianist. In 1918 week hij uit naar de Verenigde Staten, maar hij redde het daar niet en vertrok in 1920 naar Parijs. Zijn concertreizen brachten hem in 1927 voor het eerst naar de Sovjet-Unie, die hem in 1936 definitief teruglokte en waar hij in maart 1953 overleed, op dezelfde dag als Stalin.

Prokofjev wordt gerekend tot de grote Russische componisten van de twintigste eeuw, hoewel hij geen groot vernieuwer was. In de vorm van zijn werken hield hij zich doorgaans streng aan de klassieke voorbeelden; zijn harmoniek is – expressieve dissonanten en incidentele bitonaliteit daargelaten – gericht op de klassieke tonaliteit. Uitgesproken neoclassicistisch is hij alleen in zijn populaire Klassieke symfonie, zijn eerste, die uit 1917 dateert. Sommige van zijn werken doen hem kennen als een humorist, ofschoon hij ook ernstige paden bewandelde.

Een bij kinderen zeer populair stuk van Prokofjev is het muzikale sprookje Peter en de wolf. Tot zijn vele bekende werken behoren ook het Tweede en Derde pianoconcert, de beide vioolconcerten, de zeven symfonieën, de opera's De liefde voor de drie sinaasappels en Oorlog en vrede (naar de roman van Tolstoj), de balletmuziek (vooral Romeo and Juliet naar het theaterstuk van Shakespeare), de cantate Alexander Nevski (filmmuziek van de gelijknamige film door Sergej Eisenstein) en de Sinfonia concertante voor cello en orkest. Onder druk van de Sovjet-partijleiding tijdens de Stalin-periode componeerde hij ook socialistisch-realistische werken, zoals de Cantate voor de 20e verjaardag van de Oktoberrevolutie.

Prokofjev heeft veel pianocomposities op zijn naam staan, waaronder negen pianosonates. Hoewel hij ontkende geïnspireerd te zijn door Rachmaninov, is in zijn pianomuziek toch een groot aantal verwijzingen naar diens werk te horen. Uit zijn dagboeken blijkt Prokofjev's bewondering voor Rachmaninovs composities en hij was gevoelig voor diens kritiek op zijn werk. Ter ere van zijn 100ste geboortedag is in 1991 in de Sovjet-Unie een herinneringsmunt van 1 roebel met zijn beeltenis erop uitgebracht.

• Aus meinem Leben (Uit mijn leven). Die Arche, 1962. 128 p., Duitse vert. Willi Reich.
• Dagboek 1907 - 1933. Een keuze. Privé-domein 264, Arbeiderspers, 2007, 432 p., vert. Arie van der Ent. ISBN 978-90-2956430-4

Zie de categorie Sergei Prokofiev van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.