Schaaf

Een schaaf is een stuk handgereedschap voor houtbewerking. De oppervlakte van het werkstuk wordt met behulp van een in het gereedschap aanwezige schaafbeitel afgenomen (verspaand) van een ruw tot een glad oppervlak. Het doel van het schaven is het hout glad, vlak of dunner te maken.

Schaven met een Japanse trekschaaf
Houten blokschaaf
Beitel met een erop bevestigde keerbeitel
Profielschaaf

Geschiedenis

De oudste teruggevonden schaven stammen uit de eerste eeuw van de jaartelling, maar waarschijnlijk hadden de Grieken ook al dergelijk gereedschap. De stalen schaaf is ontwikkeld uit de houten schaaf. In de Middeleeuwen waren er alleen bij vioolbouwers en instrumentmakers en dergelijke hooggespecialiseerde ambachtslieden kleine vormen van stalen schaven in gebruik. In die tijd maakte iedere ambachtsman zijn eigen schaven. Pas in de achttiende eeuw kwam de industriële productie op gang. In het laatste kwart van die eeuw werd ook de schaaf- en keerbeitel uitgevonden. Doordat een keerbeitel de houtspaan ombuigt tot een "schaafkrul" raakt de schaaf veel minder gauw "verstopt" en is hij aanmerkelijk aangenamer in het gebruik.

Rond 1860 werd door Bailey de stalen schaaf ontwikkeld zoals die nog in gebruik is. Deze werd en wordt door de firma Stanley geproduceerd. Een vergelijkbare schaaf qua model en kwaliteit werd door het Friese bedrijf Nooitgedagt in IJlst gemaakt.

Modellen

Er zijn tientallen verschillende modellen schaven, ieder met een eigen toepassing en zowel in houten als stalen uitvoering. Een (overigens niet compleet) overzicht:

Bewerkingen van vroeger met grondschaaf en profielschaaf maakt men nu met de bovenfreesmachine of freesmachine voorzien van daartoe geëigend snijgereedschap.

De ploegschaaf en veerploeg werden gebruikt voor het maken van respectievelijk een groef en veer in planken.

Een kleine handschaaf is de zogenaamde davidschaaf. Hij kan bij het schaven in de handpalm worden gehouden. Dit schaafje wordt vooral gebruikt voor kleine correcties, bijvoorbeeld om fineerranden af te werken.

Een veelgebruikte schaaf, vooral door de doe-het-zelver, is de houten of metalen blokschaaf.

Zie ook
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Plane (tool) op Wikimedia Commons.
Zie de categorie Woodworking tools van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.