Rechtsgevolg
Een rechtsgevolg is in de rechtswetenschap de aanduiding voor het gevolg dat het objectieve recht verbindt aan een rechtsfeit of -handeling. Het rechtsgevolg omvat het ontstaan, wijzigen, verdwijnen en bevestigen van de subjectieven rechten, rechtsposities of rechtsverhoudingen die optreden als gevolg van dat rechtsfeit of die rechtshandeling.
Rechtshandeling, feitelijke handeling en blote rechtsfeiten
De term rechtsgevolg is van belang om onderscheid te maken tussen rechtshandeling enerzijds, feitelijke handelingen en blote rechtsfeiten anderzijds. Rechtshandelingen zijn menselijke handelingen waarbij het rechtsgevolg in beginsel beoogd wordt. Een voorbeeld hiervan is het sluiten van een huwelijk of een koopovereenkomst. Bij feitelijke handelingen en blote rechtsfeiten treedt het rechtsgevolg op, ongeacht of dit beoogd wordt of niet. Een voorbeeld hiervan is het plegen van een strafbaar feit. Beoogd of niet, heeft een strafbaar feit het gevolg dat de dader strafbaar wordt.
Bij blote rechtsfeiten is geen sprake van een menselijke handeling waarbij de menselijke wil betrokken is, maar treedt een rechtsgevolg op ten gevolge van verjaring, tijdsverloop, overlijden, geboorte of naburigheid. Een voorbeeld hiervan is meerderjarigheid, waarvan een van de rechtsgevolgen is dat iemand over passief en actief kiesrecht gaat beschikken.
| Rechtsfeitenschema Nederlands privaat- en publiekrecht | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Feiten (gebeurtenissen, omstandigheden, handelingen, tijdsverlopen) | ||||||||||||||
| Rechtsfeiten (gebeurtenissen, omstandigheden, handelingen, tijdsverlopen met rechtsgevolg) | Blote feiten (gebeurte- nissen, omstandig- heden, menselijke hande- lingen, tijds- verlopen zonder rechts- gevolg) | |||||||||||||
| Menselijke handelingen met rechtsgevolg | Blote rechtsfeiten (feiten met rechts- gevolg, zijnde geen menselijke hande- lingen) verjaring overlijden geboorte naburigheid | |||||||||||||
| Rechtshandelingen (menselijke handelingen met beoogd rechtsgevolg) | Feitelijke handelingen (menselijke handelingen met niet-beoogd rechtsgevolg) | |||||||||||||
| Eenzijdige rechtshandelingen | Meerzijdige rechtshandelingen | Onrechtmatige daad veroorzaken ongeluk, gevaarzetting en/of Strafbaar feit moord, doodslag, diefstal | Rechtmatige daad zaakwaar- neming, ongerecht- vaardigde verrijking, onverschul- digde betaling | |||||||||||
| Eenzijdige privaatrechtelijke rechtshandeling | Eenzijdige publiek- rechtelijke rechts- handeling wetgeving besluit met algemene strekking, beschikking, vonnis | Meerzijdige privaatrechtelijke rechtshandeling | Meerzijdige publiek- rechtelijke rechts- handeling afspraak tussen overheids- organen | |||||||||||
| Gerichte eenzijdige privaat- rechtelijke rechts- handeling aanbod, aanvaarding, opzegging arbeids- overeen- komst | Ongerichte eenzijdige privaat- rechtelijke rechts- handeling wilsbe- schikking, verwerping/ aanvaarding erfenis | Privaatrechtelijke overeenkomsten | Overige privaat- rechtelijke meer- zijdige rechts- hande- lingen | |||||||||||
| Verbintenisscheppende (obligatoire) overeenkomst | Goederen- rechtelijke overeen- komst levering, cessie | Bevrijdende (liberatoire) overeen- komst kwijt- schelding, afstand | Familie- rechte- lijke overeen- komst huwelijks- overeen- komst | Overige overeen- komsten | ||||||||||
| Wederkerige overeen- komst koop, huur | Eenzijdige overeen- komst schenking | |||||||||||||